FAKULTET HUMANISTIČKIH NAUKA MOSTAR — 1 — — 2 — UNIVERZITET “DŽEMAL BIJEDIĆ” U MOSTARU FAKULTET HUMANISTIČKIH NAUKA ISTRAŽIVANJA ČASOPIS FAKULTETA HUMANISTIČKIH NAUKA 14/2019 Mostar, 2019. — 3 — Izdavač Fakultet humanističkih nauka u Mostaru Redakcija dr. Adnan Velagić (BiH); dr. Dijana Hadžizukić (BiH); dr. Selma Raljević (BiH); dr. Belma Šator (BiH); dr. Oznur Ozdarıcı (Tur); dr. Andrijana Kos- Lajtman (Hr); dr. Ivan Balta (Hr); dr. Michael Mayer (Njem); dr. Faruk Taslidža (BiH); dr. Edim Šator (BiH); dr. Anisa Trbonja-Omanić (BiH) Urednik dr. Almir Marić Za izdavača dr. Almir Marić Lektor Fatima Trbonja DTP Edin Džiho Štamparija IC štamparija Mostar Za štampariju Ibro Rahimić Časopis izlazi jednom godišnje. Fondacija za izdavaštvo finansijski je potpomogla izdavanje ove publikacije. — 4 — DZEMAL BIJEDIC UNIVERSITY OF MOSTAR FACULTY OF HUMANITIES “RESEARCHING” - JOURNAL OF FACULTY OF HUMANITIES 14/2019 Mostar, 2019. — 5 — Publisher Faculty of Humanities of Mostar Editorial board dr. Adnan Velagić (BiH); dr. Dijana Hadžizukić (BiH); dr. Selma Raljević (BiH); dr. Belma Šator (BiH); dr. Oznur Ozdarıcı (Tur); dr. Andrijana Kos-Lajtman (Hr); dr. Ivan Balta (Hr); dr. Michael Mayer (Ger); dr. Faruk Taslidža (BiH); dr. Edim Šator (BiH); dr. Anisa Trbonja-Omanić (BiH) Editor dr. Almir Marić For the publisher dr. Almir Marić Proofreading Fatima Trbonja DTP Edin Džiho Printing office IC štamparija Mostar For the printing office Ibro Rahimić The journal is published once a year. — 6 — SADRŽAJ HISTORIJA ..................................................................................................................... 9 Faruk Taslidža Uloga Korča Mehmed-paše u Bečkom ratu (1683-1699) ..................................................11 Ömer Aksoy Pogubljenje Abdulvehaba Ilhamije u svjetlu novıh ızvora .................................................29 LINGVISTIKA .............................................................................................................. 47 Jasmin Hodžić O sintaksi infinitiva u bošnjačkom epu „Ženidba Smailagić Mehe“ i razgovornom bosanskom jeziku (s fokusom na opću sintaksu infinitiva u bosanskom) .......................49 Sanja Merzić Neki postupci ekspresivne sintakse u putopisu U Tolstoja, doma Alije Isakovića ...........69 Džemal Špago O vrstama pitanja u engleskom jeziku ................................................................................85 Amela Džemila First steps towards CLIL: Introducing new CLIL methodology ......................................101 Alisa Trbonja-Kahriman - Anisa Trbonja-Omanić Deutsch nach Englisch in der Grundschule ......................................................................117 Edina Solak, Mirza Bašić Složeni glagolski oblici u djelu Atabetü’l-Hakayık ............................................................125 KNJIŽEVNOST ........................................................................................................... 135 Aida Džiho – Šator / Lejla Žujo – Marić Istina, sjećanje i pripovijedanje u romanu Kad sam bio hodža Damira Ovčine ..............137 Lejla Žujo – Marić Ženska vizija historije u romanu Mraz i pepeo Jasne Šamić ............................................153 METODIKA................................................................................................................. 169 Aida Džiho Set priprema baziranih na ishodima učenja na primjeru pripovijetke „U noći“, Svetozara Ćorovića .............................................................................................................171 — 7 — KOMUNIKOLOGIJA I NOVINARSTVO ...................................................................... 183 Sanela Kuko Globalni medij kao sredstvo vladavine svijetom (čitanje Čomskog, Nužne iluzije, kontrola uma u demokratskim društvima) ...........................................................................185 PRIKAZI ..................................................................................................................... 197 Zenaida Karavdić Vedad Smailagić: Uvod u tekstnu lingvistiku, edicija Priručnici, knj. 11, Institut za jezik Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo 2018, 183 str. ....................................................199 Haris Ćatović Amira Turbić-Hadžagić i Elvir Musić: Bosanskohercegovačka prezimena I. prezimena po imenima navjestitelja Božije riječi ...................................................................................203 SOCIOLOGIJA I PEDAGOGIJA ................................................................................... 211 Merima Jašarević, Majra Lalić Posljedice tranzicijskih promjena na odgoj, obrazovanje i kulturu u bosanskohercegovačkom društvu .....................................................................................213 IN MEMORIAM............................................................................................................... 