HET LAND VAN OMMEN EN HARDENBERG Bestuurlijk Manifest Ommen-Hardenberg Enschede, januari 2016 Prof. Dr. G.J. Hospers Het Bestuurlijk Manifest ‘Het Land van Ommen en Hardenberg’ beschrijft het gebied, de kenmerken en de cultuur van de gemeenten Ommen en Hardenberg. Het geeft tevens een beeld van de toekomstige ontwikkelingen en mogelijkheden en roept op tot een intensivering van de onderlinge samenwerking. De colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten Ommen en Hardenberg herkennen zich in dit manifest en willen zich daaraan committeren. Zij willen hiermee de intentie uitspreken om op inhoudelijke thema’s de samenwerking te versterken. Ommen / Hardenberg, januari 2016 Burgemeester en wethouders van Burgemeester en wethouders van de gemeente Ommen, de gemeente Hardenberg, secretaris, burgemeester, secretaris, burgemeester, L. Dennenberg mr. M. Boumans MPM J.M.G. Waaijer P.H. Snijders Voor een vitale toekomst van Ommen en Hardenberg is strategische samenwerking tussen beide gemeenten van groot belang. Samen sta je sterker. In dit manifest spreken de colleges daarom de intentie uit om in samenspraak met de samenleving inhoudelijke thema’s te verkennen waarop beide gemeenten de krachten verder kunnen bundelen. De N36 loopt als een soort grens tussen de gemeenten Ommen en Hardenberg. Je moet het wel weten, want wie de drukke weg oversteekt, ziet op het eerste gezicht geen verschillen. Aan beide zijden van de noord-zuidroute vinden we een regio die landschappelijk fraai is, maatschappelijk vitaal en economisch sterk. Vanwege de landschappelijke overeenkomsten noemde professor H.W. Keuning – de vader van de Nederlandse regionale geografie – deze streek in 1946 ‘het Land van Ommen en Hardenberg’. Uit ‘Nederland in Geografische Handen: honderd jaar regionale geografie van Nederland’, Jan Buursink (1998) Vlak na de Tweede Wereldoorlog was het gebied Europa, het rijk, de provincie – het zijn schaalniveaus voornamelijk agrarisch en nog steeds is de landbouw een waar gemeenten tegelijkertijd mee te maken hebben. En duidelijk herkenbaar landschapselement. Maar sindsdien dat terwijl de complexiteit en regionalisering van de heeft de regio zich sterk ontwikkeld. Dat is niet vanzelf bestuurlijke opgaven toeneemt. Door de handen ineen te gegaan – er is de afgelopen decennia veel in het gebied slaan is het mogelijk om de vitaliteit van Ommen en geïnvesteerd. Hardenberg te behouden. In 2012 was dit één van de aanleidingen om de ambtelijke organisaties van beide Anno 2015 groeit het Land van Ommen en Hardenberg gemeenten onder te brengen in de Bestuursdienst niet alleen op eigen kracht, maar profiteert het ook steeds Ommen-Hardenberg. Het resultaat: alleen ga je meer van de dynamiek rond Zwolle. In economisch opzicht misschien sneller, maar samen kom je verder. Nu de doet de streek het beter dan buurregio’s Drenthe en Twente. gemeenten in ambtelijk-organisatorisch opzicht de De maakindustrie, handel, recreatie en toerisme en zorg krachten hebben gebundeld, is het tijd voor een volgende zijn grote werkgevers. Dat het Ommen en Hardenberg stap. Welke kansen liggen er voor strategische voor de wind gaat, betekent niet dat het zo blijft. De wereld samenwerking tussen Ommen en Hardenberg? om ons heen verandert snel, waardoor het lokaal bestuur Op welke beleidsterreinen kunnen beide gemeenten steeds een paar stappen vooruit moet denken. elkaar versterken? Onder het motto ‘Het Land van Ommen en Het zijn slechts contouren die in een later stadium met Hardenberg’ willen beide gemeenten dergelijke partijen uit de samenleving uitgewerkt moeten samenwerkingsmogelijkheden verkennen. De worden. Kortom: van de gedeelde belangen die overtuiging is dat de gemeenten veel aan elkaar Ommen en Hardenberg eerder bij elkaar hebben kunnen hebben. Het zijn natuurlijke partners: er is veel gebracht gaan we nu op zoek naar gezamenlijke wat ze bindt, terwijl ze elk hun onderscheidende doelen. kwaliteiten hebben. Dat is een prima basis om allianties te vormen. Het doel daarvan moge duidelijk zijn: de bewoners, bedrijven en bezoekers van Ommen en Hardenberg moeten ervan profiteren. Met die gedachte als vertrekpunt schetst dit manifest twee kansrijke speerpunten voor bestuurlijk-inhoudelijke samenwerking tussen Ommen en Hardenberg, te weten (1) mens en maatschappij en (2) ruimte en economie. FOCUS OP MENS EN MAATSCHAPPIJ Het Land van Ommen en Hardenberg is de enige Niet voor niets is het ‘noaberschap’ (dat teruggaat tot plattelandsregio aan de Nederlands-Duitse grens die de onderlinge bijstand die boeren op de schrale niet krimpt. Volgens de prognoses blijft de bevolking gronden elkaar leverden) in deze contreien goed de komende jaren groeien, wat vooral komt door het ontwikkeld. Het adagium lijkt te zijn: wees zuinig op relatief hoge geboortecijfer. Dat heeft