- 46 - 2.5.POŁOŻENIE I WYGLĄD WSI Nowakowo leży w rejonie ujścia rzeki Elbląg do Zalewu Wiślanego. Jest jedną z sołeckich wsi , w gminie Elbląg , w powiecie elbląskim ,w województwie warmińsko-mazurskim. - 47 - Wieś oddalona jest od Olsztyna (miasta wojewódzkiego) o 120 km , od Elbląga o 4 km . Elbląg to miasto , w którym swoją siedzibę przy ulicy Browarnej 85 ma Urząd Gminy, a przy ulicy Saperów 14a Starostwo Powiatowe. Z Nowakowa można dostać się do Elbląga środkami komunikacji publicznej - PKS i ZKM . Autobusy jeżdżą w godzinach porannych oraz popołudniowych . Niemniej jednak wielu mieszkańców ma własne samochody i nimi wyjeżdża w wybrane miejsca. T abela nr 7 ROZKŁAD JAZDY PKS NOWAKOWO-ELBLĄG Lp. Odjazd Przyjazd Odległość 1 7.17 7.31 11km 2 14.47 15.01 11km 3 16.07 16.21 11km Tabela nr 8 ROZKŁAD JAZDY ZKM NOWAKOWO- ELBLĄG Dni tygodnia GODZINY pon.- piątek 5.18 6.25 7.11 --- --- 10.18 --- 12.36 13.28 15.05 16.11 17.40 19.56 --- sobota --- 6.04 --- 8.34 9.25 ---. 11.17 --- --- 15.53 --- 17.39 --- 21.25 niedziela --- --- --- 8.34 9.25 --- 11.17 --- --- 15.53 --- 17.39 19.55 --- - 48 - Przez wieś biegnie droga powiatowa nr 1100 N - Rubno Wielkie- Nowakowo - Kępiny Małe , od której odchodzą drogi również powiatowe: nr 1109 N – Nowakowo - Nowe Batorowo nr 1106 N – Nowakowo - Kępa Rybacka (wzdłuż szkoły) i jedna gminna droga lokalna do osiedla Nowakowo Trzecie . Są również drogi gminne dojazdowe do gruntów rolnych . Przez Nowakowo przepływa rzeka Elbląg , która z jednej strony stanowi walor przyrodniczo-turystyczny , z drugiej utrudnia komunikację mieszkańców dzieląc wieś na części. Most na rzece obrotowy , pontonowy jest również atrakcją turystyczną , jednak nośność tego mostu utrudnia życie rolnikom i przedsiębiorcom . Niezależnie od pory roku rzeka przyciąga do Nowakowa wędkarzy z różnych , nawet odległych miejsc . - 49 - Mieszkańcy Nowakowa to ludność napływowa i ich potomkowie . Nie dotyczy to już pokoleń tu urodzonych i wychowanych . Jednak w przeważającej większości współcześni mieszkańcy nie znają lokalnych tradycji odnoszących się ani do regionu , ani wsi , ani nawet konkretnie własnego domu . Zatem bez sentymentu wymieniali i wymieniają stare domy na współczesne . Układ przestrzenny wsi uległ zmianie . W części Nowakowa przed mostem (we wschodniej stronie dawnego Bollwerku) znajduje się 19.budynków mieszkalnych , w tym tylko 6.starych . Nowe zabudowania stawiane są wg współczesnej architektury . Domy budowane są przeważnie przy głównej drodze szeregowo i każdy z nich ma swoją drogę dojazdową .Tereny wokół budynków , starych i nowych , w tej części Nowakowa są zadbane , pełne kwiatów , krzewów i zieleni . Rowy wzdłuż drogi , przyległe do każdej posesj , są w okresie od wiosny do jesieni z inicjatywy mieszkańców systematycznie koszone . Tabela nr 9 Wykaz numerów domów w części Nowakowa przed mostem stan na dzień 2009-11-02 Nr domów 1A 2 2A 3 3A 4 4A 4B 4D 5 6 7 7A 8 Ilość lokali 2 3 5 2 Źródło:UG Elbląg Po drugiej stronie rzeki Elbląg na obszarze przywałowej części wsi usytuowane są budynki jednorodzinne o nr od 9 do 16. - 50 - Tabela nr 10 Wykaz numerów domów na obszarze przywałowym - stan na 2009-11-02 Nr domu 9 10 10A 11 12 13A 14 15 16 16B