JEDLIŃSKIE WĘDRóWKI JEDLIŃSK WALKS JEDLIŃSKIE WĘDRóWKI JEDLIŃSK WALKS FOTOGRAFIE DARIUSZ OSIEJ „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Publikacja pn. „Jedlińskie wędrówki” współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi IV Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 Nie jesteśmy ludem od wczoraj, We are not people since yesterday, lecz wiekami istnienie nasze liczymy But for centuries we count our being. Julian Ursyn Niemcewicz Julian Ursyn Niemcewicz ddajemy do rąk Czytelnika album, który zabierze Pań- e are giving to the readers’ hands an album which will stwa w podróż po urokliwych zakątkach naszej gminy. take you on a journey around charming areas of our OJest on skierowany zarówno do mieszkańców, którzy Wcommune. It is addressed to both groups: these who jeszcze nie odkryli jej wszystkich zakątków, jak również dla tu- haven’t seen yet every part of it, as for tourists and everyone rystów i wszystkich zainteresowanych krajoznawstwem. Za- interested in the landscape. We have included photos by mieszczone w nim fotografie autorstwa Dariusza Osieja pokażą Dariusz Osieja which will show you the captivating scenery Państwu urzekające scenerie doliny Radomki, poprowadzą do of the valley of the Radomka river, they will lead you to the najciekawszych zabytków, pozwolą odczuć klimat lokalnych most interesting monuments and they will let you capture the imprez i wydarzeń. essence of local celebrations and events. W dzisiejszym świecie pełnym pośpiechu i za- Nowadays, in the world full of hurry and rush, biegania trudno jest czasami przystanąć na chwilę, it is difficult sometimes to stop for a moment, look rozejrzeć się wokoło siebie, uchwycić piękno przy- around, capture the beauty of nature or even to rody czy też zagłębić się w mroki historii. Przyjmuje- go deep into the darkness of history. We take our my za oczywiste nasze otoczenie, tak często pomi- surrounding for obvious and we not pay attention jając jego wartość. Ta najbliższa okolica, niewielka to its value very often. The closest area, the small przestrzeń, w której żyjemy i poruszamy się na co space in which we live and move almost every day dzień, jest przecież dla każdego z nas centrum świa- it is obviously the Centre of the world for everyone. ta. Dla ponad 14 tys. osób tym centrum jest gmina For more than 14 thousand people the Centre is the Jedlińsk. Rozpościera ona swoje dziedziny w sa- commune of Jedlińsk. It spreads its fields around mym sercu Polski, na pograniczu mazowiecko-małopolskim, heart of Poland on the mazowiecko-małopolskim border upon nad rzekami Radomką i Tymianką. the rivers Radomka and Tymianka. Tereny gminy Jedlińsk były zamieszkiwane już w starożyt- The territory of the commune of Jedlińsk. were already ności. W efekcie rozwoju osadnictwa zakładano kolejne wsie settled in ancient times. In the effect of the development i kolonie. Jednak nic tak nie pobudza do prężnego rozwoju go- of settlements, people founded new villages and colonies. spodarczego jak ośrodek miejski. Dlatego też zrozumiałe były, However, nothing stimulates to the thriving economic zakończone sukcesem w 1530 r., starania Mikołaja Jedlińskie- development than the town. Therefore, it was normal that 4 go o pozyskanie przywileju lokacyjnego dla miasta Jedlińsko. Mikołaj Jedliński tried to get the local privilege of Jedlińsk Przez wieki miejscowa ludność była świadkiem ważnych wy- town and he ended it in a success in 1530. For ages the darzeń historycznych – powstań narodowych, jak np. insurek- local residents were witness to important historical events cji kościuszkowskiej, czy bitew, np. bitwy jedlińskiej w 1809 r. – national rise ups, like for example The Kościuszkowska Tutejsi rzemieślnicy wytwarzali w swoich warsztatach towary, insurrection or battles, like the battle of Jedlińsk in 1809. Local które znajdowały nabywców nawet w Warszawie. Przybysze craftsmen created items in their own workshops, which even z innych stron, w tym także z Niemiec i ze Szkocji, ubogacali found buyers in Warsaw. People from different countries, miejscową kulturę. Okoliczne ziemiaństwo wspierało material- including Germany and Scotland, enriched the local culture. nie kulturę, jak np. pochodzący z Jedlanki biskupi, bracia Zału- Regional landowners materially supported the culture, like for scy. To wszystko złożyło się na niepowtarzalny charakter tego example two bishops from Jedlanka,- the Załuscy brothers. All miejsca, jego tradycji i obyczajów. Teraz mamy szczęście czer- these things combined together to form the unique character pać z tego nieprzebranego bogactwa. Szczególnie zasłużonym of this area – its traditions and customs. Now we have the dla utrwalenia dziedzictwa lokalnej kultury był proboszcz je- privilege to take