UNIWERSYTET WARMIÑSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE UNIVERSITY OF WARMIA AND MAZURY IN OLSZTYN HUMANISTYKA I PRZYRODOZNAWSTWO INTERDYSCYPLINARNY ROCZNIK FILOZOFICZNO-NAUKOWY Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie NR 23 OLSZTYN 2017 RECENZENCI – REVIEWERS Piotr BALCEROWICZ, Piotr FRANCUZ, Leszek GAWOR, Adam Grzeliński, Joanna Hańderek, Zbigniew HULL, Krzysztof kosior, Kinga kaśkiewicz, Leszek kleszcz, Tadeusz kobierzycki, Zbigniew król, Marta kudelska, Jérôme LALLEMENT, Andrzej Łukasik, Krzysztof Matuszewski, Ivan MITROUCHEV, Jadwiga Mizińska, Zbysław Muszyński, Grzegorz J. NALEPA, Michał ostrowicki, Emmanuel PICAVET, Paweł Pieniążek, Marcin Poręba, Piotr Przybysz, Halina RAROT, Ryszard strzelecki, Marian szarMacH, Tadeusz szubka, Włodzimierz tyburski, Jan wadowski, Krzysztof wieczorek, Ryszard wiśniewski, Lech witkowski, Mirosław żelazny KOMITET REDAKCYJNY – EDITORIAL BOARD Andrzej kucner (redaktor naczelny), Mieczysław Jagłowski, Jadwiga bŁaHut-Prusik RADA PROGRAMOWA – PROGRAMMATIC COUNCIL Ana bundGaard (Aarhus), Ada K. byczko (Kijów), Jarosław caŁka (Olsztyn), Zbigniew Hull (Olsztyn), Andrzej kiePas (Katowice), Jan kotwica (Olsztyn), Krzysztof Łastowski (Poznań), Jadwiga Mizińska (Lublin), Andrzej PaPuziński (Bydgoszcz), Marco ParMeggiani rueda (Madryt), Zdzisława Piątek (Kraków), Emmanuel Picavet (Paryż), Paweł Pieniążek (Łódź), Juana sancHez-Gey veneGas (Madryt), Hans Jorg sandküHler (Brema), Armando saviGnano (Triest), Jiri syrovatka (Liberec), Ewa starzyńska-kościuszko (Olsztyn) REDAKTOR – EXECUTIVE EDITOR Elżbieta Pietraszkiewicz KOREKTA TEKSTÓW ANGIELSKICH Dariusz krzyszczak, Robert lee Czasopismo „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” ukazuje się w wersji papierowej i elektronicznej. Wersja papierowa jest pierwotna. Adres redakcji – Address Instytut Filozofii UWM ul. Kurta Obitza 1, 10-725 Olsztyn tel./fax 89 523 34 89 http://uwm.edu.pl/hip © Copyright by Wydawnictwo UWM • Olsztyn 2017 ISSN 1234-4087 Wydawnictwo UWM ul. Jana Heweliusza 14, 10-718 Olsztyn tel. 89 523 36 61, fax 89 523 34 38 www.uwm.edu.pl/wydawnictwo/ e-mail: [email protected] Nakład: 150 egz. Ark. wyd. 29,8, ark. druk. 25,25 Druk: Zakład Poligraficzny UWM w Olsztynie, zam. 124 Spis treści Artykuły PaweŁ taMbor, Wyjaśniający charakter wnioskowań antropicznych w kosmologii – Explanatory Nature of Anthropic Reasoning in Cosmology ............................................. 7 adaM Fedyniuk, Transdziedzinowe aspekty struktur modularnych. O aplikacji modularyzacji w ramach inżynierii wiedzy i kognitywistyki – Trans-Domain Aspects of Modular Structures. Applying Modularization in Knowledge Engineering and Cognitive Science ............................................................................................................ 25 anita PacHolik-żuroMska, Konekcjonistyczne modele wyjaśniania procesów poznawczych w kognitywistyce – Connectionist Models of Explanation of Cognitive Processes in Cognitive Science .............................................................................................. 43 daniel żuroMski, W poszukiwaniu źródeł filozoficznego myślenia na gruncie koncepcji Roberta Brandoma i Michaela Tomasello – Searching for the Origins of Philosophical Thinking on the Basis of the Concepts of Robert Brandom and Michael Tomasello ......................................................................................................... 57 dawid Misztal, Natura ludzka w narracji posthumanizmu dystopijnego – Human Nature in the Narrative of Dystopic Posthumanism .......................................................... 71 MaGdalena HoŁy-ŁuczaJ, Postnaturalny enwironmentalizm – etyczna emancypacja artefaktów w filozofii środowiskowej – Postnatural Environmentalism – Ethical Emancipation of Artifacts in Environmental Philosophy .................................................. 91 Henryk benisz, Złudna idea de(kon)strukcji architektury – The Illusory Idea of a De(con)struction of Architecture .................................................................................. 107 Piotr Markiewicz, Neuropsychologia sztuki wizualnej. Od diagnozy dzieła do diagnozy artysty – Neuropsychology of Visual Art. From the Work of Art Diagnosis to the Diagnosis of the Artist ................................................................ 131 antoni PŁoszczyniec, Ateistyczny charakter aksjologii Andrzeja Nowickiego – Atheistic Axiology of Andrzej Nowicki ........................................................................... 169 Marcin Maria boGusŁawski, „Ida”, „Pokłosie”, historia – kilka uwag o uobecnianiu przeszłości – “Ida”, “Aftermath”, History – A Few Remarks about the Re-presentation of the Past ............................................................................................................................. 