UCHWAŁA NR XXVII/192/2017 RADY GMINY GRABICA z dnia 29 listopada 2017 r. w sprawie przyjęcia „Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica” na lata 2017-2020 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1875), art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t. j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1446; zm.: Dz. U. z 2015 r. poz. 397, poz. 774 i poz. 1505, z 2016 r. poz. 1330, poz. 1887 i poz. 1948 oraz z 2017 r. poz. 60, poz. 1086 i poz. 1595) Rada Gminy Grabica uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się do realizacji Program Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica na lata 2017-2020 stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Grabica. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego. Przewodniczący Rady Gminy Dariusz Kalisiak Id: 537B1CF6-9054-407C-9625-8D8033679BD8. Podpisany Strona 1 Załącznik do Uchwały Nr XXVII/192/2017 Rady Gminy Grabica z dnia 29 listopada 2017 r. Program Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica na lata 2017 – 2020 Id: 537B1CF6-9054-407C-9625-8D8033679BD8. Podpisany Strona 1 Spis treści 1. Wstęp. 1.1. Cele opracowania Programu. 2. Podstawa prawna opracowania Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica. 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce. 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego. 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. 4.1.1. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013. 4.1.2. Założenia do krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. 4.2. Relacje Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu. 4.2.1. Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020. 4.2.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020. 4.2.3. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego. 4.2.4. Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w Województwie Łódzkim na lata 2016-20 4.2.5. Strategia rozwoju powiatu piotrkowskiego na lata 2014-2020. 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego. 5.1. Relacje Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy . 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy. 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy. 5.2.2. Zabytki ruchome. 5.2.3. Zabytki archeologiczne. 5.2.4. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych. 5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony. 5.3.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa łódzkiego. 5.3.2. Obiekty uznane za pomniki historii i parki kulturowe. 5.3.3. Ochrona ustalona w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowanie przestrzennego Gminy Grabica. 5.4. Zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków. 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń. 6.1. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Grabica. 6.2. Analiza szans i zagrożeń. 7. Założenia programowe. 7.1. Priorytety Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica. 7.2. Kierunki działań w zakresie opieki nad zabytkami. 8. Zasady oceny realizacji Programu. 9. Potencjalne źródła finansowania realizacji Programu. 9.1. Finansowanie przez gminę zadań z zakresu opieki nad zabytkami. Id: 537B1CF6-9054-407C-9625-8D8033679BD8. Podpisany Strona 2 9.2. Środki Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 9.3. Środki Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi. 9.4. Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego. 9.5. Instrumenty oferowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi. 9.6. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 10. Podsumowanie. 11. Źródła danych. Id: 537B1CF6-9054-407C-9625-8D8033679BD8. Podpisany Strona 3 1. Wstęp Gmina Grabica terytorialnie przynależy do województwa łódzkiego oraz powiatu piotrkowskiego. Od północy graniczy z gminą Dłutów, Tuszyn i Moszczenica, od zachodu z gminą Drużbice, od wschodu z miastem Piotrów Trybunalski, zaś od południa z gminą Wola Krzysztoporska. W skład gminy wchodzi 30 sołectw: Boryszów, Brzoza, Cisowa, Dziewuliny, Grabica, Gutów, Kafar, Kamocinek, Kobyłki, Krzepczów, Lubanów, Lubonia, Lutosławice Rządowe, Majdany, Majków-Folwark, Majków Mały, Majków Średni, Olendry, Ostrów, Papieże, Polesie, Rusociny, Szydłów, Szydłów-Kolonia, Twardosławice, Zaborów, Żądło, Żeronie, Żychlin. Mapa nr : Położenie Gminy Grabica w powiecie piotrkowskim Id: 537B1CF6-9054-407C-9625-8D8033679BD8. Podpisany Strona 4 Gmina wiejska Grabica położona jest w odległości 40 km od stolicy województwa - Łodzi - przy drodze wojewódzkiej nr 473. Powierzchnia gminy wynosi 12.764 ha, co stanowi 8,9% powierzchni powiatu piotrkowskiego. Dominującym typem pokrycia terenu gminy Grabica są użytki