ROK XVII e-ISSN 2451-0858 2017 nr 3 ISSN 1643-8299 Państwo i Społeczeństwo KOMUNIKACJA SPOŁECZNA I KOMPETENCJE MEDIALNE W CZASACH NOWYCH TECHNOLOGII POD REDAKCJĄ KATARZYNY POKORNEJ-IGNATOWICZ, GRZEGORZA PTASZKA Kraków 2017 „Państwo i Społeczeństwo” – czasopismo Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego pis.ka.edu.pl Czasopismo punktowane w rankingu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Index Copernicus International Rada Wydawnicza Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego: Klemens Budzowski, Maria Kapiszewska, Zbigniew Maciąg, Jacek M. Majchrowski Rada Naukowa: Maria Kapiszewska, Zbigniew Maciąg Redaktor naczelny: Jacek M. Majchrowski Redaktorzy tematyczni: Katarzyna Banasik-Petri, Alicja Dziuba-Burczyk, Piotr Kopiński, Katarzyna Pokorna-Ignatowicz, Grzegorz Ptaszek Redaktor statystyczny: Piotr Stefanów Sekretarz redakcji: Halina Baszak-Jaroń Adres redakcji: ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1 30-705 Kraków tel. (12) 25 24 665, 25 24 666 e-mail: [email protected] Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Decyzja o opublikowaniu tekstu uzależniona jest od opinii recenzentów. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania tekstów przeznaczonych do druku. Teksty powinny być przesyłane w dwóch egzemplarzach wraz z wersją elektroniczną. © Copyright by Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2017 e-ISSN 2451-0858 ISSN 1643-8299 Redakcja językowa: Kamil Jurewicz Skład i łamanie: Oleg Aleksejczuk Wszystkie numery kwartalnika „Państwo i Społeczeństwo” są dostępne w wolnym dostępie (open access). Wersją pierwotną czasopisma jest wydanie elektroniczne. Wydawca: ul. G. Herlinga-Grudzińskiego 1, lok. C 224 30-705 Kraków, e-mail: [email protected] Sprzedaż i prenumerata: [email protected] Państwo i Społeczeństwo ROK XVII 2017 nr 3 Katarzyna Pokorna-Ignatowicz, Grzegorz Ptaszek: Wprowadzenie. Komunikacja społeczna i kompetencje medialne w czasach nowych technologii ...........................5 CZĘŚĆ I NOWE TECHNOLOGIE W KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ Marta du Vall: Polskie organizacje pozarządowe w internecie ...........................................11 Piotr Uhma: Suwerenne, wielostronne czy międzyrządowe zarządzanie internetem jako globalnym dobrem wspólnym ..........................................................25 Lech Mikulski: Znaczenie komunikacji społecznej w dobie nowych technologii na przykładzie promocji idei Budżetu Obywatelskiego Miasta Krakowa w 2015 r. ..............................................................................................39 Dariusz Krawczyk: Postrzeganie prasy samorządowej przez środowisko dziennikarskie. Kontrowersje wokół wydawania periodyków przez jednostki samorządu terytorialnego ..................................................................55 CZĘŚĆ II EDUKACJA MEDIALNA I KOMPETENCJE MEDIALNE Damian Gałuszka: Gry wideo w perspektywie edukacji pozaformalnej i formalnej .......71 Anna Maj: Medialaby, fablaby i banki wiedzy jako nowe modele instytucji edukacyjnych i animacyjnych. Problemy i wyzwania ...............................................85 Anna Kalinowska: Technologie siebie. Jak współczesne praktyki medialne wpływają na codzienne działania użytkowników? .................................................105 Małgorzata Gruchoła: Nowe formy zachowań społecznych wobec i pod wpływem mediów oraz nowych technologii. Analizy porównawcze .....................................123 Małgorzata Bogunia-Borowska, Kamil Łuczaj: Kompetencje medialne młodzieży w wieku gimnazjalnym. Co i w jaki sposób badać? .................................................135 Ewelina Brzyszcz: Kształcenie kompetencji medialnych u dzieci w wieku przedszkolnym. Edukacja medialna w Niepublicznym Naukowym Przedszkolu Integracyjnym Mini College w Kielcach .............................................151 Joanna Bierówka: Kompetencje dorosłych Polaków związane z poszukiwaniem informacji przez internet. Znaczenie kontekstu społecznego .................................161 4 SPIS TREŚCI Maria Łojek-Kurzętkowska: Ożywiając zapomniane postacie humanistyki. Społeczny wymiar edukacji medialnej na przykładzie projektu „Jestem człowiekiem – mam prawo…” .....................................................179 VARIA Marta Polaczek-Bigaj: Rola odbiorcy we współczesnym przekazie medialnym ............191 RECENZJE Marta Majorek: Justyna Wojniak, Obywatel w społeczeństwie sieci. Warunki i narzędzia społecznej partycypacji w ponowoczesnym świecie [Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2016, 227 s.] ......................................................................................................205 Grzegorz Ptaszek: Henry Jenkins, Mizuko Ito, danah boyd, Participatory culture in a networked era: a conversation on youth, learning, commerce, and politics [Polity Press, Cambridge 2016, 214 s.]