NAUKA - DYDAKTYKA - PRAKTYKA W Grzegorz 6mit erek Biblioteka 2.0 STOWARZYSZENIE BIBLIOTEKARZY SB D POLSklCH Polish Librarians Association Grzegorz Gmiterek LIBRARY IN SOCIAL NETWORK Library 2.0 Warsaw 2012 Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich NAUKA = D ID A Jm fK A = Р1АЮГЖА Grzegorz Gmiterek BIBLIOTEKA w ŚRODOWISKU SPOŁECZNOŚCIOWEGO INTERNETU Biblioteka 2.0 Warszawa 2012 Komitet Redakcyjny serii wydawniczej « NAUKA - DYDAKTYKA - PRAKTYKA » Jacek Wojciechowski (przewodniczący], Stanisław Czajka, Artur Jazdon, Danuta Konieczna, Dariusz Kuźmina, Krzysztof Migoń, Mieczysław Muraszkiewicz, Janusz Nowicki {sekretarz), Joanna Papuzińska-Beksiak, Wanda Pindlowa, Maria Próchnicka, Jadwiga Sadowska, Barbara Sosińska-Kalata, Barbara Stefaniak, Elżbieta Stefańczyk, Hanna Tadeusiewicz. Książka wydana przy pomocy finansowej Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego Recenzenci: dr hab. Zbigniew Osiński prof, dr hab. Jadwiga Woźniak-Kasperek Projekt okładki: Studio Kałamarnica (www.studiokalamarnica.pl) Redakcja techniczna i korekta: Justyna Grzymała © Copyright by Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich ISBN 978-83-61464-82-2 CIP - Biblioteka Narodowa Gmiterek, Grzegorz Biblioteka w środowisku społecznościowego Internetu : biblioteka 2.0 / Grzegorz Gmiterek ; Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. - Warszawa ; Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2012. - (Nauka, Dydaktyka, Praktyka ; 136) Moim Rodzicom Spis treści W s t ę p ............................................................................................................................................................. 11 Cel i str u k tu r a k sią ż k i................................................................................................................. 18 1. W ŚWIECIE KONWERGENCJI MEDIÓW I RZECZYWISTOŚCI WEB 2.0 .............................................. 21 1.1. T echnologiczna konwergencja m ed ió w ........................................................................24 1.2. T echnologiczna konwergencja m ed ió w . Mo żliw o ści prezentowania multimedialnychtreści......................................................................................................28 1.3. Kultura konwergencji....................................................................................................... 29 1.4. W eb 2.0 - św iat in fo r m a c ji, komunikacji i w s p ó ł p r a c y ..........................................33 1.5. Po c zą tk i i g en eza ko n cepcji W eb 2.0..............................................................................35 1.6. Defin ic ja W eb 2.0................................................................................................................ 37 1.7. W eb 1.0 vs. W eb 2.0......................... 45 1.8. C ech y ser w isó w tw o r zo n ych w stylu W eb 2.0.......................................................... 50 1.8.1. Web jako platforma................................................................................................52 1.9. Krytyka W eb 2.0...................................................................................................................53 1.9.1. A. Keen i jego krytyka Web 2.0........................................................................... 57 2. Z ja w is k o B ib l io t e k i 2 .0 ...................................................................................................................63 2.1. Bib lio teka 2.0 - d efin ic ja zja w isk a ................................................................................. 65 2.2. Z m ian a jako podstaw a ew o lu cji b ib lio t e k i..................................................................73 2.2.1. Geneza i przyczyny zmian..................................................................................... 73 2.2.2. Typologia zmian..................................................................................................... 77 2.2.3. Kompleksowość wprowadzanych zmian...........................................................79 2.3. Z m ia n y organizacyjne........................................................................................................80 2.3.1. Metodologia wprowadzania zmian w Library 2.0...........................................83 2.3.2. Koncepcja zmian M. Casey'a i L. Savastinuk..................................................... 84 2.3.3. Płaska i smukła struktura organizacyjna a Biblioteka 2.0.............................. 87 2.3.4. Klastrowy model tworzenia biblioteki cyfrowej i Społeczna Pracownia Digitalizacji SBC..................................................................................90 2.3.5. Koncepcja „długiego ogona" a Library 2.0........................................................93 2.4. Z m ian y w yn ik a ją c e z zastosowania n o w ych technologii.........................................99 2.4.1. Technologie i standardy Web 2.0 w bibliotece............................................. 100 2.4.1.1. Oprogramowanie biblioteczne....................................................... 100 2.4.1.2. OPAC2.0.............................................................................................. 104 2.4.1.3. RSS i syndykacja treści...................................................................... 115 2.4.1.4. AJAX jako przykład programistycznego narzędzia Web 2.0..... 119 2.4.2. Urządzenia mobilne w bibliotece...................................................................... 122 2.5. Z m ian y o d n o szą c e się do m iejsc a użytkownika w o tw artym system ie BIBLIOTEKI I JEGO WPŁYWU NA DZIAŁALNOŚĆ INFORMACYJNO-BIBLIOTECZNĄ................125 3. W y b r a n e n a r z ę d z ia W e b 2.0 w b ib l io t e c e . P r z y k ł a d y praktycznego wykorzystania ............................................................................... 133 3.1. S er w isy społecznościowe i ich wykorzystanie w pra ktyce bibliotecznej 134 3.1.1. Geneza i rozwój serwisów społecznościowych..............................................134 3.1.2. Biblioteki a serwisy społecznościowe.............................................................. 134 3.1.3. Nasza-Klasa, MySpace, GoldenLine i Facebook a biblioteki........................138 3.2. Bło g i.......................................................................................................................................141 3.2.1. Typologia blogów..................................................................................................142 3.2.2. Błogi w bibliotekach............................................................................................. 143 3.3. MlKROBLOGl.............................................................................................................................151 3.4. Po d c a sty..............................................................................................................................154 3.4.1. Geneza i definicja podcastów.............................................................................154 3.4.2. Możliwości wykorzystania podcastów w bibliotece......................................157 3.5. B iblioteczna „t e le w izja internetowa "....................................................................... 162 3.6. W irtu aln e św iaty - S eco n d Lif e .................................................................................. 168 3.6.1. Wirtualne światy i wirtualna rzeczywistość.................................................. 168 3.6.2. Second Life...........................................................................................................169 3.6.3. Biblioteki w Second Life..................................................................................... 170 3.7. Folksonomia, tagowanie i S o cial B o o k m a r k in g .....................................................179 3.7.1. Serwisy typu Social Bookmarking..................................................................... 186 3.7.2. Przykłady wykorzystania zjawiska folksonomii i Social Bookmarking w działalności bibliotek................................................. 193 3.8. S er w isy typu w iki i ich zastosowanie w b ib lio t e c e ................................................. 194 3.8.1. Geneza i cechy serwisów wiki...........................................................................195 3.8.2. Sposoby wykorzystania serwisów typu wiki przez biblioteki...................... 198 3.9. Inne n a r zęd zia W eb 2.0 i ich wykorzystanie w pra ktyce bibliotecznej !....204 Z a k o ń c z e n ie ...............................................................................................................................................207 B ibliografia .............................................................................................................................................. 213 Ro zpraw y, m o n o g r a fie , a r tyku ły .............................................................................................213 A r tyku ły p r a so w e ........................................................................................................................242 Do ku m en ty zamieszczone w ser w isa c h internetowych (b ło g i, w ik i, SERWISY społecznościowe ITP.)................................................................................................. 249 Contents Introduction ............................................................................................................................................. 11 A im a n d str u c tu r e of b o o k .......................................................................................................18