Nr. 107, september 2007 in dit nummer o.a.: De drie levens van één molen Molens Rijnland Maandblad over molens en hun opvolgers 10e jaargang, nr. 9 10e jaargang 2007 nr. 9 1 Redactioneel en kat kent volgens het spreekwoord zeven levens. Dat er heel wat Emolens zijn die door verplaatsing er ook meer dan een kennen is bekend. Verder dan twee komt het meestal niet. De Nieuwe Rijnmolen van de polder Reeuwijk is een uitzondering. Die heeft zelfs drie levens COLOFON gekend: bij Bodegraven, in Waddinxveen en in Harderwijk. Zijn as is zelfs aan een vierde carrière bezig in de Mehrer Mühle bij het Duitse Kleef, zij Redactie & administratie: het helaas roerloos. In dit nummer is het hoofdartikel gewijd aan het Moerdijkstraat 39 2751 BE Moerkapelle, voorspel voor de bouw bij Bodegraven en de algemene beschrijving Tel./fax: +31 (0)79-5931303 van de bemalingsgeschiedenis van deze voor Zuid-Hollandse begrippen E-mail adres: [email protected] zeer grote ‘koepolder’, tot voor ruim honderd jaar geleden bemalen Verschijning: door vier grote molens. Het tweede deel van het ‘eerste leven’ van de Elf maal per jaar, als regel op de eerste woensdag van de Nieuwe Rijnmolen staat voor het decembernummer gepland. maand. Gedurende de maanden juli en augustus verschijnt Verder uiteraard weer het nodige molennieuws met als een van de één gecombineerd nummer. hoogtepunten het transport van het bovenhuis van de Graaflandse Uitgave: molen bij Groot-Ammers; wel niet ‘te land, ter zee en in de lucht’, maar De 'Molenwereld' is een uitgave van de Stichting Molenwereld wel over water, land en door de lucht. Benedenrijweg 521 2987 VA Ridderkerk En tot slot zoekt Balie Kluiver een èchte korenmolen. Tel.: 0180-411018 Uitgever: JSB dhr. Sj. J. Veerman Zwanebloem 51, 2954 NH Alblasserdam Tel.: 0180-524509 E-mail adres: [email protected] Uw mooiste molenfoto ook in kleur op de achterpagina van de Molenwereld? De achterpagina reserveren wij voor lezers die hun Redactie: mooiste molenfoto’s graag met anderen willen delen. Inzending dhr. J.S. Bakker kan zowel per post als per e-mail. In het laatste geval is wel een Moerdijkstraat 37 2751 BE Moerkapelle, Tel/fax 079-5931303 voldoend hoge resolutie vereist: minimaal 300 dpi. Inzending kan E-mail adres: [email protected] geen plaatsing garanderen. Er zijn per jaar immers maar elf moge - lijkheden en bovendien streeft de redactie naar spreiding per regio dhr. B.H.J. Mols en molentype. U kunt uw foto (‘s) insturen of mailen naar de redac - Provincialeweg Zuid 42, 4286 LM Almkerk, Tel.: 06-50283248 tie van Molenwereld . E-mail adres: [email protected] Advertenties: J. Ottevanger pagina Molenviergang 2 2761 BK Zevenhuizen INHOUD Tel.: 0180-638180 / Fax: 0180-638179 E-mail adres: [email protected] Molensactueel 299 Abonnementen: Tel.: +31 (079)-5931303 (na 18.00 uur) / Fax: +31 (079)-5931303 Molensactueel: standerdmolen Sint Annaland gerestaureerd 304 Nederland ( f 47,50) per jaar (incl. 6% BTW). Frans Weemaes f Overige landen Europa ( 65,-) Grensmolens 317 Andere landen prijs op aanvraag. De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden Molensactueel: de graaflandse molen te land ter zee en in de lucht 318 voldaan. Abonnementen kunnen op ieder gewenst moment ingaan ‘t betere werk: Pesse: voorspel van de ondergang 320 en worden automatisch verlengd tenzij een abonnement uiterlijk 1 december van het lopende abonnementsjaar schriftelijk wordt opgezegd. ‘t betere werk: groene stroom 320 De in het lopende abonnementsjaar (van januari t/m december) reeds verschenen nummers worden na Molens Rijnland 321 ontvangst van het abonnementsgeld direct toegezonden, indien nog voorradig. Zoeker 325 Prijs losse nummers: in Nederland f 6,-; f overig Europa 7,- (exclusief porto) NVVNM-molenmakers actief 327 Donateurs van de Stichting Molenwereld ontvangen het blad gratis bij een minimum-donatie van f 62,50. Behoud: regeling restauratiesubsidie voor wegwerken achterstand 328 Op schenkingen en legaten aan de Stichting Molenwereld is Frans Weemaes artikel 24 lid 4 van de Successiewet van toepassing. Bankrelatie: Molensactueel: I.J. de Kramer-prijs 330 Voor Nederland: Postbank 4506935 / Rabobank 3750.30.867 Voor België: Postcheque 000-1746998-28 De drie levens van één molen (1) 332 J.S. Bakker Kopij: Zenden aan de redactie van de Molenwereld, Moerdijkstraat 39, 2751 BE Moerkapelle. Papiermolen: Windmolens in de Noord-Brabantse Kempen 344 Lay-out en Druk: ‘t betere werk: de ezel 345 Vis Offset, Alphen aan den Rijn. ISSN 1387-2974 Uit ‘t kijkgat 345 © COPYRIGHT 2007 Stichting Molenwereld Moerkapelle. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Afsluitdatum van de kopij voor het oktobernummer van Molenwereld : 7 september 2007. 