1 DATA UTAMA NEGERI Main Data Terengganu 11 PENDUDUK Population 23 SUMBER Resources 24 GUNATENAGA Manpower 29 KELUARAN DALAM NEGERI KASAR Gross Domestic Product 34 PERINDUSTRIAN Industry 43 PENGELUARAN Production 46 PERTANIAN / PERHUTANAN Agriculture / Forestry 50 TERNAKAN Livestock 55 PERIKANAN Fisheries 61 TARAF HIDUP Quality of Life 64 KESIHATAN Healthy 70 PENDIDIKAN Education 81 PELANCONGAN Tourism 87 PENGANGKUTAN / INFRASTRUKTUR Transport / Infrastructure 100 PERUMAHAN Housing 103 KEMUDAHAN SOSIAL Social Amenities 106 KEBAJIKAN & MAKLUMAT SOSIAL Welfare & Social Information 120 PUSAT PERTUMBUHAN / JARAK PERJALANAN Growth / Road Distance Bismillahirrahmanirrahim. Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh Terlebih dahulu saya merafak kesyukuran ke hadrat ilahi, kerana dengan limpah kurnia dan izinNya dapat diterbitkan Buku Data Asas Negeri Terengganu 2015. Penerbitan ini merupakan inisiatif berterusan Unit Perancang Ekonomi Negeri Terengganu dalam menyalurkan maklumat prestasi serta perkembangan sosio-ekonomi di Negeri Terengganu. Seiring dengan agenda transformasi negeri, data asas ini bertindak sebagai rujukan asas utama dalam merangka perancangan pembangunan sosio-ekonomi, pentadbiran dan penggubalan dasar negeri. Sekalung tahniah dan setinggi penghargaan kepada Jabatan/Agensi Kerajaan Negeri dan Persekutuan serta semua pihak yang terlibat atas komitmen dan inisiatif yang disumbangkan dalam menjayakan penerbitan buku ini. Dengan pendekatan lebih mesra pengguna, buku ini telah diubahsuai dalam bentuk yang lebih mudah alih. Bagi penyebaran maklumat dengan lebih meluas, mudah dicapai dan digunakan, Buku Data Asas ini boleh diakses melalui laman sesawang rasmi Unit Perancang Ekonomi Negeri Terengganu di http://upen.terengganu.gov.my/ Saya yakin dengan penerbitan buku ini akan memberi kebaikan dan meningkatkan usaha bersama ke arah membangunkan sosioekonomi Negeri Terengganu agar seiring dengan perkembangan nasional dan global. Sekian, terima kasih Y. Bhg Dato’ Haji A. Rahman bin Yahya Timbalan Setiausaha Kerajaan (Pembangunan) LAMBANG NEGERI TERENGGANU BENDERA NEGERI TERENGGANU Terengganu State Logo Terengganu State Flag Pedang, Keris Panjang dan Bulan Bintang menunjukkan Cokmar pula Merupakan Alat Negeri Islam. Kebesaran Negeri. Moon and Stars - To denote an Sword and the Long Kris - To Islamic state. denote two of the state’s royal paraphernalia. Mahkota menandakan Pemerintahan Diraja. Buku Undang-undang di Crown - To denote sovereignty sebelah kiri pula menandakan of the King. Keadilan. Latar belakang berwarna putih membawa maksud D.Y.M.M (Duli Yang Maha Mulia) Sultan Terengganu. Al-Quran di sebelah kanannya The Book of Law - Placed on Ia melingkari tanah hitam yang bermaksud rakyat. Ini bermakna Sultan adalah memberi perlindungan melambangkan Agama Islam, the left to denote justice. kepada seluruh rakyat Baginda. Anak bulan dan bintang tanda Agama Islam, agama negeri Terengganu. agama rasmi Negeri. White color background represent D.Y.M.M Royal Highness of Terengganu. It encompasses the black color which Wali / Selampai menandakan Quran - Placed on the right to denote the Law. means citiziens. Therefore means the Royal Highness is giving his protection to all citizens. The crescent moon Alatan Istiadat Kebesaran. and star are the symbols of Islam, the official religion of the state and country. Wali / Selampai - To denote part of the state’s