from these large riches. Particularly important dliński ks. Jan Kloczkowski, którego XIX-wieczne zapiski kroni- for promoting the local culture was the priest of Jedlińsk Jan karskie dostarczają nam cennych informacji. To również jego Kloczkowski whose XX centuries chronicle notes give us a lot przekazy są podstawą odtwarzanego do dnia dzisiejszego of valuable information. His transmissions are the base of “ The widowiska „Ścięcie Śmierci” oraz wystawionej po raz pierwszy cutting of Deth” show which is played to this day and the local w 2014 r. inscenizacji obrzędu ludowego „Wesele Jedlińskie”. custom play (Jedlińsk’s Wedding) which was showed the first Jestem przekonany, że przeglądając album urzekną Pań- time in 2014. stwa krajobrazy, zaciekawi flora i fauna, zainteresuje historia I am sure that looking through the album you will see the i tradycja Gminy Jedlińsk. beauty of landscapes, interesting plants and animals and you will be interested in history and tradition of the commune of Jedlińsk. Wojciech Walczak Wojciech Walczak Wójt Gminy Jedlińsk The administrator of Jedlińsk commune 5 Przyroda Rzeka Tymianka w okolicach Jedlanki Tymianka River in the vicinity of Jedlanka 6 Nature Rzeka Radomka w okolicach Jedlińska Radomka River in the vicinity of Jedlińsk 7 Jedlińska przyroda wiosną Jedlińsk nature in spring 8 9 Okolice Lisowa Vicinity of Lisów 10 Okolice Woli Gutowskiej Vicinity of Wola Gutowska 11 Lasy w okolicach Bierwiec Forests in the vivinity of Bierwce 12 13 Ubarwiona jesienią droga w miejsowości Godzisz Colored by autumn road in Godzisz 14 Polna droga w okolicach Gutowa A country road in the vicinity of Gutów 15 Jedlińska przyroda zachwyca kolorami jesieni Jedlińsk nature delights of autumn colours 16 Złota polska jesień w Jedlińsku Golden Polish Autumn in Jedlińsk 17 Okolice Piaseczna Vicinity of Piaseczno 18 Bocianie gniazdo w Piasecznie Źrebak z okolic Jedlińska Stork nest in Piaseczno Young horse from the area of Jedlińsk 19 Zabytki Gminy Jedlińsk Kościół pw. św. Mikołaja w Jankowicach Kościół wybudowany w latach 1782–1787 w miejsce ko- ściółka drewnianego z XVI wieku. Fundatorami świątyni wy- budowanej według projektu architekta Perkowskiego byli Jan Sarjusz Skórkowski – dziedzic Jankowic, chorąży opo- czyński, ojciec biskupa krakowskiego Karola Skórkowskiego oraz ksiądz Józef Żeglicki, kanonik łowicki i dziekan przytyc- ki. Konsekracja kościoła odbyła się 23 września 1787 roku. Saint Mikołaj church in Jankowice The church was built between 1782 and 1787 in the place of wooden small church from 16th century. According to the project of the architect Perkowski, The founders of the temple were: Jan Sarjusz Skórkowski-the heir of Jankowice, warrant officer opoczyński, the father of the bishop of Cracow Karol Skórkowski and the priest Józef Żeglicki, the Łowicz canon and the przytycki dean. The consecration of a church took place 23rd of September 1787. 20 The monuments of Jedlińsk commune Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Lisowie Pierwsza wzmianka o kościele w Lisowie sięga XV wieku. Wymienia się modrzewiową świątynię, która stała tu w 1414 roku. W roku 1879 rozpoczęła się budowa nowej świątyni, według projektu radomskiego architekta Antoniego Kacpra Wąsowicza, która stoi w Lisowie do czasów obecnych. Kościół został poświęcony w 1881 roku przez księdza kanonika Jana Kloczkowskiego. W otoczeniu kościoła znajduje się zabytkowa drewniana dzwonnica, z której Niemcy w latach 1941–1942 ukradli dzwony. Nowe zostały zakupione w 1960 roku. The Visiting the Virgo for Most saint Mary church in Lisów The first note about the church in Lisów is from 15th century. It is about a larch temple which stayed here in 1414. In 1879 people started to build a new temple according to a project of an architect from Radom Antoni Kacper Wąsowicz and the building stays in Lisów to presence. The church was blessed in 1881 by canon prist Jan Kloczkowski. There is a historic belfry next to the church from which Germans stole bells in 1941–1942. The new bells were bought in 1960. 21 Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Lisowie The Visiting the Virgo for Most saint Mary church in Lisów 22 23 Kościół pw. św. Bartłomieja we Wsoli Pierwsze informacje o kościele we Wsoli podawał już Jan Dłu- gosz, pisząc, iż w 1440 roku znajdował się tu kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja. Obecny kościół został wy- budowany w latach 1918–1930 wg projektu profesora Jaro- sława Wojciechowskiego i architekta Kazimierza Prokulskiego, a staraniem księży proboszczów: Bolesława Wójcika, Piotra Janaszkiewicza i Władysława Muszalskiego. W 1934 roku nastąpiła konsekracja kościoła przez biskupa Włodzimierza Jasińskiego. Kościół we Wsoli zbudowany jest w stylu neoro- mańskim o wystroju