6-3-2018 FRED F.A. NIJHUIS PIËMONTE Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis PIËMONTE • ALGEMEEN • GESCHIEDENIS • BODEM • KLIMAAT • DRUIVEN • DOP’S • VINIFICATIE Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 1 6-3-2018 PIËMONTE • PIËMONTE, AAN DE VOET VAN DE BERGEN • OPPERVLAKTE: 25.400 KM² (ITALIË 3000.000 / NEDERLAND 41.543 KM²) • OVERWEGEND BERGACHTIG, OOK HEUVELS EN VLAKTES (PO) • GROTE INDUSTRIËLE ONDERNEMINGEN, GROOT ECONOMISCH BELANG • NAAST WIJN, OOK RISOTTO, AUTO-INDUSTRIE (FIAT), CHOCOLADE (FERRERO), TRUFFELS, FRUIT EN HAZELNOTEN. Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis PIËMONTE • WIJNGAARD AREAAL ITALIË: 681.895 HA • WIJNGAARD AREAAL PIËMONTE: 46.000 HA • JAARLIJKS PRODUCTIE: 2,5 MILJOEN HL • WAARVAN 88% EEN DOP-STATUS HEEFT • QUA PRODUCTIE OP DE 7E PLAATS IN ITALIË • BIJNA 60% TOTALE PRODUCTIE PIËMONTE IS ROOD (INCL. ROSÉ) Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 2 6-3-2018 GESCHIEDENIS WIJN IN PIËMONTE • EERSTE BEWONERS: KELTISCH-LIGURISCHE STAMMEN • ROMEINEN • PLINIUS DE OUDE NOEMDE IN 1E N.CHR. GEBRUIK HOUTEN VATEN VOOR WIJN IN PIËMONTE • NA VAL ROMEINSE RIJK BEWIND ALLERLEI VOLKEN EN KONINKRIJKEN, WAARONDER BOURGONDIËRS, GOTHEN, BYZANTIJNEN, LOMBARDEN, FRANKEN, MAGYAREN, SARACENEN EN HET HUIS VAN SAVOY. • OVERBLIJFSELEN UIT 9E EEUW TONEN WIJNBOUW IN DEZE TIJD AAN • IN 17E EEUW WERD MELDING GEMAAKT VAN CHIARETTO, ROSÉ VAN NEBBIOLO • 19E EEUW GIUSEPPE GARIBALDI INTRODUCEERDE ROND 1850 BORDEAUXSE PAP • 19E EEUW CONTE DI CAVOUR CAMILLO BENSO IMPORTEERDE VELE FRANSE WIJNBOUWTECHNIEKEN Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis DOP’S IN PIËMONTE DOCG’S: • ALTA LANGA DOCG • ASTI DOCG • BARBARESCO DOCG • BARBERA D’ASTI DOCG • BARBERA DEL MONFERRATO SUPERIORE DOCG • BAROLO DOCG • BRACHETTO D’ACQUI / ACQUI DOCG • DOGLIANI DOCG • DOLCETTO DI DIANO D’ALBA / DIANO D’ALBA DOCG • DOLCETTO DI OVADA SUPERIORE / OVADA DOCG • ERBALUCE DI CALUSO / CALUSO DOCG • GATTINARA DOCG • GAVI / CORTESE DI GAVI DOCG • GHEMME DOCG • NIZZA DOCG • ROERO DOCG • RUCHÈ DI CASTAGNOLE MONFERRATO DOCG Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 3 6-3-2018 DOP’S IN PIËMONTE DOC’S: • BARBERA DEL MONFERRATO DOC • BOCA DOC • BRAMATERRA DOC • CALOSSO DOC • CANAVESE DOC • CAREMA DOC • CISTERNA D’ASTI DOC • COLLI TORTONESI DOC • COLLINA TORINESE DOC • COLLINE NOVARESI DOC • COLLINE SALUZZESI DOC CORTESE DELL’ALTO MONFERRATO DOC • COSTE DELLA SESIA DOC • DOLCETTO D’ACQUI DOC • DOLCETTO D’ALBA DOC • DOLCETTO D’ASTI DOC • DOLCETTO DI OVADA DOC • FARA DOC • FREISA D’ASTI DOC • FREISA DI CHIERI DOC • GABIANO DOC • GRIGNOLINO D’ASTI DOC • GRIGNOLINO DEL MONFERRATO • CASALESE DOC Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis DOP’S IN PIËMONTE DOC’S: • LANGHE DOC • LESSONA DOC • LOAZZOLO DOC • MALVASIA DI CASORZO D’ASTI / MALVASIA DI CASORZO / CASORZO DOC • MALVASIA DI CASTELNUOVO DON BOSCO DOC • MONFERRATO DOC • NEBBIOLO D’ALBA DOC • PIEMONTE DOC • PINEROLESE DOC • RUBINO DI CANTAVENNA DOC • SIZZANO DOC • STREVI DOC • TERRE ALFIERI DOC • VALLI OSSOLANE DOC • VALSUSA DOC • VERDUNO PELAVERGA / VERDUNO DOC Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 4 6-3-2018 DRUIVEN: Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis WITTE DRUIVEN IN PIËMONTE • CORTESE - VRIJ VERTAALD: DE HOFFELIJKE - KOMT WIJDVERSPREID VOOR IN PIËMONTE (OOK IN WESTELIJKE DEEL VENETO) - GEEFT ZACHTE, DELICATE WIJNEN MET GOEDE FRAÎCHEUR, VARIËREND VAN LICHT EN FRIS TOT COMPLEX MET IMPRESSIES VAN BLOEMEN EN HONING, MET EEN STEVIGE STRUCTUUR EN ELEGANTIE - SOMS IN HOUT GEVINIFIEERD OF GELAGERD EN OOK MOUSSERENDE VARIANTEN - BELANGRIJKSTE WIJNEN MET DE CORTESE ZIJN DIE UIT DE DOCG GAVI. Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 5 6-3-2018 WITTE DRUIVEN IN PIËMONTE • ERBALUCE - AUTOCHTONE DRUIF UIT REGIO CALUSO, BIJ IVREA IN NOORDWESTEN BIJ VALLE D’AOSTA - GENOEMD IN BOEK JUWELIER GIOVAN BATTISTA CROCE IN 1606 - DANKT NAAM ZACHTROZE (TOT ZELFS AMBER) TINT AAN EINDE GROEISEIZOEN - FRIS KARAKTER DOOR LEVENDIGE ZUURGRAAD - WORDT IN PROVINCIE NOVARA GRECO GENOEMD - VEELZIJDIGE DRUIF VOOR ZOWEL MOUSSERENDE ALS DROGE EN STILLE ALS ZOETE WIJNEN Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis WITTE DRUIVEN IN PIËMONTE • FAVORITA - VOORAL OP LINKEROEVER TANARO IN ROERO - VERWANT AAN PIGATO EN VERMENTINO • MOSCATO - LID MUSKAAT FAMILIE MET ZEKER 200 VARIANTEN. - WELLICHT OUDSTE DRUIVENRAS TER WERELD - MOSCATO IS MUSCAT BLANC À PETITS GRAINS - BASIS VOOR O.A. ASTI SPUMANTE EN MOSCATO D’ASTI Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 6 6-3-2018 WITTE DRUIVEN IN PIËMONTE • NASCETTA - HISTORISCHE DRUIF UIT DE STREEK ROND DE PLAATS NOVELLO - AL GENOEMD IN DOCUMENTEN UIT DE 19E EEUW - VERDWEEN BIJNA DOOR DE PHYLOXERA-RAMP - WAARSCHIJNLIJK VERWANT AAN DE VERMENTINO - SINDS 1994 VOLOP IN BEELD NA HERONTDEKKING DOOR WALTER FISSORE (ELVIO COGNO) • TIMORASSO - OUDE WIT DRUIVENRAS UIT PROVINCIE ALESSANDRIA I.C. COLLI TORTONESI ROND CURONE, GRUE EN OSSONA BORBERA - GEEFT WEINIG FRUIT, MAAR MET EEN GOEDE STRUCTUUR. - BIJNA VERDWENEN, HERONTDEKT DOOR WALTER MASSA - WIJNEN MET EEN MEDIUM TOT VOLLE BODY EN AROMA’S VAN WIT FRUIT, ANANAS EN SOMS