2 10e jaargang 2007 nr. 9 Informatie voor deze rubriek: Redactie Molenwereld, p/a B.H.J. Mols, Provincialeweg Zuid 42, 4286 LM Almkerk. Tel.: 06-50283248 E-mail: [email protected] eigendom van Stichting molen Zelden - rust. Dit jaar bestaat de Zeldenrust dus 150 150 jaar molen Zeldenrust in jaar. In combinatie met de manifestatie Zuidbarge Jaar van de Molens organiseert het stich - tingsbestuur een verjaardagsfeest, dat In 1857 liet Roelof Oosting een molen werd gehouden op 7 juli. Dit als eerbe - bouwen in Zuidbarge. Hij gaf hem de toon aan Jacoba Omvlee, die vele jaren mooie naam Zeldenrust. Oosting werd eigenares was van de molen en een opgevolgd door zijn zoon Jans en die belangrijke rol heeft gespeeld in het verkocht in 1919 de molen aan Jan voortbestaan daarvan. 7 juli is tevens Omvlee. De nieuwe eigenaar overleed in haar geboortedatum. Het feestpro - 1928 op 37-jarige leeftijd. Zijn vrouw gramma duurde van 9 tot 17 uur. De Jacoba bleef achter met acht kinderen molen was de hele dag in bedrijf en er in de leeftijd van een tot zestien jaar. Zij was een expositie over 150 jaar heeft het bedrijf door de moeilijke voor - Zeldenrust, met theater en muziek. De oorlogse jaren geloodst. Joram ten Brink plaatselijke vrouwenverenigingen kwa - maakte over haar dappere optreden in men pannenkoeken bakken en de dag oorlogstijd de documentaire ‘Jacoba’, werd afgesloten met een aantal optre - vertoond tijdens de Nederlandse Film - dens van de dansgroep van het Aol Volk. dagen van 1988 en op 22 augustus 1989 In het najaar heeft het stichtingsbestuur door de NOS uitgezonden. In 1946 werd zij nog plannen voor een aantal culturele opgevolgd door haar zonen Harm en activiteiten, zoals Theater, Literatuur en Johannes. In de jaren ‘80 en ‘90 waren Film rond de molen. Dit ook in het kader ook haar kleinzonen Jan en Sietse nog van het 150-jarig bestaan en het Jaar van eigenaar. Tegenwoordig is de molen de Molens. Stichting molen Zeldenrust. De Hoop Almelo: verhogen of verplaatsen? Het bestuur van de Stichting Windmolen Met acht meter balie behoort De Hoop De Hoop vindt dat De Hoop weg moet uit in Almelo al niet tot de kleinere de Nieuwstraat te Almelo en moet verhui - molens (foto jsb, 3 september 1998). zen naar een nieuwe locatie nabij Bornerbroek ( Molenwereld 2007-2-46). In juli is een onderzoek uitgevoerd, waaruit een concreet voorstel wordt geformu - te kiezen alternatief, waarbij de RACM leerd. In augustus heeft de voorzitter van een adviserende functie heeft. Het de stichting overleg gevoerd met de Oversticht uit Zwolle - het Genootschap betrokken wethouder van de gemeente tot bevordering en instandhouding van Almelo, die al vaker geopperd heeft de het stedelijk en landelijk schoon - zegt bij molen te verplaatsen. In de Almelose monde van voorzitter Ekker nee tegen raad gestelde vragen over mogelijke een verhuizing. Ekker, tevens technisch verhoging zijn in afwachting van de resul - adviseur van Stichting de Overijsselse taten van het onderzoek opgeschort. Het Molen, vindt dat Almelo de plank misslaat laatste woord zal ook hier nog niet wanneer de molen wordt verplaatst gesproken zijn, want in hoeverre is de omdat deze in de weg staat. Ook de noodzaak aanwezig de molen te Stichting Agrarisch Erfgoed vindt dat de verplaatsen? Diezelfde discussie in gemeente de molen moet handhaven 1988/1989 ook al gevoerd toen men de op de huidige plek, aangezien er al molen wilde verplaatsen naar het teveel gesloopt is in het verleden. Het is Windmolenbroek. Vanwege weerstand een lot dat vele windmolens treft die bij uit de omgeving van de molen en omdat de bouw nog vrij stonden, maar door de het met de windbelemmering nogal recente ontwikkelingen ingebouwd zijn meeviel besloot men toen de molen op geraakt of dreigen te raken. Hoe ver zijn historische plaats te handhaven. De moet je als eigenaar gaan wanneer een Molen Zeldenrust van de firma geschiedenis herhaalt zich. molen nog wel kan draaien, zoals in Omvlee in Zuidbarge (foto H. Noot, De gemeente is eigenaar en zal op Almelo het geval is, terwijl de economisch 26 augustus 2000). moeten draaien voor de kosten van het rendabele functie niet meer aanwezig is 10e jaargang 2007 nr. 6 299 MOLENSACTUEEL maar het behoud van de molen op de onderzoek verricht naar de inrichtingsvisie aanmerking kan komen voor een rijkssub - plaats wel mogelijk blijft? Over het en de relatie tussen de (eventueel) op te sidie. De molen staat namelijk op de rijks - antwoord op deze vraag zal men het hogen molen, de omgeving en de monumentenlijst. Na aankoop was Van (ook) in Almelo eens moeten worden. ontwikkeling van het centrum. Dit alles Oijen van plan de molen in te richten met om op zeer korte termijn de knoop defini - drie appartementen voor vakantiever - tief door te hakken aangezien het risico huur, doch nadat de RACM de regeling Biotoop Molen van Oude Hengel wordt gelopen dat investeerders en bekend maakte om onderhoudsachters - in acht genomen ontwikkelaars af zullen haken. Het besluit tanden weg te werken, diende Van Oijen volgt op het bezoek van enkele raadsle - een verzoek tot herstel in.