Źródło:UG Elbląg Najwięcej budynków znajduje się wzdłuż głównej drogi powiatowej. Przy tej drodze usytuowane są sklepy , biblioteka , piekarnia , punkt weterynaryjny i Zespół Szkół . Tabela nr 11 Wykaz nr domów wzdłuż głównej drogi powiatowej stan na dzień 2009-11-02 Nr domu 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 40 41 42 43 44 45 48 55 56 Ilość lokali 2 2 4 2 1 2 1 5 Źródło:UG Elbląg Przy drodze powiatowej nr 1109 N w kierunku Batorowa znajduje się 9 budynków usytuowanych zarówno po jednej jak i po drugiej stronie drogi . Tabela nr 12 Wykaz nr domów przy drodze w kierunku Batorowa Nr domu 30 31 32 33 34 36 36A 37 38 Ilość lokali 1 4 Źródło:UG Elbląg - 51 - Przy drodze pow. nr 1106 wzdłuż szkoły w kierunku Kępy Rybackiej znajdują się budynki mieszkalne o nr od 49 do 54. Ta bela nr 13 Wykaz numerów domów Nr domu 49 49A 50 51 52 53 54 Ilość lokali 2 Źródło:UG Elbląg Numeracja budynków zawraca do drogi gminnej lokalnej w kierunku osiedla Nowakowo Trzecie.Wzdłuż tej drogi są budynki jednorodzinne o nr 17,18 i19,a następnie budynki osiedlowe o nr od 57 do 64. Tabela nr 14 Wykaz numerów domów Nowakowo Trzecie -stan na dzień 2009-11-02 Nr domu 57 58 59 60 61 62 63 64 Ilość lokali 2 2 2 4 5 5 2 - Źródło:UG Elbląg Usytuowanie wsi tworzy bariery i w sposób znaczący utrudnia pełną integrację mieszkańców Nowakowa. - 52 - 2.6.STAN OTOCZENIA I ŚRODOWISKO NATURALNE Miejscowość położona jest na obszarze Żuław Wiślanych i nad rzeką Elbląg i Zatoką Elbląską . Ukształtowanie zawdzięcza lodowcowi skandynawskiem . Wieś chroniona jest wałami przeciwpowodziowymi i licznymi kanałami odwadniającymi . Większość budynków znajduje się (w ramach dodatkowej ochrony przeciwpowodziowej) na specjalnie usypanych pagórkach zwanymi (terpami) . Nowakowo znajduje się poniżej poziomu morza od 0,2m do 1,2m . Na terenie wsi działa pompa odwadniająca nadmiar wód gruntowych . W 2003 r ten obiekt przeszedł gruntowną modernizację , mającą na celu poprawienie wydajności pracujących podzespołów. Warunki klimatyczne: Nowakowo położone jest w obrębie regionu klimatycznego zwanego bałtyckim , mimo to klimat Żuław kształtuje się pod wyraźnym wpływem - 53 - oceanicznym . Płaski obszar umożliwia przede wszystkim swobodne przenikanie wpływów morskich w głąb lądu , które szybko wygasają. Panuje tutaj klimat łagodny okres wegetacyjny jest stosunkowo długi, który trwa 200 – 220 dni . Jako lokalną odrębność klimatyczną wsi należy przede wszystkim wymienić dużą wilgotność powietrza i gruntu. Chłodne lata , łagodne zimy , duża wilgotność powietrza , silne wiatry , zalęgająca około 60 dni pokrywa śnieżna . Średnie roczne temperatury powietrza wynoszą 7,5-0 0C . W styczniu wartości temperatur wahają się od –2 0 C do – 2,5 0C natomiast w lipcu od 17,5 0 C do 18 0 C . Żuławy , w porównaniu z terenami sąsiednimi , są przez cały rok cieplejsze , mają większe nasłonecznienie oraz większą wilgotność względną (głównie na wiosnę) . Rzeźba terenu Teren ma kształt bardzo płaskiego stożka napływowego , jest to obszar generalnie równinny , o bardzo małych deniwelacjach . Żuławy mają największą w Polsce gęstość sieci rzecznej – naturalną i sztuczną . Teren został sztucznie stworzony przez człowieka (osuszenie , likwidacja lasów , przystosowanie dla potrzeb rolnictwa i osadnictwa) i sztucznie przez niego podtrzymywane dzięki funkcjonowaniu systemów melioracyjnych oraz modyfikowane przez nasadzenia klimatyczne . - 54 - Na Żuławach Wiślanych , poza obrzeżami rzek , nie występuje krajobraz przyrodniczy . Dominuje tu krajobraz kulturowy , którego główną cechą jest silne zgeometryzowanie poprzez nasadzenia zadrzewień klimatycznych oraz przez systemy kanałów i rowów melioracyjnych. Obszar ten stanowi jedyny w swoim rodzaju kompleks przyrodniczo- krajobrazowy o wybitnych zasobach przyrodniczych w skali europejskiej. Gleby: Gleby Żuław należą do jednych z najżyźniejszych w kraju , związane jest to z procesami powstawania terenu , utworzonych namułów rzecznych, na których powstają żyzne mady (darniowo- brunatne, próchnicze glejowe) oraz gleby murszowe . Bardzo żyzne gleby oraz duża ilość cieków w postaci rzek i kanałów , powoduje , że jest to obszar bardzo korzystny dla rozwoju rolnictwa . Około 85% powierzchni Żuław Wiślanych tworzą żyzne mady , gleby zaliczane do I i II klasy bonitacyjnej.Wzdłuż rzek występują tez piaszczyste bielice i gleby torfowe. Wody .powierzchniowe /podziemne Wody na Żuławach są złej jakości . Wody gruntowe zalegają bardzo płytko i są słone , natomiast wody powierzchniowe :kanały ` 55 - rowy – są zanieczyszczone rozkładającymi się cząstkami organicznymi, zawierającymi metan i związki żelaza Flora (szata roślinna) Naturalną roślinnością są lasy łęgowe (olchy, topole) z wiązami polnymi , szypułkowymi jesionami , dębami , dereniami , trzmieliną, czarnym bzem . Na obszarach podmokłych rosną lasy olchowe z olchą, wierzbą , kruszyną , trzcinami . Fauna/świat zwierząt Na terenie wsi występuje bardzo bogata fauna. Duża ilość rzek i kanałów oraz niewielka powierzchnia leśna , sprawiają , że obszar ten jest szczegółnie odpowiedni dla gatunków związanych z wodą i środowiskiem wodnym. - 56 - Owady Występuje bardzo dużo owadów wodnych: kałużnica czarnozielona ,plywak żółtobrzeżka ,liczne gatunki nartników , ważki , motyle , koniki polne , komary , meszki itd. Ryby Obecnie do najważniejszych gatunków ( z gospodarczego punktu widzenia ) należy:szczupak , karaś , sandacz , węgorz , karp , lin , okoń ,płoć , wzdręga , ukleja , miętus , jazgarz , leszcz itd . Płazy Stwierdzono tu występowanie traszki zwyczajnej , traszki grzebieniastej , kumaka nizinnego , ropuchy szarej , ropuchy zielonej , żaby wodnej , żaby jeziorowej , żaby śmieszki i żaby moczarowej . Gady Reprezentowane są wyłącznie przez jaszczurkę żyworódkę , padalca i zaskrońca . Ptaki Przez obszar Żuław Wiślanych przebiega jeden z ważniejszych szlaków migracyjnych ptaków przelotnych . Corocznie wiosną i jesienią można tu spotkać duże koncentracje kaczek , gęsi biało - czelnych i zbożowych, żurawi , sikor , mewy śmieszki , perkoza dwuczuby , kaczkę krzyżówkę, głowienka , kokoszkę wodną , rokitniczkę , czaplę , kormorana , bociana. W większych miejscowościach zimą przebywają spore liczebnie kolonie - 57 - zimujących gawronów i kawek . Z ptaków drapieżnych do ciekawych gatunków spotykanych na Żuławach można zaliczyć błotniaka stawowego, błotniaka popielatego , bielika , orła przedniego , orlika , pustułkę