. ...................................................209 SPRAWOZDANIA Agnieszka Walecka-Rynduch: Sprawozdanie z IV Kongresu Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej „Komunikowanie społeczne w dobie nowych technologii”, Poznań, 15–17 września 2016 r. .............................217 Damian Gałuszka: Sprawozdanie z II Kongresu Edukacji Medialnej „Praktyki edukacji medialnej. Strategie użytkowania mediów – nowe formy zachowań społecznych i kulturowych”, Lublin, 17–18 października 2016 r. .......221 Instrukcja przygotowania artykułów.........................................................................................227 Zasady recenzowania publikacji w czasopismach ................................................................229 Państwo i Społeczeństwo 2017 (XVII) nr 3 e-ISSN 2451-0858 ISSN 1643-8299 Katarzyna Pokorna-Ignatowicz prof. nadzw. dr hab., Katedra Medioznawstwa i Komunikowania Politycznego, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Grzegorz Ptaszek dr, Katedra Socjologii Gospodarki i Komunikacji Społecznej, Wydział Humanistyczny, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie WPROWADZENIE. KOMUNIKACJA SPOŁECZNA I KOMPETENCJE MEDIALNE W CZASACH NOWYCH TECHNOLOGII Dynamiczny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych stanowi obec- nie wyzwanie dla badaczy zajmujących się mediami i komunikacją społeczną, także w kontekście edukacyjnym. Nowe technologie i narzędzia komunikacyj- ne wpływają nie tylko na funkcjonowanie rynku mediów masowych, zmienia- jąc ich dotychczasową strukturę i funkcję, lecz także – a może przede wszyst- kim – na odbiorców/użytkowników mediów, umożliwiając im podejmowanie różnych działań, w tym o charakterze partycypacyjnym. Wpływają również na sposób konsumpcji treści medialnych i ich obieg. Wraz z powszechnym do- stępem do szerokopasmowego internetu oraz rozwojem technologii mobilnych i aplikacji zmieniają się formy aktywności społecznej oraz praktyki społecz- ne. Pojawiające się nowe sposoby wykorzystywania tych narzędzi i związane z tym przemiany w różnych obszarach życia społecznego wymagają pogłębio- nej naukowej refl eksji. 6 KATARZYNA POKORNA-IGNATOWICZ, GRZEGORZ PTASZEK Efektywne korzystanie z nowych technologii komunikacyjno-informacyj- nych w różnych celach możliwe jest przede wszystkim dzięki opanowaniu okre- ślonych kompetencji medialnych (czy inaczej mówiąc – biegłości medialnej), które uważane są za jedne z najważniejszych kompetencji XXI w. Kształcenie tych kompetencji zgodnie z ideą UNESCO lifelong learning media literacy sta- nowi obecnie duże wyzwanie dla spójnej polityki narodowej i międzynarodowej w zakresie edukacji medialnej. Chodzi bowiem o to, aby działania mające na celu rozwój tych kompetencji nie koncentrowały się tylko na kształceniu formal- nym, lecz wykraczały poza ten sformalizowany etap edukacji. Biegłość medialna wymaga ciągłej rewizji i doskonalenia przez całe życie, co widać wyraźnie na przykładzie osób po 55. roku życia, które częściej korzystają z telewizji i prasy niż internetu i mediów społecznościowych. Problemom związanym z przemianami w mediach i komunikacji spo- łecznej, zachodzącymi pod wpływem dynamicznego rozwoju nowych techno- logii informacyjno-komunikacyjnych, postanowiliśmy poświęcić ten numer „Państwa i Społeczeństwa”. Zebrane w nim artkuły zostały podzielone na dwie części. Pierwszą z nich tworzą cztery teksty podejmujące wątki związane z ko- munikacją społeczną. Marta du Vall przedstawia wyniki badań własnych nad obecnością w internecie polskich organizacji trzeciego sektora i wykorzysty- waniem przez nie nowych narzędzi komunikacyjnych. Dylematami związany- mi z zarządzaniem internetem jako globalnym dobrem wspólnym i możliwy- mi rozwiązaniami prawnymi w tej kwestii zajął się Piotr Uhma. Z kolei Lech Mikulski dokonał analizy i oceny wykorzystania nowych narzędzi komunika- cyjnych w promocji idei Budżetu Obywatelskiego Miasta Krakowa w 2015 r. Pierwszą część zamyka artykuł Dariusza Krawczyka, w którym autor analizuje sytuację polskich mediów samorządowych i kontrowersje związane z ich funk- cjonowaniem oraz przedstawia wyniki badań własnych nad postrzeganiem pra- sy samorządowej przez dziennikarzy. Druga część zawiera osiem artykułów koncentrujących się wokół eduka- cji medialnej, rozumianej jako działanie na rzecz sprawnego oraz krytycznego posługiwania się mediami i nowymi technologiami. Tę część otwiera artykuł Damiana Gałuszki, w którym autor dostrzega w grach cyfrowych ciekawe na- rzędzie edukacyjne i analizuje funkcjonowanie gier w ramach polskiej edukacji pozaformalnej (realizowanej przez instytucje pozarządowe) i formalnej (reali- zowanej przez system oświaty publicznej). Anna Maj opisuje medialaby i fa- blaby jako nowe instytucje