2020 YILINA GİRERKEN GİRİŞİMCİ VE İNSANİ DIŞ POLİTİKAMIZ Mevlüt Çavuşoğlu T.C. Dışişleri Bakanı Dışişleri Bakanlığı’nın 2020 Mali Yılı Bütçe Tasarısının TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na Sunulması Vesilesiyle Hazırlanan0 Kitapçık Bu kitapçık, Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’nun 18 Kasım 2019 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptıkları, hükümetimizin dış politika hedeflerine, uygulamalarına ve güncel konulara ilişkin değerlendirmelerini içeren takdimi tamamlayıcı nitelikte olup, çeşitli dış politika gelişmeleri hakkında 18 Kasım 2019 tarihi itibarıyla geçerli kapsamlı bilgileri içermektedir. 1 GİRİŞİMCİ VE İNSANİ DIŞ POLİTİKAMIZ................................................... 4 SURİYE ............................................................................................................. 8 IRAK ............................................................................................................... 13 İRAN ............................................................................................................... 16 TERÖRİZMLE ULUSLARARASI MÜCADELE .................................. 17 AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ........................................................... 22 NATO ............................................................................................................. 23 AVRUPA BİRLİĞİ .......................................................................................... 27 KIBRIS ............................................................................................................ 31 YUNANİSTAN ............................................................................................... 34 RUSYA FEDERASYONU .............................................................................. 36 AVRUPA ÜLKELERİ ..................................................................................... 38 BALKANLAR ................................................................................................. 63 ORTADOĞU ................................................................................................... 74 KÖRFEZ ÜLKELERİ ...................................................................................... 78 KUZEY AFRİKA ............................................................................................ 82 İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI ..................................................................... 84 YENİDEN ASYA ............................................................................................ 88 GÜNEY KAFKASYA ..................................................................................... 89 ORTA ASYA ................................................................................................... 92 GÜNEY ASYA ................................................................................................ 97 ASYA-PASİFİK ............................................................................................ 103 AFRİKA ........................................................................................................ 112 LATİN AMERİKA-KARAYİPLER .............................................................. 118 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ............................................................................ 122 BARIŞ İÇİN ARABULUCULUK ................................................................. 123 AVRUPA KONSEYİ VE İNSAN HAKLARI ............................................... 125 1915 OLAYLARI .......................................................................................... 126 KARADENİZ’DE DENİZ GÜVENLİĞİ ....................................................... 130 SİLAHSIZLANMA VE SİLAHLARIN KONTROLÜ / AGİT ..................... 131 ULUSLARARASI EKONOMİ VE BÖLGESEL ÖRGÜTLER ..................... 135 ENERJİ .......................................................................................................... 143 ULAŞTIRMA ................................................................................................ 145 2 IMO VE ICAO KONULARI .................................................................... 147 İKLİM, ÇEVRE VE SU ................................................................................. 147 EĞİTİM, KÜLTÜR VE TANITIM ......................................................... 150 ÜLKEMİZDE GEÇİCİ KORUMA ALTINDA BULUNAN SURİYELİLER, GÖÇ KRİZİ VE VİZE UYGULAMALARIMIZ ........................................... 153 YURTDIŞINDA YAŞAYAN VATANDAŞLARIMIZ .................................. 157 KONSOLOSLUK KONULARI ..................................................................... 160 ENFORMASYON, İLETİŞİM VE KAMU DİPLOMASİSİ ......................... 165 DİJİTAL DİPLOMASİ GİRİŞİMİ ................................................................. 