Jaarverslag 2016 www.maxhavelaar.nl Inhoudsopgave 03 Prijs, het laatste taboe in duurzaamheid 05 Verslag van de directie en toekomstvisie 08 Financieel beleid 10 Verslag van de Raad van Toezicht 12 Ontwikkelingen in de markt 14 Communicatie, campagnes & projecten 16 Financiële rapportage 34 colofon Jaarverslag 2016 -02- Prijs, het laatste taboe in duurzaamheid Boeren en arbeiders kunnen alleen investeren in duurzaamheid als er in de keten prijzen worden betaald die dat mogelijk maken. Daarom pleit Max Havelaar ervoor om harde eisen te stellen aan de waardeoverdracht in de keten. In gesprekken met bedrijven proeven we nog altijd ongemak over de prijs in relatie tot de kosten van duurzame productie. Prijs is vaak de olifant in de vergaderkamer. Die olifant moet de kamer uit als we de volgende stap in duurzaamheid willen maken. Wij vinden het als Max Havelaar van de nu betaalde prijzen voor hun en milieukosten. Het pad daar belangrijk dat alle kosten uiteindelijk producten een leefbaar inkomen, een naartoe loopt via de afspraken die in de kostprijs van een product inkomen waarmee zij een fatsoenlijke marktpartijen met elkaar maken om worden meegenomen: dit wordt levensstandaard kunnen betalen? tot die inclusieve prijzen te komen. ook wel internalisatie van kosten of Alle spelers in een handelsketen inclusieve prijzen genoemd. Als de Helaas moeten wij constateren zullen bereid moeten zijn om mee markt duurzaamheid echt serieus dat in veel ontwikkelingslanden de te werken. Als bijvoorbeeld een neemt, zullen ook de kosten voor boeren nog geen leefbare inkomens bananenteler wel betere lonen wil duurzaamheid verwerkt moeten verdienen via de producten die zij betalen, maar zijn afnemer niets worden in de prijs. Omschakeling verbouwen. Het Fairtrade keurmerk extra wil betalen, wordt het een naar dit inclusieve kostenniveau zal schept de voorwaarden om inkomens lastig verhaal. Binnen Fairtrade niet van de ene dag op de andere te verhogen, maar meer is nodig. zien wij dat duurzamere prijzen wel dag kunnen gebeuren. Er moet We willen graag met marktpartijen degelijk mogelijk zijn. De Fairtrade wel een begin worden gemaakt; er en andere stakeholders om tafel om minimumprijs en de Fairtrade premie zal een proces op gang gebracht te bespreken wat we leren van onze zijn daar voorbeelden van. moeten worden om toe te werken Fairtrade voorwaarden en hoe we die naar inclusieve prijzen. Laten wij breder kunnen inzetten. De stip op de We staan gelukkig niet alleen. eens beginnen bij wat boeren nu horizon zijn inclusieve prijzen. Prijzen Stichting Max Havelaar is onderdeel werkelijk voor hun werk ontvangen. In waarin alle kostenelementen zijn van de koepelorganisatie Fairtrade hoeverre verdienen boeren op basis meegenomen, dus ook de sociale- International, die weer voortrekker Jaarverslag 2016 -03- is in het Living Wage initiatief binnen volgens Fairtrade voorwaarden willen een situatie van leefbare lonen en ISEAL, het internationale platform inkopen. Dat betekent voor Stichting inkomens toe te werken. Internalisatie voor sociale- en milieustandaarden. Max Havelaar meer campagne van kosten is de sleutel in het Er is binnen ISEAL inmiddels brede voeren: harder roepen in de Fairtrade verhogen van lonen en inkomens in aandacht voor living wage en living Week, meer Fairtrade Gemeenten en de landen waar onze koffie, cacao, income. ISEAL is opgericht in nadrukkelijker aanwezig zijn in het bananen en bloemen vandaan komen. 2002 als International Social and duurzaamheidsdebat. Burgers en We zetten er graag samen met onze Environmental Accreditation and business meenemen in het nut en de partners de schouders onder! Labelling Alliance. noodzaak van Fairtrade. Peter d’Angremond Een belangrijke manier om de impact De komende jaren worden ook jaren Algemeen directeur Stichting Max van Fairtrade te vergroten is om het van reflectie. In 2016 was het precies Havelaar percentage producten dat Fairtrade 20 jaar geleden dat de allereerste gecertificeerde boeren tegen Fairtrade Fairtrade banaan ter wereld op de voorwaarden verkopen te vergroten. markt kwam via de Rotterdamse Dit is dan ook een belangrijk doel haven. Fairtrade gecertificeerde van Max Havelaar. Onderdeel van de koffie viert zelfs al bijna haar 30e Fairtrade handelsvoorwaarden is het verjaardag. Wat heeft Fairtrade in betalen van een vooraf vastgestelde deze tijdsspanne bereikt? En welke Fairtrade premie. Als slechts een uitdagingen zijn er nog? Wat kan klein percentage producten van een beter? boerenorganisatie tegen Fairtrade voorwaarden verkocht kan worden, Leefbaar inkomen blijft onze ontvangen de boeren een relatief lage belangrijkste uitdaging. Een thema Fairtrade premie. Logischerwijs kan dat in de komende jaren veel er dan ook minder door de boeren aandacht van Stichting Max Havelaar