Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki w numerze m.in.: 20 lat URE i rynku energii w Polsce − kronika historyczna Sygnalista i whistleblowing Trzecia lista projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania 04/2017 NR 4 (102) 29 grudnia 2017 ISSN 1506-090X Spis treści Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki 3/ 20 lat regulacji energetyki w Polsce 9/ 20 lat Urzędu Regulacji Energetyki i rynku energii w Polsce Szanowni Państwo! W listopadzie 2017 r. Komisja Europejska przedstawiła trzecie sprawozdanie na temat stanu unii energetycznej, 36/ Sygnalista i whistleblowing Minęło już pełnych 20 lat budowy i transformacji ryn- będące podsumowaniem postępów osiągniętych w tym ków energii oraz paliw ciekłych i gazowych w Polsce. Wraz roku oraz planów na kolejne miesiące. Przyjęta została 39/ Trzecia lista projektów będących przedmiotem wspólnego z rynkiem zmieniał się także Urząd Regulacji Energetyki, trzecia lista projektów będących przedmiotem wspólne- zainteresowania − tryb przyjmowania listy i korzyści dla inwestorów jego struktura organizacyjna oraz narzędzia regulacyjne. go zainteresowania, stanowiących „konkretne projekty Zmiany dokonywały się zarówno na rynkach, ale także dotyczące infrastruktury energetycznej, które mają zasad- 44/ Informacje Prezesa URE nr 66/2017 i 67/2017 w sposobie myślenia o energii. Na przestrzeni tych lat po- nicze znaczenie dla dokończenia budowy europejskiego nad 60. razy zmieniano i nowelizowano Prawo energetycz- wewnętrznego rynku energii i osiągnięcia celu unijnej 44/ Komunikat Prezesa URE nr 68/2017 ne, nakładając na regulatora kolejne nowe obowiązki. polityki energetycznej, jakim jest zapewnienie przystępnej 45/ Informacja Prezesa URE nr 69/2017 Śmiało można stwierdzić, że to, co w 1997 r. było mgli- cenowo, bezpiecznej i zrównoważonej energii, a także dla 46/ stym marzeniem o rynku energii i panujących na nim realizacji unijnych celów w zakresie klimatu”. A. Mathews Informacja Prezesa URE nr 70/2017 konkurencyjnych zasadach, po dwóch dekadach staje się w swoim artykule przybliża korzyści wynikające z wpi- 53/ Informacje Prezesa URE nr 71/2017 i 75/2017 rzeczywistością. Co było niemożliwe wtedy, teraz jest na sania danego projektu na tę listę oraz opisuje procedurę wyciągnięcie ręki. Możliwość zmiany sprzedawcy energii przyjęcia takiej listy przez Komisję Europejską. 54/ Informacja Prezesa URE nr 76/2017 czy gazu, podpisanie umowy na dostawę energii w domu, W bieżącym numerze kontynuujemy publikację mate- 56/ czy też energetyczna ławka z opcją zasilania telefonu i bez- riałów poruszających tematykę antykorupcyjną i prezen- Informacja Prezesa URE nr 77/2017 płatnym wi-fi ... to już teraźniejszość. A co przyniesie jutro? tujemy materiał M. Szalast-Piwińskiej dotyczący − mają- − 62/ Informacja Prezesa URE nr 78/2017 W prezentowanym Biuletynie przedstawiamy rys hi- cego wkrótce nastąpić uregulowania prawnego statusu storyczny, stanowiący wycinek z tych 20 lat budowy, roz- i ochrony tzw. sygnalisty (whistleblower), informującego 63/ Informacja Prezesa URE nr 79/2017 budowy i zmian rynku energii w Polsce. Pierwsza część to o nadużyciach lub korupcji w swoim miejscu pracy. 