Polska Żegluga Bałtycka firma z duszą Halina Szczepańska Polska Żegluga Bałtycka firma z duszą kołobrzeg 2016 Dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej książki – pracownikom Polskiej Żeglugi Bałtyckiej i dziennikarzom, którzy przez 40 lat opisywali historię PŻB. Polska Żegluga Bałtycka firma z duszą WSzelkie prawa zAStrzeżone Żaden fragment niniejszej książki nie może być publikowany, ani reprodukowany w jakiejkolwiek formie ani w żaden sposób, elektroniczny lub mechaniczny ( w tym kopiowany, nagrywany, przechowywany w systemach gromadzenia danych ) bez zgody autorów. tekSt i oprAcowanie Halina Szczepańska WydawcA © Polska Żegluga Bałtycka SA | www.polferries.pl 78-100 Kołobrzeg, ul. Portowa 41 iSbn 978-83-944704-0-1 korektA Anna Renkiewicz druk Wydawnictwo kAmerA | www.kamerapress.pl oprAcowanie grAficzne, SkłAd Dariusz Jakubowski | kAmerA 31 stycznia 1976 roku, w Kołobrzegu powstała Polska Żegluga Bałtycka. Słowa Pomerania, Silesia, Wawel, Łańcut, Rogalin, Baltivia, Wilanów, Gryf, Nieborów, Mazovia, któ‑ rych źródłem jest historia Polski, dzięki PŻB dla milionów Polaków stały się symbolem przygody, podróży, spełnionych marzeń, niezapomnianych przeżyć. Dla ludzi pracujących w PŻB to symbol domu i poczucia bezpieczeństwa. Przybyli tu z najbardziej odległych zakątków kraju. Oddając swoje umiejętności, talent i serce tworzyli dorobek Polskiej Że‑ glugi Bałtyckiej. Przedsiębiorstwo, które przy zmiennych wiatrach, od 40 lat trzyma stery polskiej żeglugi promowej na Bałtyku pod znakiem Polferries. „PersPektywy” · 10.12.1976 Wielka gra barbara szczePuła fot. t. sikora | 7 Początki Polska Żegluga Bałtycka powstała 31.01.1976 r. Decyzja o powołaniu armatora w Kołobrzegu wynikała z polityki morskiej państwa. Potrzebę wykorzystania małych por‑ tów Środkowego Wybrzeża, wskazał w pierwszych latach po wojnie Eugeniusz Kwiatkowski, delegat rządu do spraw rozwoju Wybrzeża. I chociaż E. Kwiatkowskiego już kilka „innowacje przegląd techniczny” lat po wojnie odsunięto od rządu, to jego myśl nadal była nr 26 · 30.06–06.07.1976 obecna. Nowy armator w Kołobrzegu miał zapewnić oży‑ nA zdjęciu jAn SzymAńSki wienie gospodarcze regionu. Zadanie to powierzono Janowi Szymańskiemu. Przez trudny start | Jerzy MikołaJewski wiele lat kierował on przedsiębiorstwem połowowym Barka, które z sukcesem rozwijał. Skupiał w sobie wszyst‑ Początki PŻB były bardzo trudne. Cho- kie potrzebne do tego umiejętności, w tym odwagę, talent ciaż polityka morska państwa mogła organizacyjny i dar zjednywania sobie ludzi. być nakreślona dużo wcześniej w kraju, W Kołobrzegu i w regionie koszalińskim Jan Szymański w którym obowiązywała gospodar- był postrzegany jako ten, który stworzył Polską Żeglugę ka planowa, przydział pieniędzy dla Bałtycką z własnych wizji i ambicji, dla których uzyskał przedsiębiorstwa państwowego zależał przychylność władz partyjnych i władz PRL. od tego, czy zostało ono ujęte w pla- Istniała także opinia, że powołanie trzeciego polskiego nie. A PŻB powstawało poza planem. armatora właśnie w Kołobrzegu było decyzją polityczną. O każde pieniądze trzeba było się bić. Sprzyjała temu osoba Piotra Jaroszewicza, który w 1970 W tych pierwszych latach jako asystent