235 Adis Zilić Odlazak posljednjeg gosta (povodom smrti prof. dr. Saliha Jalimama, pedagoga i historičara) ..........................................................................................................................237 Uputa autorima ...........................................................................................................................261 Podaci o autorima ........................................................................................................................263 — 8 — HISTORIJA RASPRAVE I ČLANCI Naučni i stručni tekstovi — 9 — — 10 — ISTRAŽIVANJA Faruk Taslidža ULOGA KORČA MEHMED-PAŠE U BEČKOM RATU (1683-1699) SAŽETAK U ovom radu razmatra se uloga Korča Mehmed-paše u toku Bečkog rata (1683-1699). Riječ je o istaknutom osmanskom funkcioneru, koji se od konca 1691. godine pa sve do svoje iznenadne smrti (1697) nalazio na položaju namjesnika Bosanskog ejaleta. Tokom navedenog razdoblja, Mehmed-paša je predvodeći bosanske spahije redovno učestvovao u borbenim aktivnostima sultanove vojske na ugarskom frontu. Istvremeno, uprkos brojnim problemima, bio je maksimalno posvećen odbrani bosanskih gradova i sela koji su kontinuirano bili izloženi habsburškoj i mletačkoj vojnoj prijetnji. Može se reći da je Mehmed-paša vodio računa o ratnim potrebama cjelokupnog stanovništva Bosanskog ejaleta (vojnici, trgovci, raja i dr.). Historijski izvori ga uglavnom prikazuju kao vrlo hrabru i požrtvovanu osobu. Uz to, naklonjena mu je i narodna tradicija. Stoga se Korča Mehmed-paša s pravom smatra jednim od najmarkantnijih bosanskih valija cijele osmanske epohe. Ključne riječi: Korča Mehmed-paša, Osmanlije, Habsburgovci, Bečki rat, ugarski front, Bosanski ejalet, bosanski valija, Mustafa II, Bihać, Eugen Savojski Uvod u dugogodišnji Bečki rat (1683-1699) je neuspješni pohod osmanske vojske na carski grad Beč. Kao što je poznato, nakon toga je uslijedio preokret i višegodišnja habsburška kontraofanziva. Visokoj Porti nije išla u prilog činjenica da je u maju 1684. godine formirana tzv. Sveta liga, kojoj su osim Habsburške monarhije, pristupili Poljska, Mletačka republika, te nešto kasnije i Rusija. Na taj — 11 — FARUK TASLIDŽA: ULOGA KORČA MEHMED-PAŠE U BEČKOM RATU (1683-1699) način su Osmanlije bile primorane istovremeno ratovati na više frontova.1 Na evropskim dvorovima tada su ponovo oživjeli planovi o potpunom potiskivanju Turaka sa Balkana, tako da dobro motivirani saveznici nisu ni sumnjali u brzo osvajanje Bosanskog ejaleta. Ipak, ta je napaćena pokrajina na koncu ostala pod sultanovom vlašću, i to ponajviše zahvaljujući vojnom angažmanu domaćeg bošnjačkog stanovništva, ali i požrtvovanošću pojedinih osmanskih funkcionera.2 Jedan od njih je i Mehmed-paša Korča, koji se u periodu od 1691. do 1697. godine nalazio na položaju bosanskog valije. Korča Mehmed-paša je domaći čovjek - Bošnjak, porijeklom iz sarajevskog kadiluka. Već u prvoj fazi Bečkog rata iskazao je izrazite vojničke sposobnosti. Tokom najkritičnije ratne godine (1689), uz tadašnjeg bosanskog valiju Topal Husein-pašu (1687-1691), učestvovao je u seriji vojnih poduhvata kojim je suzbijena habsburška ofanziva i spriječena potpuna blokada osmanske Bosne.3 Mehmed-paša je položaj bosanskog valije preuzeo na samom koncu 1691. godine. Na početku svoje uprave suočavao se sa brojnim problemima. Kao prvo, otežano je bilo osiguravanje sredstava za izdržavanje vojske, što je novog valiju primoralo na dodatni angažman.4 Uslijed ranijih mletačkih osvajanja u dalmatinskom zaleđu, za Osmanlije su bili izgubljeni i brojni gedik timari, pa su tako mnogi državni službenici u Bosni ostajali bez izvora svojih prihoda. Da bi 1 O osmanskoj opsadi Beča (1683) i ratu koji je nakon toga uslijedio: Joseph von Hammer, Historija turskog/osmanskog carstva, Tom 2 i 3, prijevod i stručna redakcija Nerkez Smailagić, Zagreb, 1979, (dalje: Hammer, Historija); John Stoye, The Siege of Vienna. The Last Great Trial between Cross & Crescent, London, 2007.; Kenneth M. Setton, Venice, Austria, and Turks in the Seventeenth Centure, Philadelphia, 1991.; Cevat Ustun, Viyana Seferi 1683, Ankara, 2010. 2 O toku i posljedicama Bečkog rata u Bosanskom ejaletu: Faruk Taslidža, Bosanski ejalet u doba Bečkog rata (1683-1699), Mostar, 2017, (dalje: F. Taslidža, Bosanski ejalet). 3 Silahdar Fındıklılı Mehmed Aga, Silahdar Tarihi, II, Istanbul, 1928, 405, 420, (dalje: Silahdar Tarihi). 4 Već duži period bez plaća su bili npr. vojnici iz palanke Šuica (pripadala tvrđavi Livno), koji su zbog toga došli u očajno stanje (rasulo). Njihovu ulogu u odbrani Bosne valija Mehmed- paša je u svom izvještaju ocijenio važnom, te je Visoku Portu zamolio da se novac za plaće istih,