ROKERIGE TONEN Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis WITTE DRUIVEN IN PIËMONTE • ARNEIS: - GENOEMD DOOR ROVASENDA IN DE 19E EEUW, MAAR AL 1500 JAAR DAARVOOR GEBRUIKT - SYNONIEMEN: NEBBIOLO BIANCO OF BAROLO BIANCO, MAAR NIET VERWANT AAN NEBBIOLO OF TOEGESTAAN IN DE DOCG BAROLO. - VROEGER GEBRUIKT OM NEBBIOLO TE VERZACHTEN (ALS CHIANTI) - IN ZOWEL ROERO ALS LANGHE, MAAR OOK SARDINIË - NAAM AFGELEID VAN LATIJNS “RENEXIUM“ OF PIËMONTEES DIALECT VOOR AMANDEL - LAAG RENDEMENT, RIJPT VROEG EN IS GEMATIGD EXPRESSIEF QUA AROMA’S - TROPISCHE VRUCHTEN, PEER, HOOI, CITRUS EN ANIJS OF MUNT EN AMANDEL - RELATIEF LAGE ZUURGRAAD - GEBRUIKT VOOR DROGE WIJNEN, SOMS VOOR ZOETE EN AF EN TOE VOOR MOUSSERENDE WIJNEN Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 7 6-3-2018 PIËMONTE WITTE DRUIVEN: 1. ROERO ARNEIS, VALFACCENDA, 2016 (TERROIRWIJN ROTTERDAM) 2. LANGHE NASCETTA, RIVETTO, 2012 (DE CONINCK) 3. TIMIAN, COLLI TORTONESI TIMORASSO RISERVA, CASCINA LA GHERSA, 2013 (GEEN IMPORTEUR IN NL) Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis • ROERO ARNEIS, VALFACCENDA, 2016 - LUCA FACCENDA IN 2016 UITGEROEPEN TOT BESTE JONGE ITALIAANSE OENOLOOG - DEELS 60 JAAR OUDE STOKKEN, LAAG RENDEMENT - 3 DAGEN INWEKING OP DE SCHIL - 9 MAANDEN OPVOEDING; 50% TANK EN 50% DEMI-MUIDS (600 L) EN JAAR FLES - BENADERING IS “NATURE” VANUIT BIODYNAMISCH PERSPECTIEF. CERTIFICERING VOLGT HEEL BINNENKORT • IMPORTEUR: TERROIRWIJN ROTTERDAM Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 8 6-3-2018 LANGHE NASCETTA, RIVETTO, 2012 • REGIO SINIO • WIJNGAARDEN OP 400 M. EXPOSITIE NOORDELIJK • BODEM: KALKRIJK ZAND • KOUDE WEKING 72 UUR; GISTING OP 17°C. IN RVS, GEEN MALO • IMPORTEUR: DE CONINCK BERGEN OP ZOOM Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis TIMIAN, CASCINA LA GHERSA DI MASSIMO PASTURA, COLLI TORTONESI TIMORASSO RISERVA, 2013 • VIGNETO IL POGGIO IN LOC. ROVERETO (GAVI) MET KLEI, SILT EN ZANDSTEEN • STOKKEN VAN CIRCA 60 JAAR OUD, WIJNGAARD MET ZUID-WESTELIJKE EXPOSITIE. • NA KOUDE WEKING GISTING EN WEKING VAN IN TOTAAL 30 DAGEN IN RVS • MOMENTEEL GEEN IMPORTEUR IN NEDERLAND Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 9 6-3-2018 BLAUWE DRUIVEN IN PIËMONTE • ALBAROSSA - VOORNAMELIJK IN PIËMONTE (82%), MAAR OOK IN LIGURIË - IN TOTAAL NIET MEER DAN 80HA - GEMAAKT IN 1938 DOOR GIOVANNI DALMASSO IN CONEGLIANO - BLEEK UITEINDELIJK GEEN KRUISING TUSSEN NEBBIOLO EN BARBERA, MAAR CHATUS EN BARBERA • AVANÀ - OORSPRONKELIJK UIT DE FRANSE DAUPHINÉ EN SAVOIE (ALS HIBOU NOIR) EN DE ZWITSERSE VALAIS - IN PIËMONTE GEBRUIKT IN DE DOC PINEROLESE - AL BEKEND SINDS DE 17E EEUW EN VERWANT AAN DE CACABOUÉ UIT DE SAVOIE EN ZWITSERSE AMIGNE - IN TOTAAL SLECHTS 28 HA Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis BLAUWE DRUIVEN IN PIËMONTE • BARBERA - IN HEEL ITALIË, MAAR VOORAL IN PIËMONTE EN LOMBARDIJE - IN PIËMONTE CIRCA 50% VAN DE TOTALE AANPLANT EN TWEEDE MEEST AANGEPLANTE BLAUWE DRUIVENSOORT NA DE SANGIOVESE - WAARSCHIJNLIJK AUTOCHTOON DRUIVENRAS MONFERRATO HEUVELS - DOCUMENTEN KATHEDRAAL CASALE MONFERRATO UIT 1246 TOT 1277 VERWIJZEN NAAR WIJNGAARDEN AANGEPLANT MET DE "BONIS VITIBUS BARBEXINIS“ - AMPHELOGRAAF PIERRE VIALA VERMOEDT OORSPRONG OLTREPÒ PAVESE - RECENT DNA-ONDERZOEK VERWIJST NAAR RELATIE MET MOURVÈDRE. - GEMIDDELD RENDEMENT IS HOOG, VEEL KLEUR, EEN VAN NATURE HOGE ZUURGRAAD EN WEINIG TANNINE Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 10 6-3-2018 BLAUWE DRUIVEN IN PIËMONTE • BARBERA SYNONIEMEN: - O.A. BARBERA GROSSA, FINA BARBERA, BARBERA NERA, NOSTRANA BARBERA, BARBERONE, DOLCE BARBERA, BARBERA A RASPO VERDE EN BARBERA A RASPO ROSSO - NIET VERWANT AAN DE BARBERA CIARÌA, BARBERA 'D DAVI, BARBRASSA, BARBER, BARBERA DEL DANNIO (CAMPANIA), BARBERA SARDA (SARDINIE), NERETTO DURO (ALIAS BARBERA ROTONDO) EN BARBERA BIANCA - UGHETTA IS BIJNAAM VOOR ZOWEL VESPOLINA ALS BARBERA MAAR ZIJN NIET VERWANT AAN ELKAAR Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis BLAUWE DRUIVEN IN PIËMONTE • BECUET - ALIAS BECUETTE EN PERSAN; SLECHTS 2 HA IN PIEMONTE EN ½ HA IN TRENTO • BONARDA - IN OLTREPÒ PAVESE EN COLLI PIACENTINI - TEN ONRECHTE CROATINA GENOEMD MET EEN OORSPRONG IN KROATIË, MAAR IS NIET DEZELFDE DRUIF - BONARDA IN ARGENTINIË IS WAARSCHIJNLIJK DOUCE NOIR (ALIAS CHARBONE EN CORBEAU) • BONARDA NOVARES - ALIAS UVA RARA, ECHTER NIET DEZELFDE DRUIF ALS DE VESPOLINA UIT GATTINARA EN OLTREPÒ PAVESE DIE OOK UVA RARA WORDT GENOEMD. • BONARDA PIEMONTESE - IN WESTEN PIEMONTE, OOK BONARDA DI CHIERI EN BONARDA DEL MONFERRATO GENOEMD - TOT PHYLLOXERA RAMP TOT WEL 30% TOTALE AANPLANT, NU SCHAARS Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis Piemonte VVN ©2018 F.F.A.Nijhuis 11 6-3-2018 BLAUWE DRUIVEN IN PIËMONTE • BRACHETTO - BLAUWE DRUIF MET EEN LANGE HISTORIE IN HEUVELS ROND AQUI TERME - LEGENDE VERTELT DAT JULIUS CAESAR EN MARCUS ANTONIO GROTE HOEVEELHEDEN ‘VINUM ACQUENSE’ AAN CLEOPATRA GAVEN - WORDT ALS AUTOCHTOON BESCHOUWD, MAAR ZOU EEN FRANSE ORIGINE KUNNEN HEBBEN • CHATUS - KOMT HET MEESTE VOOR IN PIËMONTE (56%), MAAR OOK IN APULIË (31%) - IN TOTAAL SLECHTS 13 HA MET DEZE DRUIF DIE IN PIËMONTE GEBRUIKT WORDT IN DE DOC’S COLLINE SALUZZESI EN PINEROLESE.