NACZELNA DYREKCJA ARCHIWO´ W PAN´ STWOWYCH ARCHEION XCV WARSZAWA 1995 ARCHEION XCV PERIODICAL DEVOTED TO ARCHIVAL QUESTIONS ORGAN OF THE POLISH STATE ARCHIVES HEAD OFFICE * REVUE D’ARCHIVES PUBLIÉE PAR LA DIRECTION GÉNÉRALE DES ARCHIVES D’ÉTAT EN POLOGNE NACZELNA DYREKCJA ARCHIWO´ W PAN´ STWOWYCH ARCHEION CZASOPISMO POS´WIE˛CONE SPRAWOM ARCHIWALNYM ZAŁOZ˙ONE PRZEZ STANISŁAWA PTASZYCKIEGO W ROKU 1926 XCV WARSZAWA 1995 RADA REDAKCYJNA Czesław Biernat — przewodnicza˛cy, Edward Fra˛cki, Ireneusz Ihnatowicz, Jo´zef Kazimierski, Bogdan Kroll, Stefan Krzysztof Kuczyn´ski, Ludwik Łysiak, Mieczysław Motas, Irena Radtke, Jo´zef Szyman´ski, Andrzej Tomczak, Marian Wojciechowski, Bolesław Woszczyn´ski, Zbigniew Wo´jcik REDAKCJA Bolesław Woszczyn´ski — redaktor naczelny Izabella Rdzanek — sekretarz redakcji OPRACOWANIE GRAFICZNE Andrzej Pilich ADRES REDAKCJI Naczelna Dyrekcja Archiwo´w Pan´stwowych 00–263 Warszawa, ul. Długa 7, tel. 31–54–91 w. 41 Copyright by Naczelna Dyrekcja Archiwo´w Pan´stwowych Warszawa 1995 ISSN 0066–6041 Printed in Poland Skład i łamanie: EDUCATIO Korekta: Ewa Stempniewicz Wyd. 1. Nakład 800 egz. Ark. wyd. 28 Druk: Zakład Poligraficzny Ryszard Mazur i Jacek Witkowski, sp.c., Warszawa, ul. Stanisława Herbsta 1 ARCHEION, T. XCV WARSZAWA 1995 SPIS TRES´CI Studia i materiały Janusz G r a b o w s k i Dokumenty i kancelaria Kazimierza I Trojdenowica ksie˛cia warszawskiego (1349–1355) ....................... 7 Igor W. K a r p i e j e w Akta Warszawskiego Okre˛gu Wojennego w Kro´lestwie Polskim (1862–1914) ....................... 30 Marek W o j t y l a k Akta gminnych kas poz˙yczkowo-oszcze˛dnos´ciowych powiatu łowickiego w XIX i XX w. ....................... 43 Beata W a c ł a w i k Archiwalia do dziejo´w Uniwersytetu Kro´lewieckiego, przechowywane w Archiwum Pan´stwowym w Olsztynie ............ 58 Stanisław K ł y s Ewidencja i zabezpieczenie materiało´w archiwalnych w archiwach pan´stwowych . ........................... 67 Jerzy S k o w r o n e k Odzyskane zbiory archiwalne Poselstwa Polskiego w Meksyku (1918—1945) — charakterystyka zasobu ............. 76 Edward K o ł o d z i e j Archiwalia w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Władysława Sikorskiego w Londynie .................103 Recenzje i noty bibliograficzne Akta miasta Łodzi (1471/1794 – 1914/1918). Przewodnik po zespole, oprac. Mieczysław B a ndurka, Warszawa–Ło´dz´ 1990 (Julia Wasiak)....117 Archiwum Gło´wne Akt Dawnych w Warszawie. Informator o zasobie, oprac. zbior., red. Teresa Z i e l i n´ s k a, Warszawa 1992 (Stanisław Roszak).....118 Maciej D a l e c k i Akta szko´ł i administracji szkolnej w zasobie Archiwum Pan´stwowego w Przemys´lu, Przemys´l 1994 (Małgorzata Osiecka).......119 Aly G ö t z, Susanne H e i m Das Zentrale Staatsarchiv in Moskau (,,Sonderarchiv’’), Düsseldorf 1992 (Antonina Staszko´w)............121 Kancelarie okresu ksie˛gi wpiso´w w Prusach Kro´lewskich, red. Andrzej T o m c z a k, Warszawa 1994 (Waldemar Mikulski).......123 Katalog dokumento´w przechowywanych w archiwach pan´stwowych Dolnego S´la˛ska (Roman Stelmach)........................124 Jo´zef K a z i m i e r s k i Miasta i miasteczka na Podlasiu (1808–1914). Zabudowa — ludnos´c´ — gospodarka, Warszawa 