6501 Lansing Ave. Cleveland, OH 44105 216-883-2828 e-mail: [email protected] www.naforumcle.com POLISH-AMERICAN October 2018, No. 10/189 Październik 2018, Nr 10/189 Forum - October 2018 - Page 2 Intelektualiści polscy uprawiania filozofii oraz kultywowali styl pracy umysłowej, który charakteryzował się jasnością, w służbie niepodległości ścisłością, metodycznością badań i dążeniem do Polski cud niepodległości może być rugowania mętnych i wieloznacznych pojęć. opowiedziany na wiele różnych sposobów. Jest tak Kazimierz Twardowski urodził się w dlatego, że zawdzięczamy go bardzo wielu rodakom, Wiedniu 20 października 1866 roku, tam też spędził którzy walką i pracą, czynem i myślą przyczynili się swoje dzieciństwo i lata młodzieńcze. Ojciec do odzyskania Ojczyzny. Oczywiście najczęściej Kazimierza Twardowskiego, Pius – z wykształcenia opowiadamy o niepodległości zaczynając od prawnik zatrudniony w administracji austriackiej – najbardziej znaczących postaci, które wywarły żywił pozytywistyczne przekonanie, że solidną największy wpływ na odzyskanie przez Polskę pracą dla polski i kultury narodowej oraz na niwie niepodległości: są wśród nich wybitni politycy, wychowywania przyszłych pokoleń Polaków znakomici dowódcy i stratedzy wojskowi, działacze najlepiej przyczynimy się dla dobra własnego kraju. społeczni, patriotycznie nastawieni kapłani, wreszcie Stąd też po osiedleniu się w Wiedniu stał się polska inteligencja kształtująca umysły Polaków i wkrótce ważną osobistością życia polonijnego w przygotowująca naród do życia w suwerennej i tym mieście. Swoją polskość i żarliwy patriotyzm wolnej ojczyźnie. Wśród tych ostatnich znajdują się łączył przy tym w umiejętny sposób z uczciwą i osoby, które nie są dzisiaj powszechnie znane, choć lojalną pracą na rzecz Austro-Węgier. Jego działalność organizacyjna i filantropijna na rzecz różnego rodzaju stowarzyszeń polonijnych oraz organizacji corocznych obchodów kolejnych rocznic Odsieczy Wiedeńskiej powodowała, że cieszył się on wielkim szacunkiem i autorytetem wśród wiedeńskiej polonii. Również w domu Twardowskich systematycznie kultywowano tradycję i kulturę narodową, „czytało się polską prasę i literaturę, organizowało spotkania, podczas których deklamowano polską poezję i wystawiano polskie sztuki teatralne”. Młody Kazimierz, oddychając na co dzień tą patriotyczną atmosferą, wyrastał w naturalny sposób na człowieka dumnego warto o nich pamiętać, gdyż bez nich niepodległa z przynależności do narodu polskiego, Polska byłaby znacznie bardziej uboższa. Jedną z wszechstronnie obeznanego z kulturą, obyczajami i takich postaci wartych przypomnienia jest Kazimierz tradycją tego narodu. Już jako piętnastolatek, w Twardowski (1866-1938). Należy on bez wątpienia okresie nauki w wiedeńskim gimnazjum do najważniejszych i najwszechstronniejszych „Terezjanum” zapisał w Dzienniku słowa ukazujące postaci kultury polskiej I połowy XX wieku. Jest gorącą młodzieńczą głowę wypełnioną ideami jednym z najznakomitszych polskich myślicieli; romantycznej tęsknoty za krajem: „Ja jestem w uczniem znanego wiedeńskiego filozofa Franza stanie znieść wiele, ale to jedno ciąży mi na sercu Brentano; wybitnym filozofem i psychologiem, więcej niż coś innego: i zawsze pytam się: Dlaczego niezrównanym mistrzem, nauczycielem i nie mogę kończyć nauki w Ojczyźnie, między pedagogiem, ukazującym obowiązki uczonego w rodakami? Dlaczego między obcymi? Ta myśl kontekście służby dla kraju i obywateli; twórcą chwilami tak mnie opanuje, że przystąpię do okna i ośrodka pracy filozoficznej i naukowej zwanego zacznę szarpać za kraty, aż się kruszy mur, aż mi Szkołą Lwowsko-Warszawską, gdzie skupił wokół każą usiąść. Ale gdy jestem sam – sam i taka myśl siebie dużą grupę uczniów, badaczy i ogarnia mnie, wtedy gryzę moje wargi – wtedy współpracowników, którzy realizowali jego program Forum - October 2018 - Page 3 szleję – jak – o Boże – kurcze łapią mnie – CZEMU Formułuje w nim ideę patriotyzmu w duchu JA NIE W KRAJU!!! Braknie mi oddechu, ginę – o wyraźnie romantycznym, choć ubogaca ją o zgroza! Ja nieszczęśliwy, to moje nieszczęście pozytywistyczną wizję reformy i odbudowy zabija mój rozum!!!” Ten młodzieńczy patriotyzm ojczyzny w zgodzie z hasłami „pracy u podstaw” i potwierdza później w słowach napisanych w liście „pracy organicznej”. Wskazuje, że źródła postawy do ojca: „Celem moje życia jest praca dla Kraju”. patriotycznej biorą się z trzech powiązanych ze sobą Po ukończeniu gimnazjum Kazimierz idei. Pierwsza to idea swojskiego świata, która Twardowski podejmuje studia prawnicze i powstaje w dzieciństwie i jest afirmacją stron filozoficzne na Uniwersytecie Wiedeńskim, a w rodzinnych, bliskich sercu dziecka. Druga to idea 1991 roku doktoryzuje się z filozofii pod ojcowizny lub ziemi rodzinnej, czyli miejsca gdzie kierunkiem