Evaluatie Europa ZomerExpo 2019 in Museum de Fundatie De facto Capital, Inge van Mill 1. Editie 2019 in cijfers 2. Inleiding: Traditie en innovatie 3. Voortraject; samenstellen plan en financiering 4. Uitvoering programma Europa ZomerExpo 2019 5. ZomerExpo-Opstelling in de Van Gendthallen in Amsterdam 6. ZomerExpo 2019 de tentoonstelling 7. Educatie 8. Verkoop 9. Publicaties 10. Conclusies Europa ZomerExpo 2019 was een coproductie in de breedste zin van het woord. Meegewerkt hebben: Museum de Fundatie (Ralph Keuning, Sarah Voss, Arjette van Dulmen,Teo van den Brink), De Jan van Eyck Academie en studenten aan de Universiteit Maastricht. PMS72 verzorgde de techniek van de website, Hilko Visser fotografeerde de werken, Peter Tijhuis fotografeerde de tentoonstelling en See All This publiceerde de mini-catalogus. Bewondering hebben wij voor de sportieve inzet van de vrijwilligers die het werk presenteerden, beschermden en jureerden in de Van Gendthallen. Tot slot hebben we grote waardering voor alle deelnemende kunstenaars die deze tentoonstelling mogelijk hebben gemaakt. Marie Baarspul, Caroline van der Riet en Carlien Oudes zijn het vast ArtWorlds-team. Eva Haasdonk en Jade Kerste hebben het team deze editie versterkt. 1 1. Editie 2019 in cijfers: - 2030 kunstenaars meldden online 3.200 kunstwerken aan - 1000 kunstwerken waren opgesteld in de Van Gendthallen en voor Kasteel het Nijenhuis - 250 werken werden daaruit gekozen, waarvan 14 buitenbeelden, 47 ruimtelijke werken, 183 platte werken (foto’s, schilderijen, tekeningen en mixed media) en 6 video’s - 229 kunstenaars exposeerden in de Wolk van de Fundatie en in het park, de orangerie en het gebouw van Kasteel het Nijenhuis - 30 niet-gekozen kunstenaars exposeerden tijdens de satellietentoonstelling in Kunst Centrum Haarlem - Meer dan 1000 stemmen zijn uitgebracht in de Van Gendthallen - 60 VO-leerlingen en HBO-studenten kozen mee - 650 genodigden bezochten de opening op 25 mei, persoonlijk begroet door Ralph Keuning - 78.000 bezoekers bekeken de tentoonstelling op beide locaties - 2.000 mensen namen deel aan de publieksprogramma’s - 5 schoolgroepen boekten het educatief museumprogramma BO (193 leerlingen) - 16 schoolgroepen boekten het educatief museumprogramma VO (663 leerlingen) - 35 groepen boekten de rondleiding volwassenen (866 personen) - 67 werken werden verkocht, omzet € 78.490 - 250 gasten waren op de prijsuitreiking (exclusief voor kunstenaars en partners) - 5400 abonnees ontvingen 31 nieuwsbrieven tijdens de programmaperiode - 70.000 bezoekers aan de website tijdens de campagne en de tentoonstelling - 3494 vrienden volgden de berichten op Facebook - 3756 likes kreeg de pagina van ZomerExpo - 2627 volgers waren er op Twitter - 675 volgers op Instagram - 22.000 online stemmen zijn uitgebracht voor de publieksprijs - 2470 online stemmen kreeg Christine Muris’ These Are Not Our Children - 200 vrijwilligers (inclusief juryleden) hielpen mee - 1700 mails zijn beantwoord via [email protected] 2 2. Inleiding: Traditie en innovatie ZomerExpo, een tentoonstelling met open inschrijving en anonieme keuze, speelt al negen jaar een belangrijke rol in een voortgaande dialoog over kunst. Het project gaat over hoe we naar kunst kijken en wat dat betekent voor onze samenleving. ZomerExpo gaat niet om topkunst, roem en het grote geld, maar over de vrijheid en het plezier van kunst maken, bekijken en bespreken. Dat maken we mogelijk voor iedereen die dat wil. Voor oud en jong, voor alle culturen, rangen en standen. ZomerExpo maakt zichtbaar hoeveel mensen behoefte voelen om ideeën, gedachten en emoties uit te drukken in kunst. Daar zit veel goeds, moois en betekenisvols tussen, wat anders nooit gezien zou zijn. De mens wil zich creatief uiten. Dat verlangen is constant en de kunst innoveert. Culturen mixen, mensen inspireren elkaar en technieken veranderen. Elke editie van ZomerExpo is actueel en vertegenwoordigt een onveranderde neiging tot verbeelding die we willen blijven koesteren. In 2019 was het onderwerp van de tentoonstelling Europa. De Europese verkiezingen en de discussies rond Brexit maakten de zevende ZomerExpo-editie extra relevant. Dit was hét moment om kunstenaars te vragen naar hun visie: zij meldden zich dan ook massaal voor de digitale selectie met maar liefst 3200 werken. 1000 daarvan werden in april 2019 in de Amsterdamse Van Genthallen getoond aan een gecombineerde vak-, junior- en publieksjury. De juryleden kozen samen 250 werken, die van 25 mei tot en met 1 september 2019 te zien waren in de Wolk van Museum de Fundatie in Zwolle en in en om Kasteel het Nijenhuis in Heino/Wijhe. De verscheidenheid maakte duidelijk dat kunst en Europa van ons allemaal zijn. De tentoonstelling heeft 78.000 bezoekers getrokken; 67 werken zijn er verkocht tijdens de tentoonstelling. Museum de Fundatie in Zwolle, opening tentoonstelling op 25 mei 2019. 