64/ hasłowy przegląd najważniejszych wydarzeń, których by- Ponadto w Biuletynie nie mogło zabraknąć istotnych Informacja Prezesa URE nr 80/2017 liśmy świadkami, natomiast materiał przygotowany przez dla sektora informacji i komunikatów, a także danych do- 66/ Informacje Prezesa URE nr 81/2017 i 82/2017 długoletniego pracownika Urzędu I. Figaszewską zawiera tyczących taryf dla ciepła, koncesjonowania oraz operato- rozbudowany opis wybranych zjawisk zachodzących w la- rów systemów elektroenergetycznych i gazowych. 69/ Informacja Prezesa URE nr 83/2017 tach 1997-2007. Następne dziesięciolecie zostanie zapre- Zachęcamy do lektury, 70/ Informacje Prezesa URE nr 84/2017 i 85/2017 zentowane w jednym z kolejnych Biuletynów. Redakcja 71/ Informacja Prezesa URE nr 86/2017 73/ Informacja Prezesa URE nr 87/2017 79/ Tabele informacyjne – taryfy dla ciepła, koncesje, operatorzy WYDAWCA Urząd Regulacji Energetyki ADRES REDAKCJI 02-222 Warszawa, Al. Jerozolimskie 181, tel. (22) 487 55 90, faks: (22) 378 11 54, www.ure.gov.pl FOTO materiały fotograficzne wykorzystano za zgodą właścicieli praw autorskich systemów elektroenergetycznych i gazowych Nota copyright © do artykułów zamieszczonych w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki przysługuje autorom tych artykułów KRONIKA HISTORYCZNA 20 LAT REGULACJI ENERGETYKI W POLSCE 20 lat regulacji energetyki w Polsce 9 15 lutego 1999 r. ‒ pierwsza taryfa zatwierdzona dla Zielonogórskich Zakładów Energetycznych S.A. 9 Od 2 marca 1999 r. spółki rozpoczęły stosowanie no- wych taryf w rozliczeniach z odbiorcami. Przed transformacją sektora … lenia z urzędu koncesji wraz z opracowanymi w URE 9 12 marca 1999 r. ‒ pierwsza w kraju koncesja na obrót 9 Przedsiębiorstwa energetyczne były przedsiębior- kwestionariuszami koncesyjnymi. energią elektryczną na wniosek Vattenfall Poland Sp. z o.o. stwami państwowymi. 9 31 lipca 1998 r. – wydanie pierwszej koncesji z urzę- 9 6 grudnia 1999 r. ‒ Komitet Ekonomiczny Rady Mi- 9 Obowiązywały ceny urzędowe ‒ ustalane przez wła- du na wytwarzanie ciepła dla Elektrociepłowni Lublin- nistrów podjął uchwałę dotyczącą zasad działania ściwe organy administracji państwowej, na podstawie -Wrotków. rynku energii. Miejscem hurtowego obrotu energią analizy makroekonomicznej. 9 Do końca 1998 r. wszczęto z urzędu 2 990 postępo- została Towarowa Giełda Energii. 9 Dla gospodarki energetycznej taryfy i cenniki usta- wań administracyjnych, które zakończyły się wyda- lał minister finansów w oparciu o przepisy ustawy niem 2 004 decyzji koncesyjnych dla 1 005 spółek 2000 z 26 lutego 1982 r. o cenach. energetycznych. 9 Wprowadzenie możliwości ustalania taryf dla paliw 9 Do końca 1998 r. ustalanie taryf i cenników na ciepło, gazowych przez przedsiębiorstwa sektora gazowego 1997 gaz i energię elektryczną pozostawało w gestii mini- w związku z wejściem w życie od 3 stycznia 2000 r. roz- 9 10 kwietnia 1997 r. ‒ uchwalenie ustawy ‒ Prawo ener- stra finansów. porządzenia taryfowego dla paliw gazowych i zatwier- getyczne (wejście w życie 5 grudnia 1997 r.), czyli zmia- 9 W tym okresie w zakres kompetencji Prezesa URE dzenie 1 marca 2000 r. pierwszych taryf dla przed- na w kierunku urynkowienia sektora energetycznego wchodziło także ustalanie cen węgla brunatnego, siębiorstw tego sektora, tj. taryfy PGNiG S.A. oraz oraz powołanie organu regulacyjnego ‒ Prezesa URE. które rozpoczęło się z końcem 1998 r. Zakładów Koksowniczych „Przyjaźń”. 