193 PaweŁ bytniewski, Człowiek wobec prawdy o sobie. Michela Foucaulta „itinerarium” podmiotowości – Man against the Truth about Themselves. Michel Foucault’s Itinerary of Subjectivity ....................................................................................................... 209 woJciecH Markowski, Współczesna rola techniki w procesach wykluczenia i integracji społecznej – The Contemporary Role of Technology in the Processes of Exclusion and Social Integration ................................................................................... 223 andrzeJ tarcHaŁa, Kirche als die Gemeinschaft der Liebe. Gianni Vattimos Auseinandersetzung mit dem Christentum – Church as the Community of Love. Gianni Vattimo’s Discussion with Christianity ................................................................ 243 artur HreHorowicz, Aksjologiczne źródła etyki u Osho – Axiological Sources of Ethics by Osho ................................................................................................................. 253 krzysztoF sztalt, Moralne dylematy kultury współczesnej – Moral Dilemmas of Contemporary Culture ..................................................................................................... 273 toMasz dreikoPel, Publikacje z zakresu historii medycyny starożytnej na łamach czasopisma „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” w latach 1933–1938 – Publications in the History of Ancient Medicine in „Archives of the History and Philosophy of Medicine” between 1933 and 1938 ..................................................... 289 4 Spis treści barbara Grabowska, Obraz kobiety w „Chowannie” Bronisława F. Trentowskiego – An Image of a Woman in „Chowanna” by Bronislav Trentowski ................................ 299 robert sanetra, Psychoanalityczne koncepcje sztuki a metoda aktorska Konstantego Stanisławskiego – Psychoanalytic Concepts of Art and Konstantin Stanislavski’s Acting Method ................................................................. 321 Pavlo snoPkov, Filozofia serca Pamfiła Jurkiewicza. Analiza, interpretacja, refleksja – The Philosophy of the Heart by Pamfil Yurkevich. Analysis, Interpretation, Reflection ............................................................................................................................. 341 lecH MaJcHrowski, Rzeka memów – River of Memes ........................................................ 355 Recenzje, sprawozdania i relacje andrzeJ kucner, Gehla filozofia miasta dla ludzi (Jan Gehl, Miasta dla ludzi, przeł. Szymon Nogalski, Wydawnictwo RAM, Kraków 2017) ......................................... 375 woJciecH Markowski, Myślenie przez wielkie M (Michael Tomasello, Historia naturalna ludzkiego myślenia, Copernicus Center Press, Kraków 2015) ....... 381 Gwidon FaMuŁka, Peirce’owska ścieżka pragmatyzmu (Sergiusz Tokariew, Charles Sanders Peirce. Między logiką a metafizyką, Universitas, Kraków 2017) ....................................................................................................................... 389 aGnieszka bieGalska, O nauce, filozofii i religii (Michał Heller w osobistej rozmowie o życiowych wyborach. Wierzę, żeby rozumieć, rozmawiają: W. Bonowicz, B. Brożek, Z. Liana, Kraków 2016) ....................................................................................................... 395 MicHaŁ szczePankiewicz, Filozofia nakręca (8. edycja Filozofii Filmowo, Olsztyn, 26–29 września 2017) ........................................................................................... 401 ARTYKUŁY Articles HUMANISTYKA I PRZYRODOZNAWSTWO 23 Olsztyn 2017 Paweł Tambor Katolicki Uniwersytet Lubelski The John Paul II Jana Pawła II Catholic University of Lublin WYJAŚNIAJĄCY CHARAKTER WNIOSKOWAŃ ANTROPICZNYCH W KOSMOLOGII Explanatory Nature of Anthropic Reasoning in Cosmology Słowa kluczowe: teorie wyjaśniania K e y w o r d s: theories of scientific expla- naukowego, zasady antropiczne, kosmo- nation, anthropic reasoning, cosmology. logia. Streszczenie Abstract Artykuł stanowi krytykę wybranych The last decades of cosmology deve- koncepcji wyjaśniania w ramach filozo- lopment indicate that it has become, as it fii nauki, które zostały konfrontowane were, a rightful discipline of physics rese- z praktyką badawczą kosmologii. Obok arching into the universe with the use of wyjaśniania charakterystycznego dla na- the whole physical knowledge available. uki rozumianej jako fizyka wszechświata In the contemporary cosmology, from the pojawiają się nowe typy rozumowań creation of the General Theory of Relati- w terminach szczególnego dostrojenia vity to the second half of the twentieth wszechświata do inteligentnego życia. Uj- century, the main task of cosmologists mując te relacje w nomenklaturę ekspla- was to construct and test cosmological