Strategia Rozwoju Gminy Tereszpol na lata 2016-2022 PIOTR MAJCHRZAK, RAFAŁ DUDEK LUBELSKA AKADEMIA ROZWOJU | 20-335 Lublin, ul. Łabędzia 11 lok. 19 Strategia Rozwoju Gminy Tereszpol na lata 2016-2022 została opracowana przez firmę Lubelska Akademia Rozwoju Piotr Majchrzak na podstawie umowy z Gminą Tereszpol nr SA.50/2015 z dnia 20 listopada 2015 r. Ikony użyte w dokumencie pochodzą ze strony: www.flaticon.com 1 STRATEGIA ROZWOJU GMINY TERESZPOL NA LATA 2016-2022 SPIS TREŚCI 1. Wstęp .......................................................................................................................................... 4 2. Przesłanki opracowania nowej strategii rozwoju........................................................................ 5 3.Metodologia opracowania strategii ............................................................................................. 6 4. Zgodność strategii z innymi dokumentami strategicznymi ......................................................... 8 5. Raport o stanie gminy. Analiza i diagnoza strategiczna .............................................................. 9 5.1. Położenie, przestrzeń i środowisko ...................................................................................... 9 Położenie administracyjne i geograficzne ............................................................................... 9 Dostępność komunikacyjna gminy oraz infrastruktura komunikacyjna ................................ 10 Sieć osadnicza oraz zagospodarowanie przestrzenne ........................................................... 12 Walory przyrodnicze i kulturowe ........................................................................................... 12 5.2. Infrastruktura techniczna ................................................................................................... 16 Infrastruktura wodno-ściekowa ............................................................................................. 16 Infrastruktura zagospodarowywania odpadów ..................................................................... 18 Infrastruktura energetyczno-oświetleniowa ......................................................................... 20 Infrastruktura teleinformatyczna........................................................................................... 22 5.2. Infrastruktura społeczna ..................................................................................................... 24 Sytuacja demograficzna ......................................................................................................... 24 Wiek i struktura wykształcenia mieszkańców........................................................................ 27 Gospodarstwa domowe oraz źródła ich utrzymania ............................................................. 32 Sytuacja mieszkaniowa (mieszkalnictwo) .............................................................................. 34 Infrastruktura oświatowo-edukacyjna ................................................................................... 35 Infrastruktura sportowa ......................................................................................................... 40 Infrastruktura kultury ............................................................................................................. 41 Ochrona zdrowia, wykluczenie i pomoc społeczna ............................................................... 44 Bezpieczeństwo publiczne ..................................................................................................... 47 Jakość życia w gminie ............................................................................................................. 56 Pozycja gminy w regionalnej i krajowej polityce przestrzennej ............................................ 57 5.3. Gospodarka i rynek pracy ................................................................................................... 58 Rolnictwo ............................................................................................................................... 58 Przedsiębiorczość ................................................................................................................... 62 Turystyka ................................................................................................................................ 72 2 STRATEGIA ROZWOJU GMINY TERESZPOL NA LATA 2016-2022 Rynek pracy i bezrobocie ....................................................................................................... 77 Odnawialne źródła energii ..................................................................................................... 83 Atrakcyjność inwestycyjna gminy .......................................................................................... 90 Możliwości budżetowe i zdolność inwestycyjna Gminy ........................................................ 91 5.4. Jakość rządzenia w gminie ................................................................................................ 104 Administracja i jakość kadr .................................................................................................. 104 Współpraca z innymi podmiotami ....................................................................................... 104 Planowanie strategiczne ...................................................................................................... 106 Promocja gminy ................................................................................................................... 106 5.5. Analiza SWOT .................................................................................................................... 107 6. Rozwój strategiczny Gminy Tereszpol w latach 2016-2022 ................................................... 110 6.1 Wizja i misja rozwoju gminy .............................................................................................. 110 Wizja gminy .......................................................................................................................... 110 Misja rozwoju ....................................................................................................................... 111 6.2 Cele strategiczne ................................................................................................................ 112 6.3 Cele operacyjne i kierunki działań ..................................................................................... 113 Cel strategiczny 1: Rozwój gospodarki i rolnictwa na terenie gminy .................................. 113 Cel strategiczny 2: Poprawa komfortu życia mieszkańców gminy ...................................... 124 Cel strategiczny 3: Dbałość o środowisko naturalne i rozwój turystyki w gminie ............... 135 6.4 Wdrażanie i finansowanie strategii ................................................................................... 143 System instytucjonalny wdrażania strategii ........................................................................ 143 Finansowanie strategii ......................................................................................................... 145 6.5 Monitoring i ocena realizacji strategii ............................................................................... 149 7. Załączniki: ................................................................................................................................ 151 Załącznik nr 1: Wykaz wskaźników monitoringowych ............................................................ 151 8. Spis wykresów, tabel, rysunków. ............................................................................................ 157 3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY TERESZPOL NA LATA 2016-2022 1. Wstęp Strategia Rozwoju Gminy Tereszpol na lata 2016-2022 powstała na mocy Uchwały nr X/47/15 Rady Gminy Tereszpol z dnia 25 września 2015 roku w sprawie przystąpienia do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Tereszpol na lata 2016-2022. Strategia składa się z trzech zasadniczych części: diagnostycznej, strategicznej i wdrożeniowej. 4 STRATEGIA ROZWOJU GMINY TERESZPOL NA LATA 2016-2022 2. Przesłanki opracowania nowej strategii rozwoju Główną przesłanką opracowania przedmiotowej strategii była konieczność stworzenia nowego, profesjonalnego i długofalowego dokumentu odpowiadającego oczekiwaniom i wyzwaniom współczesności oraz konieczność włączenia w proces jego tworzenia wszystkich opiniotwórczych środowisk z terenu gminy Tereszpol. Przesłankę do rozpoczęcia prac stanowiła również potrzeba przeprowadzenia oceny efektów realizowanej w latach 2007-2015 strategii oraz dokonanie na tej podstawie stosownych zmian i uzupełnień. Istotnym powodem opracowania nowego dokumentu była również konieczność dostosowania jego zapisów do nowego paradygmatu polityki regionalnej w Polsce. Bardzo ważną kwestię stanowiło ponadto zapewnienie spójności pomiędzy strategią rozwoju gminy i aktualnie obowiązującymi dokumentami strategicznymi na poziomie wspólnotowym, krajowym i regionalnym, w tym w szczególności z celami zaktualizowanej Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 (z perspektywą do 2030 r.). Zasadniczym argumentem, przemawiającym za opracowaniem nowej strategii rozwoju gminy Tereszpol była również konieczność dostosowania jej celów i działań do nowej polityki spójności Unii Europejskiej oraz wynikających z tej polityki celów tematycznych, wdrażanych za pomocą krajowych i regionalnych programów operacyjnych finansowanych w ramach nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020.