PRYMAT PIOTROWY TOM 10 – 2015 PRYMAT PIOTROWY Wydawca: Komitet Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk Etudes de Sciences Thé ologiques KomitetN: aukowy prof. dr hab.Clemens Breuer ( Philosophisch-Theologische Hochschule St. P ölten, Austria) ; ks. prof. dr hab. Bogdan Częsz (UAM Poznań); ks. dr hab. prof. UKSW Stanisław Dziekoński (UKSW Warszawa); ks. prof. dr hab. Bogdan Ferdek (PWT Wrocław); ks. prof. dr hab. Krzysztof Góźdź (KUL Lublin); bp dr hab. prof. ChATMarcin Hintz (ChAT Warszawa); prof. dr Stefan Iloaie (Universitatea Babe ş -Bolyai, Cluj-Napoca, Rumunia); p rof. drGerhard Kruip (Johannes Gutenberg Universität Mainz, Niemcy) ; ks. prof. drDariusz Kowalczyk (Pontificia Università Gregoriana Rzym, Włochy ); k s. prof. dr hab. Józef, Kulisz (Bobolanum Warszawa); ks. prof.Piotr Morciniec (UO Opole); o. prof. dr hab. Andrzej Napiórkowski (UPJPII Kraków); ks. prof. dr hab.Jan Perszon (UMK Toruń) ; ks. prof. dr Marek Raczkiewicz (Universidad Pontificia Comillas de Madrid, Hiszpania); ks. prof. dr hab.Jan Słomka (UŚ Katowice) ; ks. prof. drJózef Smyksy (Universidad Catolica Boliviana, Cochabamba, Boliwia) Komitet Redakcyjny: ks. prof. dr hab. Tadeusz Dola (UO Opole); ks. prof. dr hab. Marian Machinek (UWM Olsztyn) – przewodniczący; ks. dr hab. Artur Malina , prof. UŚ (UŚ Katowice); ks. dr hab. Sławomir Nowosad , prof. KUL (KUL Lublin); prof. dr hab.Eugeniusz Sakowicz (UKSW Warszawa); ks. prof. dr hab. Henryk Seweryniak (UKSW Warszawa); drMałgorzata Laskowska (UKSW Warszawa) – sekretarz Redaktorzy tematyczni: ks. prof. dr hab.Paweł Bortkiewicz (UAM Poznań) – teologia moralna; ks. prof. dr hab. Waldemar Chrostowski (UKSW Warszawa) – nauki biblijne; o. prof. dr hab.Jacek Salij (UKSW Warszawa) – teologia dogmatyczna; ks. prof. dr hab.Łukasz Kamykowski (UPJPII Kraków) – teologia fundamentalna; prof. dr hab. Krystian Wojaczek (UO Opole) – teologia pastoralna; k–s. prof. dr hab.Henryk Pietras (AI Kraków) patrologia, historia Kościoła Redaktorzy językowi: Raymund Brennan–;–Londyn/Wielka Brytania (j. angielski)Alois H üging Biesdorf/Niemcy (j. niemiecki) Recenzenci: ks. dr hab.Tadeusz Dzidek , prof. UPJPII; ks. dr hab. Sławomir Zieliński ; ks. dr hab. Ryszard Hajduk , prof. UWM; ks. prof. dr hab.Edward Wiszowaty ; prof. dr Stefan Iloaie ; prof. dr Cristian Sonea ; ks. dr hab.Wojciech Szukalski , prof. UAM; prof. dr. Jürgen Werbick ; ks. dr hab. Jacek Kempa ; prof. dr hab.Michael Gabel ; dr hab. Wojciech Gajewski , prof. UG; o. prof. dr hab. Ryszard Sikora ; ks. dr hab.Dariusz Kotecki ; prof. dr Roman Siebenrock ; ks. dr hab. Stefan Szymik ; prof. dr hab. Michał Wojciechowski; ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej ; ks. dr hab. Paweł Kiejkowski ; ks. dr hab. Andrzej Anderwald, prof. UO; ks. prof. dr hab. Jan Perszon ; ks. dr hab. Józef Urban , prof. UO; ks. dr hab. Andrzej Pietrzak; ks. prof. dr hab. Jan Górski ; o. prof. dr hab. Bogusław Kochaniewicz ; ks. dr hab. Jacenty Mastej ; ks. prof. dr hab.Artur Malina ; ks. prof. dr hab. Andrzej Piotr Perzyński Opracowanie redakcyjne: Bartłomiej Mateusz Sokal Opracowanie komputerowe: Ewa Karaś © Copyright by Polska Akademia Nauk Komitet Nauk Teologicznych and Wydawnictwo KUL Czasopismo „Studia Nauk Teologicznych PAN” jest indeksowane w bazie CEJSH (The Central European Journal of Social Sciences and Humanities) oraz Index Copernicus Realizacja wydawnicza: Adres Redakcji: Wydawnictwo KUL ul. Kard. S. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn ul. Konstantynów 1H, 20-708 Lublin e-mail: [email protected] tel. 81740-93-40, fax 81740-93-50 strona internetowa: snt.pan.pl e-mail: [email protected] Redakcja informuje, ¿e wersj¹ pierwotn¹ czasopisma jest wydanie papierowe. (on line: http://snt.pan.pl, podstrona Archiwum ) SPIS TREŚCI Wykaz skrótów . 7 Wstęp . 11 ARTYKUŁY Ks. Z d z i s ł a w Ż y w i c a, Szymon Piotr znakiem trwania i jedności Jezusowego Kościoła Żydów i Greków według Mt 16,13-20 . 15 Ks. M a r e k K a r c z e w s k i, Piotr jako pasterz w J 21,15-19 . 31 Ks. M a r e k Ż m u d z i ń s k i, Teologia i prakseologia prymatu w pontyfikacie Jana Pawła II . 49 Ks. K r z y s z t o f G ó ź d ź, Prymat według Josepha Ratzingera . 67 Wo l f g a n g K l a u s n i t z e r, Primat und Kollegialität . 81 G i s b e r t G r e s h a k e, Der Glaube und die dogmatischen Aussagen des I. Vaticanums über den päpstlichen Primat . 107 Bp M a r c i n H i n t z, Prymat papieski w służbie jedności Kościoła – perspektywa teologii luterańskiej . 123 Nicu Dumitrașcu, Papal primacy in the service of the unity of the Church – one Orthodox theological perspective (comments and notes) . 145 Ks. Z y g f r y d G l a e s e r, Prymat biskupa Rzymu w perspektywie prawosławnej. Ekumeniczne nadzieje . 161 Ks. S ł a w o m i r P a w ł o w s k i, Teologia jedności Kościoła. Zarys problematyki . 185 VARIA Ks. J a n u s z K r ę c i d ł o MS, Pojednanie podzielonej ludzkości z Bogiem przez krzyżową śmierć Chrystusa. Rozwój chrystologicznej, soteriologicznej i eklezjologicznej argumentacji w Ef 2,11-22 . 199 6 SPIS TREŚCI P a w e ł S o k o ł o w s k i, Panenteizm jako postmodernistyczne objawienie? Kilka uwag krytycznych na marginesie książki Davida Ray’a Griffina Panentheism and scientific naturalism . 221 O. To m a s z S z y s z k a SVD, Jezuici jako doctrineros w Andach kolumbijskich XVII wieku . 243 Ks. B o g d a n B i e l a, Typy i metody ewangelizacji w świetle współczesnego nauczania Magisterium Ecclesiae . 259 RECENZJE I OMÓWIENIA Rafał Markowski, Rozumienie chrześcijaństwa w badaniach ks. Tadeusza Dajczera w kontekście fenomenologii religii (Ks. Leonard Fic) . 281 Fiona Ellis, God, Value and Nature (Ks. Sławomir Nowosad) . 286 Andriy Oliynyk CSsR, Συγκατάβασις τò φαινóμενoν. Interpretacja reguł kaznodziejskich św. Jana Chryzostoma w pismach Anthony’ego Coniarisa jako przykład współczesnej homiletyki prawosławnej (Eugeniusz Sakowicz) . 289 Janusz Kręcidło MS, Honor i wstyd w interpretacji Ewangelii. Szkice z egzegezy anropologicznokulturowej (Eugeniusz Sakowicz) . 294 A. Wańka (red.), Współczesne poszukiwania „sacrum” (Paweł Sokołowski) . 299 Noty o autorach . 307 WYKAZ SKRÓTÓW AAS – Acta Apostolicae Sedis ACA – Apologia Confessionis Augustanae ANRW – W. Hasse, U. Temporini (red.) Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt II: Principat-Religion, Berlin 1979- Ariccia – Uniatyzm, metoda unijna przeszłości, a obecne poszukiwanie pełnej wspól- noty (Dokument roboczy Komitetu Koordynacyjnego, Ariccia 1991). Balamand – Uniatyzm, metoda unijna przeszłości a obecne poszukiwanie pełnej wspól- noty (Balamand 1993) Bari – Międzynarodowa Komisja Mieszana do Dialogu Katolicko-Prawosław- nego, Wiara, sakramenty i jedność Kościoła (Bari 1987) CA – Confessio Augustana Cath. – G. Jacquement (red.), Catholicisme. Hier – Aujourd’hui – Demain, Paris 1948nn. ChL – Jan Paweł II, Adhortacja Christifideles laici CSEL – Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Wien 1886nn DA – Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actu- ositatem DB – Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus Dominus DCE – Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est DE – Sobór Watykański II, Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio DH – Sobór Watykański II, Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae (w tekstach obcojęzycznych) DM – Sobór Watykański II, Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes divinitus DOK – Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium Ogólne o Katechizacji DS – H. Denzinger, A. Schönmetzer (red.), Enchiridion Symbolorum, Defini- tionum et Declarationum de rebus fidei et morum, Freiburg i. Br. 361976 DV – Jan Paweł II, Encyklika o Duchu Świętym Dominum et Vivificantem DP – Dekret o posłudze i życiu prezbiterów Presbyterorum ordinis EG – Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium EiE – Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Ecclesia in Europa 8 WYKAZ SKRÓTÓW EKK – Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament EN – Paweł VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandi EV – Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae Freising – Dokument o uniatyzmie i prozelityzmie (Freising 1990) HFTh – W. Kern, H.J. Pottmeyer, M. Seckler (red.), Handbuch der Fundamen- taltheologie, Freiburg i. Br. 1985-88. HThKNT – Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament JROO – Joseph Ratzinger. Opera Omnia KDK – Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes KK – Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium KKK – Katechizm Kościoła Katolickiego KL – Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium KO – Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum KWKL – Księgi wyznaniowe Kościoła luterańskiego, Bielsko-Biała 1999 LG – Liturgia Godzin LG – Sobór Watykański II, Konstytucja o Kościele Lumen gentium (w tekstach obcojęzycznych) LThK2 – Lexikon für Theologie und Kirche – wydanie II LThK3 – Lexikon für Theologie und Kirche -wydanie III Monachium – Międzynarodowa Komisja Mieszana do Dialogu Katolicko-Prawosławne- go, Misterium Kościoła i Eucharystii w świetle tajemnicy Trójcy Świętej (Monachium 1982) NMI – Jan Paweł II, List apostolski Novo millennio ineunte NTS – New Testament Studies OR – “L’Osservatore Romano” OR (Pl) – “L’Osservatore Romano” – wydanie polskie ÖF – H. Küng, J. Ratzinger (red.), Ökumenische Forschungen . ÖR – Ökumenische Rundschau, Stuttgart 1952nn PDV – Posynodalna adhortacja apostolska Jana Pawła II o formacji kapłanów we współczesnym świecie Pastores dabo vobis PG – J. P. Migne (red.), Patrologiae cursus completus. Series Greaca, Paris: Imprimerie