1994 (Małgorzata Osiecka)...............................128 Walter L u k a n, Max Demeter P e y f u s s Ost- und Südosteuropa- Sammlungen in Österreich, Wien 1990 (Hanna Krajewska)..................128 4 SPIS TRES´CI Materiały XV Sesji Stałej Konferencji Archiwo´w, Bibliotek i Muzeo´w Polskich na Zachodzie 23–26 IX 1993, Rzym 1994 (Andrzej Tomczak).........131 Pomoc lotnicza Wielkiej Brytanii dla Powstania Warszawskiego. Raport pułkownika H. M. Threlfalla, oprac. Jan C i e c h a n o w s k i, Warszawa 1994 (Edward Kołodziej).......................132 Prawa i przywileje miasta i do´br ziemskich Zabłudo´w XV–XVIII w., oprac. Jo´zef M a r o s z e k, Białystok 1994 (Roman T. Marchwin´ski).....134 Reichswehr und Rote Armee. Dokumente aus den Militärarchiven Deutschlands und Russlands 1925–1931, oprac. Kai von J e n a, Natalia E. E l i s s e e v a, Koblenz 1995 (Wojciech Materski).........138 Janusz S z c z e p a n´ s k i Dzieje społecznos´ci z˙ydowskiej powiato´w Pułtusk i Mako´w Mazowiecki, Warszawa 1993 (Jo´zef Baran´ski)............142 Słownik historyko´w polskich, oprac. zbior., Warszawa 1994 (Małgorzata Osiecka)...............................145 ks. Hieronim Eugeniusz W y c z a w s k i Przygotowanie do studio´w w archiwach kos´cielnych, Kalwaria Zebrzydowska 1989 (Małgorzata Kos´ka)........146 Przegla˛d czasopism ,,Archives’’, t. 91, 1994 (Edward Kołodziej)....................149 ,,Archiwa, Biblioteki i Muzea Kos´cielne’’, t. 60, 1991 (Violetta Urbaniak)....151 ,,Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk’’, 1989, nr 32; 1990, nr 33; 1993, nr 34; 1994, nr 35 (Alicja Kulecka)....................152 ,,Cartographica Helvetica’’, 1990–1995, nr 1–11 (Anna Teresa Pawłowska)...155 ,,Glasnik Arhiva i Drus˘tva Arhivskih Radnika Bosne i Hercegovine’’, r. 30, 1990 (Piotr Bering)...................................156 ,,Izwestija na Daˇrz˙awnite Archiwi’’, t. 58, 1989; t. 59, 1990; t. 60, 1990 (Małgorzata Kos´ka)................................158 ,,Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs’’, t. 42, 1992; t. 43, 1993 (Edward Kołodziej)................................162 ,,Poznan´ski Rocznik Archiwalno-Historyczny’’, t. 1, 1993 (Maria Tarakanowska)..............................167 ,,Prace Historyczno-Archiwalne’’, t. 1, 1993; t. 2, 1994 Rzeszo´w (Maria Tarakanowska)..............................168 ,,Rassegna degli Archivi di Stato’’, 1991, nr 1–3 (Andrzej Chodubski)......170 ,,Restaurator’’, t. 14, 1993, nr 2–4 (Elz˙bieta Chrus´ciak)..............173 ,,Revista Arhivelor’’, 1991, nr 1–2 (Stanisław Wawrzkowicz)...........177 ,,Rocznik Historyczno-Archiwalny’’, t. 7/8, 1994 Przemys´l (Maria Tarakanowska)..............................181 Kronika Posiedzenia komisji metodycznych archiwo´w w 1993 r. (Ewa Rosowska)....185 XV Powszechny Zjazd Historyko´w Polskich (Anna Laszuk)............187 SPIS TRES´CI 5 Z prac Komitetu Sfragistycznego Mie˛dzynarodowej Rady Archiwo´w (1993 i 1994 r.) (Stefan Krzysztof Kuczyn´ski)...........................191 Porozumienie o polsko-litewskiej wspo´łpracy archiwalnej (Henryk Majecki).................................194 Dyskusja panelowa na temat aktualnej kondycji archiwo´w polskich (Andrzej Tomczak) ................................196 