PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY RADZIŁÓW NA LATA 2013 – 2016 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2017 – 2020 Zleceniodawca Wykonawca Gmina Radziłów EKOTON sp. z o. o. Urząd Gminy Radziłów siedziba: ul. Ciepła 12/4, 15 – 472 Białystok ul. Plac 500-lecia 14 biuro: ul. Włókiennicza 7A lok. 14U 19-213 Radziłów 15 - 464 Białystok tel./fax. (+48) 85 744 67 95 www.ekoton.pl PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY RADZIŁÓW NA LATA 2013 – 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020 Zamawiający: Gmina Radziłów Gmina Radziłów Urząd Gminy Radziłów ul. Plac 500-lecia 14 19-213 Radziłów Wykonawca: EKOTON Sp. z o.o. siedziba: ul. Ciepła 12/4 ; 15 – 472 Białystok biuro: ul. Włókiennicza 7A lok. 14U, 15 - 464 Białystok tel./fax. (85) 744-67-95 Zespół autorów: dr Grzegorz Chocian mgr inż. Beata Gładkowska - Chocian mgr inż. Agnieszka Olędzka mgr inż. Joanna Bartnikiewicz Białystok, grudzień 2013 r. © EKOTON Sp. z o.o. 2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY RADZIŁÓW NA LATA 2013 – 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP ................................................................................................................................. 5 1.1 WYKAZ POJĘĆ I SKRÓTÓW UŻYTYCH W OPRACOWANIU............................................................. 5 1.2 PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ....................................................................................... 6 1.3 CEL AKTUALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ............................................ 7 1.4 OKRES OBJĘTY OPRACOWANIEM ............................................................................................. 8 1.5 METODYKA I ZAKRES PROGRAMU ........................................................................................... 8 1.5.1 Metodyka opracowania ............................................................................................ 8 1.5.2 Zakres opracowania ................................................................................................ 11 1.6 POWIĄZANIA PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ................................................... 12 2. OCENA REALIZACJI DOTYCHCZASOWEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA .... 38 3. INFORMACJE OGÓLNE ..................................................................................................... 45 3.1 POŁOŻENIE I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY .............................................................................. 45 3.2 LUDNOŚĆ .......................................................................................................................... 46 3.3 SEKTOR GOSPODARCZY ....................................................................................................... 47 3.4 DZIEDZICTWO HISTORYCZNE I KULTUROWE ........................................................................... 47 3.5 TURYSTYKA ....................................................................................................................... 51 3.6 KOMUNIKACJA I TRANSPORT ................................................................................................ 52 4. OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA ................................................................. 53 4.1 OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ........................................................................... 53 4.2 GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA ....................................................................................... 54 4.2.1 Wody powierzchniowe i podziemne ..................................................................... 54 4.2.2 Źródła zanieczyszczeń wód .................................................................................... 60 4.2.3 Infrastruktura wodno – ściekowa ......................................................................... 61 4.3 GOSPODARKA ODPADAMI ..................................................................................................... 62 4.4 OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO ........................................................................... 66 4.4.1 Fauna, flora, i lasy ................................................................................................. 66 4.4.2 Formy ochrony przyrody ........................................................................................ 70 4.5 KLIMAT AKUSTYCZNY .......................................................................................................... 78 4.6 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ............................................................................ 79 4.7 ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ , CIEPŁO I GAZ ........................................................ 81 4.7.1 Energia cieplna ........................................................................................................ 81 4.7.2 Sieć gazowa .............................................................................................................. 82 4.7.3 Energia elektryczna ................................................................................................ 82 4.7.4 Energia odnawialna ................................................................................................ 82 4.8 POWIERZCHNIA ZIEMI I GLEBY .............................................................................................. 84 4.9 BUDOWA GEOLOGICZNA I ZŁOŻA SUROWCÓW ........................................................................ 87 4.10 NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA .......................................................................... 89 4.11 EDUKACJA EKOLOGICZNA .................................................................................................... 91 4.12 EKOLOGICZNE FORMY DZIAŁALNOŚCI W ROLNICTWIE .............................................................. 92 4.13 ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW , WODY I ENERGII ......................................... 92 5. PODSUMOWANIE STANU OBECNEGO ............................................................................. 97 6. CELE I KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA .................................................................. 102 7. PLAN OPERACYJNY ....................................................................................................... 109 7.1 ZADANIA WŁASNE ............................................................................................................. 109 7.2 ZADANIA KOORDYNOWANE ................................................................................................ 109 7.3 ZAMIERZENIA INWESTYCYJNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA ......................................... 114 8. ZAGADNIENIA SYSTEMOWE........................................................................................... 116 8.1 ZARZĄDZANIE I MONITORING ŚRODOWISKA .......................................................................... 116 8.2 ZARZĄDZANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU ........................................................... 120 8.2.1 Mierniki stanu wyjściowego ................................................................................ 120 © EKOTON Sp. z o.o. 3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY RADZIŁÓW NA LATA 2013 – 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020 8.2.2 Monitorowanie Programu .................................................................................... 121 8.2.3 Uwarunkowania realizacyjne Programu ............................................................ 124 8.2.4 Uwarunkowania prawne ....................................................................................... 124 8.2.5 Planowanie przestrzenne .................................................................................... 124 8.2.6 Uwarunkowania społeczne ................................................................................... 125 8.2.7 Związek z integracją europejską ....................................................................... 125 8.2.8 Efekt transgraniczny ............................................................................................ 126 9. ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU ......................................................... 126 10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM............................................... 131 SPIS LITERATURY .................................................................................................................... 134 ZASOBY INTERNETOWE .......................................................................................................... 136 © EKOTON Sp. z o.o. 4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY RADZIŁÓW NA LATA 2013 – 2016 z perspektywą na lata 2017 - 2020 1. WSTĘP 1.1 Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa BAT - Najlepsze Dostępne Techniki (ang. Best Available Techniques) BZT 5 – Biochemiczne Zapotrzebowanie Tlenowe (pięciodniowy okres analizy) CAFÉ – Poprawa Jakości Powietrza w Europie (ang. Clean Air For Europe) ChZT – Chemiczne Zapotrzebowanie Tlenowe EMAS - Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu (ang. Eco- Management and Audit Scheme) FOP – Fundusz dla Organizacji Pozarządowych GUS – Główny Urząd Statystyczny JST – Jednostki samorządu terytorialnego Life + - Program Priorytetowy - Program współfinansowania przedsięwzięć, uzyskujących wsparcie w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+ NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OSO – Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 OZE – Odnawialne Źródła Energii PEM - Promieniowanie Elektromagnetyczne PEP – Polityka Ekologiczna Państwa PIG – Państwowy Instytut Geologiczny PKD – Polska Klasyfikacja Działalności PODR – Podlaski Ośrodek Doradztwa