168 HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ .............................................................................. 169 STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ ................................................. 169 DİPLOMASİ AKADEMİSİ ........................................................................... 173 TERCÜME VE ARŞİV FAALİYETLERİ ..................................................... 175 HABERLEŞME VE BİLİŞİM ALTYAPISI .................................................. 179 PERSONEL KONULARI .............................................................................. 181 İDARİ VE MALİ İŞLER ............................................................................... 184 BÜTÇE TEKLİFİ .......................................................................................... 188 BÜTÇE TEKLİFİ (AB Başkanlığı) ................................................................ 189 BÜTÇE TEKLİFİ (TÜRKAK) ....................................................................... 191 3 GİRİŞİMCİ VE İNSANİ DIŞ POLİTİKAMIZ Dünyamız, etkileri her alanda hissedilen kapsamlı bir değişim ve dönüşüm sürecinden geçmektedir. Bu süreçte, siyasi ve ekonomik alanlarda ciddi küresel kırılmalar yaşanmakta, güç dengeleri hızla değişmektedir. Başta yakın çevremiz olmak üzere, dünyanın farklı bölgelerinde ortaya çıkan krizler küresel barış ve istikrarı tehdit etmekte; uluslararası terörizm, kitle imha silahlarının yayılması, yoksulluk, iklim değişikliği, yönetişimde zafiyetler, mülteci krizi gibi muhtelif sınamalar uluslararası güvenlik ortamını daha karmaşık hale getirmektedir. Değişim süreçlerinin etkilerinin ve yaşanan krizlerin yansımalarının yoğun bir şekilde hissedildiği ve ülkemizin merkezinde bulunduğu Avrasya coğrafyası, jeopolitik denklemin yeniden şekillendiği günümüzde zorlu sınamalarla karşı karşıyadır. Türkiye, bu sınamalar karşısında oturup beklemeden, bir taraftan küresel sistemin reformuna katkı sağlamakta, diğer taraftan dış politikasını değişen koşullara göre ilerletmektedir. Ülkemiz Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde artan imkân ve kabiliyetleri çerçevesinde, gerek yakın çevresinde gerek uluslararası düzeyde güvenlik, istikrar ve refahın sağlanması amacıyla, dış politikasını, kurucu felsefesini oluşturan Yurtta Barış, Dünyada Barış ilkesi doğrultusunda ve Girişimci ve İnsani bir yaklaşımla yürütmektedir. Bu yaklaşım kapsamında, dış politika gündemimizdeki tüm meselelere sorumluluk sahibi, insan odaklı, vicdani ve ilkeli bir anlayışla yaklaşılmakta; girişimlerimizin bölgesel ve uluslararası düzeyde olumlu ve somut sonuçlara yol açması, barış, istikrar ve sürdürülebilir kalkınmayı güçlendirecek şekilde yürütülmesi hedeflenmektedir. Bu bağlamda, milli çıkarlarımızın korunması için sahada ve masada güçlü bir diplomasi izlenmektedir. Milli ve yerli dış politikamızı 360 derece bakış açısıyla yürütmekteyiz. Tarihimiz ve coğrafyamız bunu gerekli kılmaktadır. Türkiye, dış politikamızın mihenk taşlarından olan Avrupa ve Transatlantik siyasi/güvenlik yapılarıyla mevcut stratejik ilişkilerini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Bu çerçevede, Avrupa-Atlantik güvenliğinin belkemiği olarak görmeye devam ettiği NATO’nun etkin üyeleri arasındadır. NATO harekât ve misyonlarına en çok katkı sağlayan ilk beş ülke arasında yer alan ülkemiz, İttifakın güncel tehditler karşısında uyarlanması bağlamında yönlendirici roller 4 üstlenmekte, NATO’nun kolektif savunma, kriz yönetimi ve işbirliğine dayalı temel güvenlik görevlerinin ifası ile “güvenliğin bölünmezliği” ilkesinin korunması yönünde çaba sarfetmektedir. 70 yıla yakın süredir müttefiklik ilişkisine sahip olduğumuz ABD’yle ilişkilerimizin sürekli değişen bölgesel ve uluslararası ortama uyumlu hale getirilmesi gayretlerimiz sürdürülmektedir. Başta terörle mücadele olmak üzere, küresel sınamalara karşı ABD ile dayanışmamızı güçlendirmek ve ABD’nin hassasiyetlerimizi daha fazla dikkate alan bir tutuma imale edilmesi başlıca amaçlarımız arasındadır. Avrupa’nın vazgeçilmez bir parçası konumundaki Türkiye, Avrupa Konseyi, AGİT gibi Avrupa kurumlarının kurucu üyesidir. AB üyeliği, ülkemiz için stratejik hedef olup, 2005’te başlayan katılım müzakerelerinin nihayete erdirilmesine öncelik verilmektedir. Ülkemizin AB üyelik sürecinin sağlam temeller üzerinde geliştirilmesi, ırkçılık, yabancı düşmanlığı ve İslam karşıtlığı gibi eğilimlerin etkisinin giderek artmakta olduğu Avrupa’da, bu tehditlerle mücadelede de önemli rol oynayacaktır. Büyük çoğunluğu Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan yurtdışındaki 6 milyonu aşkın vatandaşımızın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözülmesi, dış politikamızın öncelikli hedeflerinden biridir. Yurtdışındaki Türk toplumu mensuplarının, anadilleri ve kültürleriyle bağlarını koparmadan, bulundukları ülkelerin sosyal, ekonomik, siyasal ve kültürel hayatına katkıda bulunan, hukuk düzenine saygılı,