3 3. Voortraject; samenstellen plan en financiering In oktober 2017 zijn we begonnen met de samenstelling van een projectplan. In samenwerking met Museum de Fundatie hebben we het onderwerp Europa bepaald. In eerste instantie bevatte het projectplan vijf voorrondes; opstellingen met veel tijd en aandacht voor de presentaties. Met dit plan hebben we potentiële partners benaderd en locaties onderzocht. We hebben werkbezoeken gebracht aan Maastricht, Groningen, Gent, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht, gesprekken gevoerd met culturele organisaties, nieuwe doelgroepen verkend en voorlopige afspraken gemaakt. Ook hebben we onderzocht wat Europa als thema betekent in de beeldende kunst, in het licht van een inclusieve benadering, en hierover diverse artikelen gepubliceerd op onze website. Dankzij de positieve reacties van potentiële partners en deskundigen die we gesproken hebben, konden we in april een concreet projectplan aanbieden aan het VSB-fonds met een begroting van € 450.000, waarin we het fonds om een bijdrage van € 70.000 hebben gevraagd. Traditie versus vernieuwing; een dilemma Het projectplan is - voorzien van diverse invalshoeken en accenten die aansluiten bij de desbetreffende criteria - eveneens gestuurd naar het Mondriaan Fonds, het Fonds voor Cultuurparticipatie, het Prins Bernhard Cultuurfonds, het BankGiro Loterij Fonds, het Gieskes- Strijbis Fonds en het Amsterdams Fonds voor de Kunsten. Gesprekken waren er bovendien met diverse andere fondsen en sponsoren. Het teleurstellende resultaat was dat alleen het VSB-fonds en de Rabobank Salland positief reageerden op ons verzoek om steun voor Europa ZomerExpo 2019. Hoewel de meeste fondsen het initiatief onderschreven en het succes erkenden, viel het plan niet binnen de door hun gestelde specifieke criteria. Ook bij een tweede poging bij het BCF vingen we bot. Uit de diverse beschikkingen van de fondsen bleek dat, vanuit welke kant we het ook beschreven, subsidie voor ZomerExpo niet kon worden verleend vanwege het simpele feit dat het een terugkerend evenement is. Dit ondanks de vernieuwende elementen in het project, zoals de opstellingen in plaats voorrondes, de inclusieve benadering en het actuele thema Europa. Traditie en subsidie staan in het huidige subsidiebeleid haaks op elkaar. In september begon de tijd te dringen. Financiering door fondsen was niet meer mogelijk. In allerijl is een ANBI-status aangevraagd en gekregen, maar voor het opzetten van een gedegen sponsorplan was geen tijd meer. Kunstenaars en benaderde partners werden ondertussen ongeduldig. Het thema was inmiddels al lang en breed bekend en de vragen over aanmelding, tijden en voorwaarden begonnen binnen te stromen. Ook de locatiepartners en andere beoogde organisaties konden hun agenda’s niet langer meer ‘vrij’ houden. We deden ons best de moed erin te houden, maar het vertrouwen van het team begon te wankelen. Daarom moesten we keuzes maken. Afblazen en blind doorgaan met subsidie aanvragen waren beide geen optie. We hebben ons projectplan kritisch onder de loep genomen en zijn gekomen tot een alternatief, dat tegelijkertijd nieuwe kansen bood. Onze verruimde missie - zoveel mogelijk mensen bij kunst betrekken – bleef overeind. We bedachten een online- aanmelding en één grote ZomerExpo-opstelling (+ een kleine voor de buitenkunst). Op die manier konden we een format creëren waarmee ZomerExpo misschien ook in de toekomst zelfstandig kan worden georganiseerd. 4 Snelle ombouw naar nieuwe vorm Na het akkoord van het VSB-fonds met een bijdrage van € 50.000 zijn we spoorslags aan het werk gegaan. In samenwerking met ontwerpstudio PMS72 hebben we in korte tijd een geheel nieuwe aanmeldingsprocedure ontwikkeld. Een systeem met een logistiek om duizenden kunstwerken te verzamelen, de gegevens te kunnen koppelen aan een aanmelding en alles administratief te kunnen verwerken. Op 20 november was de website klaar en konden kunstenaars zich voor € 10,- per kunstwerk aanmelden voor de digitale voorselectie. Ook alle partners bewogen mee. Zo konden we met een minimaal budget en een begroting van € 150.000 minder, een tentoonstelling maken. Communicatie naar partners Wij zijn vanaf de start van deze editie transparant geweest naar de partners en de deelnemende kunstenaars over onze kwetsbare financiële situatie. Veel instellingen en in het bijzonder de beoogde voorrondelocatie SAM in Maastricht waren teleurgesteld over de negatieve uitkomst van de aanvragen. Temeer omdat een activiteit van ZomerExpo op hun locatie ook voor hen een mooie kans was. Het informeren van betrokkenen heeft geleid tot diverse gesprekken over de rol van subsidies. Daaruit kwam vaak verbazing naar voren over het feit dat ZomerExpo geen structurele