9 Straciły moc: ustawa z 28 czerwca 1950 r. o powszech- 9 Wchodzą rozporządzenia umożliwiające funkcjono- 9 W wyniku nowelizacji ustawy – Prawo energetyczne do nej elektryfikacji wsi i osiedli oraz ustawa z 6 kwietnia wanie URE, w tym np. w sprawie opłat koncesyjnych, zakresu zadań Prezesa URE włączone zostało ustalanie 1984 r. o gospodarce energetycznej. taryf itp. współczynników korekcyjnych określających projekto- 9 23 czerwca 1997 r. ‒ na stanowisko został powołany waną poprawę efektywności funkcjonowania przedsię- pierwszy Prezes URE, który rozpoczął tworzenie sek- 1999 biorstw energetycznych oraz zmianę warunków prowa- torowego Urzędu. 9 Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 grudnia 1998 r. dzenia przez te przedsiębiorstwa danego rodzaju dzia- 9 Rozpoczęła się era regulacyjnego tworzenia rynków w sprawie daty zaprzestania przez ministra finansów łalności gospodarczej oraz ustalanie okresu obowiązy- paliw i energii. ustalania taryf oraz opłat za nielegalny pobór energii wania tych współczynników (ustalane w taryfach). 9 Do końca 1997 r. ‒ okres budowy ram prawnych elektrycznej. 9 30 czerwca 2000 r. ‒ TGE rozpoczyna działalność; jej i funkcjonalnych URE. 9 Od 1 stycznia 1999 r. spółki energetyczne i ciepłow- zadaniem jest sprzyjanie rozwojowi mechanizmów nicze posiadające koncesje w zakresie wytwarzania, rynkowych oraz wdrożenie skutecznych narzędzi za- 1998 przesyłania i dystrybucji oraz obrotu energią elektrycz- rządzania ryzykiem na rynku energii elektrycznej. 9 Zakończenie tworzenia ram instytucjonalnych URE. ną i ciepłem, zostały zobowiązane do ustalania taryf 9 Od 1 lipca 2000 r. odbiorcy paliw gazowych, wy- 9 8 czerwca 1998 r. – pierwsze zawiadomienia o wszczę- dla energii elektrycznej i wprowadzenia ich w życie, twarzanych i produkowanych w Polsce, dokonujący ciu postępowania administracyjnego w sprawie udzie- po zatwierdzeniu i opublikowaniu przez Prezesa URE. rocznych zakupów paliw gazowych w wielkości nie nr 4 (102) 29 grudnia 2017 Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki 3 KRONIKA HISTORYCZNA 20 LAT REGULACJI ENERGETYKI W POLSCE mniejszej niż 25 mln m3, w przeliczeniu na gaz ziem- 9 28 stycznia 2003 r. Rada Ministrów przyjęła dokument aquis communitaire UE, w tym przepisów dotyczą- ny wysokometanowy, uzyskali prawo do korzystania „Aktualizacja programu wprowadzania konkurencyjne- cych liberalizacji rynku. z usług przesyłowych. go rynku energii elektrycznej w Polsce”, który określał 9 Przystąpienie Prezesa URE do dwóch instytucji eu- 9 Od lipca 2000 r. wprowadzono także system opłat zakres działań prorynkowych zmierzających do popra- ropejskich: Rady Europejskich Regulatorów Energii kompensacyjnych ‒ element niezbędny tworzeniu wy efektywności funkcjonowania spółek energetycz- (CEER) oraz do Grupy Europejskich Regulatorów dla rynku energii. nych na rynku energii elektrycznej, wzmocnienia ich Energii Elektrycznej i Gazu (ERGEG). pozycji kapitałowej oraz wzrostu jakości usług i dostaw 9 1 maja 2004 r. weszła w życie kolejna zmiana ustawy, 2001 energii elektrycznej świadczonych