Seminarium w Wiedniu na temat prawa archiwalnego (Hanna Krajewska, Władysław Ste˛pniak)....................198 Seminarium: Organizacja archiwo´w pan´stwowych w krajach Europy Wschodniej (Krzysztof Stryjkowski)...................205 Konferencja mie˛dzynarodowa pos´wie˛cona warszawskiemu Archiwum Radziwiłło´w (Violetta Urbaniak)...................210 Konferencja naukowa: Z´ro´dła do dziejo´w kreso´w po´łnocno-wschodnich II Rzeczypospolitej (1918–1945) w archiwach Litwy i Białorusi (Henryk Majecki).................................212 Posiedzenie zespołu naukowego do spraw oceny i opracowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej (Roland Banduch)................214 Sesja naukowa: Unici na ziemiach polskich (Urszula Głowacka-Maksymiuk).........................216 III Sympozjum: Problemy komputeryzacji archiwo´w (Waldemar Chora˛z˙yczewski)...........................217 Metody komputerowe w badaniach i dydaktyce historii polskiej (Dariusz Matelski).................................220 Kształcenie archiwisto´w w Podyplomowym Studium Archiwistyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika (1973–1993) (Maria Lewandowska)...............................222 Obchody 75-lecia Archiwum Pan´stwowego w Piotrkowie Trybunalskim (Aleksy Piasta)...................................226 W 75-lecie Archiwum w Płocku (Anna Stogowska)................230 Obchody 500-lecia genezy parlamentaryzmu polskiego w Piotrkowie (Marcin Ga˛sior, Ryszard Kotewicz)........................235 Obchody dwusetnej rocznicy Powstania Kos´ciuszkowskiego w Piotrkowie Trybunalskim (Ryszard Kotewicz).................240 Czterdziestolecie Archiwum Polskiej Akademii Nauk (Alicja Kulecka)......241 Wspo´łczesne archiwalia polskie i rosyjskie w zbiorach Instytutu Hoovera (Bogusław Winid).................................243 Z pobytu w archiwach we˛gierskich (Janusz Grabowski)..............245 Kwerenda w archiwach wieden´skich (Stefan Ciara)................248 Z pobytu w archiwach białoruskich (Sławomir Iwaniuk)..............253 Wystawa w AGAD w rocznice˛ Powstania Kos´ciuszkowskiego (Violetta Urbaniak)................................256 Wystawa ze zbioro´w Muzeum Jo´zefa Piłsudskiego w Belwederze z lat 1936–1939 (Edward Kołodziej)................................262 Wystawa Archiwum we Wrocławiu: Herby s´la˛skie (Mieczysława Chmielewska)...........................263 Wystawa: Dziesie˛ciolecie Muzeum Os´wiaty w Łodzi (Julian Baranowski)....270 6 SPIS TRES´CI Wystawa w AGAD w pie˛c´dziesia˛ta˛ rocznice˛ Sierpnia 1944 r. (Violetta Urbaniak)................................271 Spotkanie w AGAD w pie˛c´dziesia˛ta˛ rocznice˛ spalenia archiwo´w warszawskich (Violetta Urbaniak)................................272 Wystawa ksia˛z˙ek emigracyjnych w AGAD (Anna Mieszkowska)..........273 Ad memoriam prof. Franciszkowi Paprockiemu (Dariusz Matelski)........274 Poz˙egnanie dyrektora Archiwum Akt Nowych Bogdana Krolla (Edward Kołodziej)................................275 Poz˙egnanie doktor Marii Tarakanowskiej (Maria Lewandowska).........277 Przejs´cie na emeryture˛ dr Marii Lewandowskiej (Bolesław Woszczyn´ski).....278 Sprawozdanie z działalnos´ci pan´stwowej słuz˙by archiwalnej w 1994 r. (oprac. Danuta