roku został premierem PRL, a który jako podpułkownik Jana Szymańskiego uczestniczyłem 1. Armii Wojska Polskiego i zastępca dowódcy brał udział w tych wydarzeniach. To była walka. w walkach o Kołobrzeg i zaślubinach z morzem. Dyrektor Szymański miał takie cechy, Pracę nad utworzeniem PŻB J. Szymański rozpoczął że wiedział gdzie uderzyć, z kim rozma- jeszcze jako dyrektor Przedsiębiorstwa Połowów i Usług wiać i potem jak wprowadzać to w czyn. Rybackich Barka. Właśnie tam dobrał sobie pierwszy zespół 8 | polSkA żeglugA BałtyckA firmA z duSzą „Życie warszawy” · 13–16.01.1976 andrzeJ kiszkis · Polska Żegluga Bałtycka – noWy armator z siedziBą W kołoBrzegu „Przed PŻB postawiono ambitne za- dania zdynamizowania żeglugi pa- sażerskiej na Bałtyku, kompleksowej obsługi wczasowiczów i turystów ko- rzystających z drogi morskiej. Od wie- lu lat Polska odczuwa brak małego tonażu transportowego. Obsługu- WizytA premierA piotrA JaroSzeWiczA W Barce · 1974 · pierwszy je tylko 20% zapotrzebowania, resz- od leWej henryk krupiAk, W kApeluSzu piotr jAroSzeWicz tę inne kraje. Dzieje się tak dlatego, fot. ArchiWum pżb że wielkie przedsiębiorstwa arma- torskie PŻM i PLO nie są zaintere- współpracowników, z którymi tworzył podstawy przedsię‑ sowane utrzymaniem i rozwojem biorstwa żeglugowego. Pracownicy Barki do dzisiaj pamię‑ małej floty. Uczyni to natomiast Pol- tają gorączkowe bieganie z teczkami dokumentów „nowej ska Żegluga Bałtycka, która jeszcze firmy”, spotkania, wizyty gości z Warszawy i niekończące w bieżącym roku przejmie od Pol- się rozmowy w gabinecie dyrektora. Z okien tego gabinetu, skiej Żeglugi Morskiej – 9 i od PLO – 5 skierowanych na port, Jan Szymański widział w oddali mniejszych jednostek. Lata następ- elewatory i port handlowy z nabrzeżem, przy którym kilka ne przyniosą dalsze wzbogacanie lat później stanął biurowiec Polskiej Żeglugi Bałtyckiej. tonażu małego przedsiębiorstwa, W zespole J. Szymańskiego znalazł się Jerzy Mikołajewski, które korzystać będzie z trzech nie- znający obce języki, m.in. szwedzki i angielski. Wcześniej dostatecznie wykorzystywanych por- rozwijał w Barce eksport przetworów rybnych na Zachód. tów – Kołobrzegu, Ustki i Darłowa”. Został on asystentem dyrektora i formalnie pierwszym pracownikiem Polskiej Żeglugi Bałtyckiej. W ślad za nim poszedł również Henryk Krupiak, jeden z dyrektorów Barki, a późniejszy dyrektor eksploatacji portu handlo‑ wego w PŻB. Polska Żegluga Bałtycka została powołana do życia zarzą‑ dzeniem nr 8 ministra handlu zagranicznego i gospodarki morskiej 31 stycznia 1976 r. Wydarzenie miało charakter historyczny. Powstał trzeci państwowy armator, którego zadaniem było ożywienie handlu morskiego w portach Środkowego Wybrzeża i rozwój połączeń promowych początki | 9 do Skandynawii. Był to nowy krok w rozwoju gospodarki PoMaGał RYSZARD karGer morskiej Polski, jakiego nie było od czasu powstania PLO | WŁADYSŁAWA BYCZEK w Gdyni i PŻM w Szczecinie. Dlaczego armator w Kołobrzegu? Kołobrzeg, jak i po‑ Utworzenie Polskiej Żeglugi Bałtyckiej zostałe małe porty na Środkowym Wybrzeżu, od 1945 w Kołobrzegu wspierał bardzo od po- roku nie wykorzystywał swojej szansy gospodarczej. czątku Ryszard Karger, dyrektor