in impactvolle projecten worden zal krijgen. Er zal actief worden geïnvesteerd. Het percentage kan samengewerkt met internationale omhoog als meer bedrijven producten stakeholders om stap voor stap naar Jaarverslag 2016 -04- Verslag van de directie en toekomstvisie Terugblik op de Fairtrade producten koopt. In totaal voor de Nederlandse markt zo laag marktontwikkelingen zijn dat ruim 5,3 miljoen huishoudens, mogelijk te houden. Door kritisch te Stichting Max Havelaar kan over een groei van 10% ten opzichte van blijven op ons eigen kostenniveau, 2016 een volumegroei van 14% 2015. De besteding per huishouden kunnen we de verhouding tussen rapporteren. Dit heeft geresulteerd groeide met 11%. Uit het onderzoek lokale promotiekosten en de extra in een Fairtrade premie voor van GfK blijkt ook dat elke Fairtrade gelden die naar ontwikkelingslanden boerencoöperaties en plantages van Week een nieuwe impuls geeft aan de gaan telkens blijven verbeteren. € 7,8 miljoen. Dit is een toename van verkoop van Fairtrade producten. De 13% ten opzichte van 2015. verkoop van Fairtrade producten blijft Internationaal bovendien na elke Fairtrade Week Fairtrade International is de Deze toename laat zich over de hoger dan voor deze actieweek. De koepelorganisatie die verantwoordelijk gehele breedte van het Fairtrade relevantie van het organiseren van is voor het ontwikkelen van de aanbod zien. Zo zijn er de snelle dit campagnemoment blijft daarmee internationale Fairtrade standaarden groeiers onder bestaande klanten, onverminderd groot. en nauw contact onderhoudt met zoals Tony’s Chocolonely en boerencoöperaties en plantages. PLUS supermarkten. Maar ook Verlaging licentiebijdrage Het door Fairtrade International discounters kiezen in toenemende In 2016 heeft Stichting Max opgestelde sociaal- en milieubeleid mate voor Fairtrade. ALDI nam in Havelaar de licentiebijdrage voor het wordt door alle nationale 2016 meer Fairtrade producten gebruik van het keurmerk verlaagd. keurmerkorganisaties opgevolgd. op in het vaste assortiment. Ook Zowel nieuwe als bestaande Action mag genoemd worden als partners van Fairtrade droegen per Begin 2016 werd bekend dat bijzondere nieuwkomer. Het Fairtrade product minder licentiekosten af. Fairtrade International de komende huismerk Choc-o-Fair van Action Licentiekosten worden door bedrijven vijf jaar een van de 22 strategische groeide in rap tempo uit tot een die het keurmerk voeren betaald partners van de Europese Commissie van de bestverkochte Fairtrade aan Stichting Max Havelaar. De (EC) wordt. Fairtrade International chocoladerepen van 2016. stichting dekt haar kosten uit deze gaat de EC ondersteunen bij inkomsten. De Fairtrade premie en het bereiken van de Sustainable Ook in 2016 groeide het aantal de minimumprijzen, die beide naar de Development Goals (SDG’s) van de huishoudens dat Fairtrade boeren in ontwikkelingslanden gaan, Verenigde Naties op het gebied van producten koopt. Uit onderzoek bleven uiteraard gehandhaafd. eerlijke handel. De VN wil door de van marketingbureau Growth from SDG’s in 2030 armoede, ongelijkheid Knowledge (GfK) blijkt dat 69% Max Havelaar vindt het belangrijk om en milieuproblemen uitbannen. van de Nederlandse huishoudens de kosten voor de werkzaamheden Jaarverslag 2016 -05- Internationaal werd hard gewerkt aan verschillende programma’s invulling Postcode Loterij wordt in versteviging van de samenwerking aan deze internationale thema’s. samenwerking met Fairtrade Africa de tussen producentennetwerken, Samen met Tony’s Chocolonely Fairtrade Climate Academy opgericht. Nationale Fairtrade Organisaties ondersteunt Fairtrade sinds 2014 drie In 2016 zijn de voorbereidingen voor (NFO’s) en de koepelorganisatie cacaocoöperaties in Ivoorkust om dit programma getroffen in nauw (Fairtrade International). De afgelopen hun eigen aanpak te ontwikkelen om overleg met Fairtrade International jaren heeft het Global Operations kinderarbeid structureel te bestrijden en Fairtrade Africa. De implementatie Team (GOT) in toenemende mate en te voorkomen. Dit project, getiteld vindt plaats in 2017. sturing kunnen geven aan wereldwijde It takes a village to protect a child, projecten en activiteiten. De GOT wordt financieel mogelijk gemaakt leden werkten allen parttime in hun door de Nationale Postcode Loterij. rol als GOT lid. Om de centrale aansturing en coördinatie verder In het project is veel aandacht te versterken zal de GOT in 2017 voor het vergroten van de vervangen worden door een Global bewustwording van kinderrechten Leadership Team, dat op fulltime en kinderarbeid onder cacaoboeren. basis bemenst zal worden. De coöperaties onderzoeken ook waar in hun gemeenschap het risico Het besluit dat in 2015 is genomen op kinderarbeid het grootst is en om vanuit de NFO’s in vijf jaar tijd ondernemen