rolne. Zajmują one łącznie 10.797 ha, tj. 84,6% powierzchni gminy. Lasy i grunty leśne zajmują 9,8% powierzchni gminy. Id: 537B1CF6-9054-407C-9625-8D8033679BD8. Podpisany Strona 5 Według stanu na 31.12.2016 r. Gminę Grabica zamieszkiwało 6.072 mieszkańców, (3.043 mężczyzn i 3029 kobiet)1). W północno-zachodniej części gminy, w okolicach miejscowości Kociołki znajduje się Tuszyńsko-Dłutowski Obszar Chronionego Krajobrazu. Na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy znajdują się zabytkowe parki (10 obiektów, w tym 6 wpisanych do rejestru zabytków). Najcenniejsze z nich to parki w: Brzozie, Dziwlach, Ostrowie, Rusocinach, Szydłowie i Woli Bykowskiej. W gminie Grabica działa blisko 50 stowarzyszeń i organizacji społecznych, które swą skuteczną pracą aktywizują życie gminy. Gmina jest członkiem stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania BUD-UJ RAZEM i Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Na terenie gminy organizowane są liczne imprezy kulturalno-sportowe o randze lokalnej i regionalnej. Na obszarze gminy Grabica występują liczne zabytki architektury i budownictwa. Są to m.in.: kościoły, budynki mieszkalne i gospodarcze, a także parki i cmentarze. Obecnie na terenie gminy znajduje się 8 obiektów figurujących w rejestrze zabytków oraz 45 obiektów objętych gminną ewidencją zabytków. Na szczególną uwagę zasługują: obiekt sakralny, tj.: kościół filialny p.w. św. Wojciecha z XVIII w., spichlerz dworski z 1949 r. oraz 6 parków dworskich. Celem polityki w dziedzinie opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego Gminy Grabica jest konsekwentne i planowe realizowanie kompetencji władz lokalnych poprzez włączenie dziedzictwa kulturowego w obszar zainteresowania działalności gminy oraz szczególnej dbałości o krajobraz kulturowy regionu. Polityka ta powinna się przejawiać w dążeniu do zachowania charakterystycznych elementów zabytkowych i przyrodniczych regionu, a także rewaloryzacji przekształconych cennych elementów dziedzictwa kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem propagowania tradycyjnych form i cech architektury regionalnej. Podnoszenie walorów zabytkowych ma na celu ich wykorzystanie w promocji kultury i dla rozwoju turystyki na terenie Gminy Grabica. Poszanowanie tradycji historycznej i utożsamianie się z krajobrazem kulturowym regionu jest niezbędnym warunkiem podjęcia i przeprowadzenia prac, mających na celu zachowanie i promocję dziedzictwa kulturowego Gminy Grabica. Dokument Program Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica składa się z dziewięciu rozdziałów: 1) Wstęp, w którym omówione zostały podstawy prawne opracowania Programu oraz cele jego realizacji; 2) Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce, w którym opisany został stan prawny w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; 3) Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego, gdzie omówione założenia dokumentów krajowych, wojewódzkich i powiatowych zostały uwzględnione w Programie Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica; 4) Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego, w którym przedstawiono zabytki nieruchome, ruchome, archeologiczne i zasoby muzealne oraz zaprezentowano przestrzenne rozmieszczenie zabytków z terenu Gminy Grabica wpisanych do rejestru zabytków województwa łódzkiego; 5) Ocena stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Grabica. Analiza szans i zagrożeń, gdzie przeprowadzono analizę SWOT w zakresie dziedzictwa kulturowego Gminy Grabica; 6) Założenia programowe, gdzie zostały określone priorytety i kierunki planowanych działań w zakresie opieki nad zabytkami; 7) Zasady oceny realizacji Programu, w którym zaproponowano wskaźniki oceny wdrażania Programu; 8) Potencjalne źródła finansowania realizacji Programu, w którym wskazano potencjalne źródła pozyskania wsparcia finansowego na realizację zadań z zakresu opieki nad zabytkami ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020, Wojewódzkiego 1) Bank Danych Lokalnych Id: 537B1CF6-9054-407C-9625-8D8033679BD8. Podpisany Strona 6 Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi, Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; 9) Podsumowanie. Program Opieki nad Zabytkami Gminy Grabica, stanowi jeden z elementów wdrażania polityk przestrzennych i jako taki powinien stanowić podstawę do istotnej poprawy stanu zasobów dziedzictwa kulturowego gminy poprzez określenie kierunków działań w zakresie opieki nad zabytkami. Środkiem prowadzącym do tego celu jest ustalenie w programie uwarunkowań i działań ochronnych wobec środowiska kulturowego oraz edukacyjnych i wychowawczych wobec lokalnej społeczności. Przedmiotem