een religieuze wat je hebt en probeer te helpen waar je kunt. Juist in achtergrond: in het leven van veel inwoners is de kerk deze tijd van transitie, participatie en zelfredzaamheid nog een belangrijke factor, met grotere gezinnen als is dat een troef waar andere regio’s in ons land jaloers gevolg. Ook andere waardevolle kenmerken van de op mogen zijn. Samen zetten de gemeenten Ommen gemeenten Ommen en Hardenberg hebben een en Hardenberg zich in om deze menselijke maat te sociaal-culturele oorsprong: oog voor elkaar, koesteren. Laat de rest van Nederland maar eens rentmeesterschap over de natuur en een komen kijken hoe goed dat systeem hier functioneert! doe-mentaliteit. Op sociaal-maatschappelijk terrein werken de Dat betekent dat mensen die het niet zelf kunnen gemeenten al jaren met elkaar samen. Graag willen ze regelen passende ondersteuning en begeleiding van de op de ingeslagen weg verder gaan. In het sociale lokale overheid krijgen. Samen spannen de gemeenten domein (Participatiewet, Wmo en Jeugdwet) wordt het zich in om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten ‘meer burger, minder overheid’-principe gehanteerd: wonen. Ook koesteren ze het culturele klimaat, zoals bij de uitvoering van de wetten komt er in de regio de theaters en de vele verenigingen. En waar het gaat meer verantwoordelijkheid te liggen bij inwoners en om het sociaal-culturele voorzieningenniveau in de maatschappelijke organisaties. In het zorgbeleid kleine kernen, beogen beide gemeenten dat er in elk trekken de gemeenten nauw met elkaar op. Zo zijn de geval één ontmoetingsplek per kern moet zijn. Samen Doen-teams in onderlinge samenwerking opgezet. Ook stimuleren beide gemeenten burgerinitiatieven op het vlak van ‘noaberschap’. Het uitgangspunt van het beleid is behoud van de kwaliteit van leven voor alle inwoners van Ommen en Hardenberg. Ommen en Hardenberg hebben elkaar tevens Vitaal Vechtdal hebben opgedaan smaken naar meer. gevonden in de coöperatie Vitaal Vechtdal. Het is een Ommen en Hardenberg willen verder aan de slag. Bij uniek en innovatief concept waarin naast beide het stimuleren van een gezonde leefstijl speelt sport gemeenten, regionale zorgverleners in de eerste en uiteraard een grote rol. Samen onderzoeken de tweede lijn, zorgverzekeraars waaronder Zilveren Kruis gemeenten de kansen voor een gemeenschappelijk en ONVZ Zorgverzekeraar en de Vrieling Adviesgroep boegbeeldproject of evenement waardoor het Land samenwerken. De doelstelling is een integrale aanpak van Ommen en Hardenberg bekend komt te staan als gericht op gezondheid voor en door inwoners in de ‘regio van het gezonde leven’. regio. Uniek is de regionale verzekering Vitaal Vechtdalpolis, waarmee de beweging van ziekte naar gezondheid wordt gestimuleerd. Afnemers van deze verzekering zijn tevens lid van de coöperatie Vitaal Vechtdal. Vitaal Vechtdal bindt inwoners, werkgevers, zorgverleners en onderwijs, met als gedeelde inzet een vitale regio met gezonde inwoners. De positieve ervaringen die de gemeenten binnen de coöperatie FOCUS OP RUIMTE EN ECONOMIE Ommen en Hardenberg liggen op de as Zwolle- Nu is het op de wegen in de regio tijdens de spits erg Duitsland, waar het sinds de Hanzetijd een drukte van druk. Ommen en Hardenberg willen zich daarom belang is. Vroeger waren de Vecht en de Hessenweg samen hard maken voor een betere ontsluiting van het die er parallel aan liep een belangrijke transitzone. Nog grondgebied, met name in de richting van de stad steeds vormen Ommen en Hardenberg een Zwolle die tot de economische toplocaties van scharnierpunt tussen de regio Zwolle, Drenthe, Twente Nederland behoort. Aanpassingen van N377 en N340/ en Duitsland. Net zoals de landbouw zitten handel, N48 zijn nodig om het verkeer soepeler, veiliger en transport en logistiek in het DNA van de streek. Door sneller door te kunnen laten rijden. Daar hebben de handen ineen te slaan komt Hardenberg in feite bewoners, bedrijven en bezoekers allemaal baat bij. dichter bij Zwolle te liggen en Ommen dichter bij Duitsland. Wil de regio daarvan ten volle profiteren, dan is optimale bereikbaarheid cruciaal. Infrastructuur zorgt immers voor de link van de regio met de rest van de wereld. Kenmerkend voor het Land van Ommen en Van oudsher is Ommen een toeristenmagneet (één Hardenberg is de mix van zand, veen en water. miljoen overnachtingen per jaar), maar ook Keuning noemde het een agrarisch landschap en Hardenberg trekt veel bezoekers – en niet alleen beschouwde de landbouw als regionaal stuwend, vanwege attractiepark Slagharen. De Vecht, het nationaal verzorgend. Dat is nog steeds het geval: de buitengebied en het Reestdal trekken steeds meer plaatselijke landbouwsector is van economische toeristen, terwijl het culturele erfgoed, zoals de betekenis en staat bekend om zijn efficiëntie,