Polskiej Doświadczenia wcześniejszych okresów, począwszy od śre‑ Żeglugi Morskiej. Kiedy miałyśmy dniowiecza, ale najmocniej pierwszej połowy XX wieku, zobaczyć jak tu jest, na miejscu, żeby pokazywały, że w żegludze jest miejsce dla małych zdecydować o przeniesieniu, przydzielił portów. Przed wojną w Ustce, Darłowie, Kołobrzegu, dla mnie i Gieni Miśkiewicz limuzynę powstały duże portowe magazyny, utrzymywano żeglugę z kierowcą. Pomagał PŻB jak mógł. kabotażową, pływały małe statki pasażerskie do Szwecji Przyszłam do Kołobrzegu ze Szczeci- i Niemiec. W czasach parowców utrzymywana była na, gdzie pracowałam w szczecińskim regularna żegluga pasażerska z Kołobrzegu do Rønne oddziale Polskich Linii Oceanicznych. na Bornholmie i Kopenhagi. Po przejściu do Kołobrzegu robiłam Po 1945 roku małe porty również zdały egzamin. Mimo to samo – zajmowałam się żeglugą braków technicznych, obsługiwały przeładunki węgla eks‑ trampową. W pierwszym roku mój kole- portowanego do Skandynawii. W Kołobrzegu na początku ga ze Szczecina, Jan Kolbe, zajmował się lat 50. przeładunków zaniechano i dopiero w kolejnej statkami towarowymi przejętymi z PŻM, dekadzie stopniowo zaczęto je ożywiać. Jeszcze przed po‑ a statki z PLO miałam ja. Na początku wstaniem PŻB, w 1973 roku operatorem portu handlowego było ciężko, bo u dużych armatorów zostało przedsiębiorstwo połowowe Barka. zawsze te koszty się rozkładały i z bar- Sam Jan Szymański, wielokrotnie podkreślał w swoich dziej opłacalnych działalności się dokła- wystąpieniach publicznych, że powstanie PŻB w Koło‑ dało do tych mniej opłacalnych, a u nas brzegu było elementem polityki morskiej państwa, opraco‑ w pierwszym roku, dopóki nie mieliśmy wanej na nowo na początku lat 70. Wtedy właśnie, powołani promów, nie było z czego dokładać. pierwszy od prawej – Jan SzymAńSki W okreSie tWorzeniA PŻB W 1974 · fot. ArchiWum pżb 10 | polSkA żeglugA BałtyckA firmA z duSzą była radość | ZbiGniew sak Cieszyło się miasto. Cieszyli się miesz- kańcy, nieliczni wczasowicze. Armator! Faktyczny Armator! Przejął pierwszy statek Ruciane, czterolatek z Polskiej Żeglugi Morskiej. W czasie uroczystości na rufie odsłonięto napis z nazwą portu macierzy- stego Kołobrzeg. I sekretarzowi KW PZPR w Koszalinie przekazuję meldunek, że wysiłki przyniosły efekt: armatora. Dyrektor port kołobrzeSki W 1975 · obok elewatorA WidAć fundAmenty naczelny Jan Szymański odczytuje telegram przySzłego biuroWcA pżb ·fot. ArchiWum pżb ministra handlu zagranicznego i gospo- darki morskiej prof. Jerzego Olszewskiego. eksperci, nakreślili kierunki działania PŻB jako operatora Życzy nowemu armatorowi „sukcesów promowego. na morskich szlakach. Macie być agresywni Nad opracowaniem, które powstało na zlecenie De‑ i wejść na żeglugowe rynki bez komplek- partamentu Polityki Gospodarczej Ministerstwa Żeglugi sów. Tego nie życzę. Żądam!” 10 maja z kwietnia 1973 r. pt. „Ocena rozwoju morskiej żeglugi 1976 jest dniem sukcesu, radości i dumy promowej”, pracowało trzech dyrektorów Ministerstwa Kołobrzegu. Armatora już dwóch statków, Żeglugi, dyrektor PLO i dwóch doradców ministra. Zakła‑ bo w Szczecinie odbywa się przyjęcie Soły. dało ono w latach 1973–1980 zwiększenie linii promowych do