znanego wiedeńskiego filozofa Franza się dorasta i do którego się wraca we Brentano. W 1892 przenosi się do Lwowa i wspomnieniach, przywołujących emocje obejmuje katedrę filozofii na Uniwersytecie Jana szczęśliwego dzieciństwa. I wreszcie trzecia idea – Kazimierza, gdzie wkrótce zdobywa sławę idea mowy ojczystej, która pozwala nam znakomitego nauczyciela i niezrównanego identyfikować rodaków po całym świecie i uznawać dydaktyka. Owocem tej pracy jest wykształcenie ich za bliskich i swoich. Ta idea jest najbogatsza, bo znakomitego grona polskich uczonych, dzięki mowie ojczystej uzyskujemy tożsamość stanowiących zwartą orientację intelektualną i narodową i odczuwamy wspólnotę z wszystkimi włączenia nauki polskiej w nurt nauki europejskiej tymi, którzy tworzą jeden naród. To dzięki mowie zaraz po uzyskaniu niepodległości. Filozofia polska ojczystej, zdaniem Twardowskiego, rodzi się nasze szybko nawiązała dialog z głównymi nurtami przywiązanie i miłość do kraju i jego mieszkańców. filozoficznymi, a nawet zaczęła wyznaczać trendy Tutaj więc ma swe prawdziwe źródła autentyczna intelektualne dla filozofii europejskiej (chociażby w postawa patriotyzmu. „Nic w tym dziwnego – pisze logice matematycznej, a do pewnego stopnia – że uczucie, które żywimy dla drogiego nam również w semiotyce i metodologii nauk). I chociaż języka, przenosi i rozpościera się na wszystkich, w czasie II wojny światowej wielu uczonych oddało którzy na równi z nami tym językiem ojczystym życie, a równie wielu wyemigrowało na Zachód i mówią; nic dziwnego, że słysząc człowieka tam kontynuowało swoją pracę naukową, to ci, przemawiającego do nas po polsku – chociażby to którzy pozostali w Polsce, stanowili oparcie dla był człowiek pierwszy raz w życiu spotkany – wielu młodych intelektualistów również w widzimy w nim kogoś bliskiego bez względu na to, ciemnym okresie stalinizmu po drugiej wojnie czy pochodzi on z Mazowsza czy z Wilna, z światowej. Pomorza czy ze Lwowa, ze Śląska czy z Poznania: Bezwzględnie przyczyniła się do tego wszak wszędzie tam mówią po polsku, a wszędzie, jednoznaczna postawa patriotyczna Kazimierza gdzie mówią po polsku, mieszkają nasi bracia i jest Twardowskiego, który uważał, że każdy polski Polska!” Twardowski podkreśla, że dzięki językowi inteligent powinien zaangażować się w rzetelną ojczystemu mamy dostęp do kultury polskiej, do pracę dla Polski. Dlatego kwestie związane z tradycji ustnej i pisanej, tworzonej przez poprzednie odpowiedzialnością za kraj, z rozwojem cnót pokolenia zamieszkujące nasz kraj. Uważa nawet, obywatelskich i pracą dla ojczyzny zawsze leżały że język polski jest tak piękny, że można go jedynie mu głęboko na sercu. Tym przekonaniom porównywać z pięknem klasycznej greki. najszczerzej dał wyraz tuż po uzyskaniu Przestrzega jednak, aby nie mylić niepodległości przez Polskę, gdy w marcu 1919 patriotyzmu z postawą potriotnictwa. Ta druga roku wygłosił odczyt dla żołnierzy i oficerów postawa oparta jest tylko na uczuciu, natomiast ta wojska polskiego poświęcony zagadnieniu pierwsza od uczucia przechodzi do działania. patriotyzmu. „Patriotnik – pisał – chętnie daje upust swym uczuciom narodowym, pięknie i podniośle o Polsce Forum - October 2018 - Page 4 rozprawia, z przejęciem śpiewa pieśni narodowe, Ks. Jerzy Kusy bierze pilnie udział w obchodach narodowych – ale na Kościół a Niepodległość Polski tym się też wszystko u niego kończy; to co u innych Od zarania polskiej państwowości jest tylko przygodnym wyrazem poczucia solidarności Kościół wpisany jest w polską historię i w polską narodowej, staje się u niego jedyną osnową tego kulturę. Chrześcijańska tradycja połączona z wiarą poczucia, bo go na nic innego nie stać, jak na były zawsze ostoją polskości, zarówno w czasach sentyment, niekiedy nawet bardzo rzewny, ale prosperity jak i w trudnych okresach historii Polski. niezdolny wykrzesać z bezwładnej woli iskry czynu i Nie inaczej było też w okresie zaborów i w samym działania.” A przecież w patriotyzmie nie chodzi tylko momencie odzyskiwania niepodległości w 1918 o samo uczucie miłości do ojczyzny, bo to postawa roku. Bez wielkiego ryzyka można stwierdzić, że naturalna i powszechna. Idzie raczej o to, by postawa szczególnie w tym czasie Kościół był jedyną patriotyzmu przekraczała poczucie zwykłej tożsamości instytucją, która poszczególne pokolenia plemiennej, i poprzez pracę i poświęcenie zmierzała do wychowywała do wolności, ale także był budowania dobrobytu ojczyzny. Chodzi tu przede depozytariuszem utraconej państwowości. To wszystkim o trwałe zaangażowanie, nieprzerwaną i parafie i zakony przechowywały pamięć o historii wytrwałą pracę, skierowaną na dobro ojczyzny, narodu. Duchowni mówili zarówno o wolności polegającą na tym, aby ze wszystkich sił dążyć do wewnętrznej – osobistej, jak i społecznej oraz