cultural regalia. LAGU NEGERI TERENGGANU Terengganu State Anthem Semua alat-alat ini dilingkungi oleh garisan bulat dan di dalamnya ada tertulis huruf Melayu sebanyak tiga patah perkataan dengan huruf Melayu yang bercerai-cerai hurufnya iaitu “Jawatan Kerajaan Terengganu”. Allah daulatkan tuanku sultan Pada masa pemerintahan Duli Yang Maha Mulia Almarhum Sultan Ismail Nasiruddin Shah, satu lagi Terengganu Darul Iman alat kebesaran iaitu cokmar telah ditambah dan perkataan “Jawatan Kerajaan” dihapuskan manakala Allah peliharakan tuanku sultan perkataan “Terengganu” dikekalkan. Sejahtera Sepanjang Zaman Each of these components is surrounded by a circle, which contains, in separate letters, the three Malay words Allah rahmatkan tuanku sultan “Jawatan Kerajaan Terengganu” (Terengganu Government Post). During the reign of His Royal Highness the Memerintah rakyat aman late Sultan Ismail Nasiruddin Shah, the figure of a seal was added and the words “Jawatan Kerajaan” were removed, but the word “Terengganu” was still retained.” PETA NEGERI TERENGGANU | Map of Terengganu State STATISTIK ASAS TERENGGANU Terengganu Basic Statistics 2015 POPULASI / Population 1,161,000 KDNK / KDNK (RM JUTA) 27,760 KDNK PER KAPITA / KDNK Per Capita 26,529 TENAGA BURUH / Labour Force (,000) 438 PENGANGGURAN / Unemployment (,000) 17.5 KADAR PENGANGGURAN / Unemployment Rate (%) 4.0 KADAR INFLASI / Inflation Rate (%) 2.1 vii | Main Data Terengganu DATA UTAMA TERENGGANU | 01 DATA UTAMA TERENGGANU | Main Data Terengganu TERENGGANU KELUASAN, BILANGAN JKKK, GUNATANAH DAN PENDUDUK MENGIKUT DAERAH 2015 Area, Number of JKKK, Landused and Population by District 2015 GUNATANAH (HA) / Landused (Ha) BILANGAN PENDUDUK / Number of Ethnic BILANGAN ETNIK / Number of Ethnic DAERAH KELUASAN BILANGAN BILANGAN District (HA) JKKK PERTANIAN BANGUNAN INDUSTRI RIZAB LAIN-LAIN LELAKI PEREMPUAN JUMLAH ISIRUMAH MELAYU BUMIPUTERA CINA INDIA LAIN-LAIN* Area (Ha) Number of Agriculture Building Industrial HUTAN Others Male Female Total Number of Malay LAIN Chinese Indian Others JKKK Forest Households Other Reserve Bumiputera BESUT 123,367.8 176 34,043.9 5,095.2 236.6 56,542.0 27,450.1 82,400 81,100 163,500 32, 635 156,900 300 2,500 200 3,600 DUNGUN 273,503.1 99 51,445.8 6,881.5 750.4 141,640.0 72,785.4 87,600 86,800 174,400 35, 232 165,900 100 3,500 400 4,500 HULU TERENGGANU 387,462.6 122 45,710.4 7,386.6 1,775.6 221,944.0 110,646.0 42,700 40,000 82,700 17,213 77,900 600 400 100 3,700 KEMAMAN 253,559.9 122 66,589.6 5,784.8 3.838.2 76,389.0 100,958.3 109,400 99,500 208,900 46,943 192,200 1,200 7,400 800 7,300 KUALA TERENGGANU 21,021.5 193 14,921.5 4,647.5 94.4 ** 1,358.1 94,300 93,100 187,400 38,706 174,800 700 5,900 500 5,500 KUALA NERUS 39,752.1 99 10,250.5 3,869.6 521.4 5,420.0 19,690.6 88,400 88,100 176,500 36,849 164,600 550 5,800 500 5,050 MARANG 66,654.3 103 18,027.4 7,349.9 227.5 12,249.0 28,800.5 54,300 49,800 104,100 22,929 98,500 100 2,000 150 3,350 SETIU 130,436.3 80 45,960.4 2,580.6 87.4 43,477.0 38,330.9 32,500 31,000 63,500 13,039 61,500 50 200 50 1,700 JUMLAH / 1,295,757.6 994 286,949.4 43,595.7 7,531.4 557,661.0 400,020.0 591,600 569,400 1,161,000 243,546 1,092,300 3,600 27,700 2,700 34,700 Total Sumber: Nota; Jabatan Perangkaan Malaysia * Warganegara dan bukan warganegara Malaysia Pejabat Tanah & Galian Negeri Terengganu ** Rizab hutan daerah Kuala Terengganu dimasuk kira di bawah daerah Kuala Nerus Unit Perancang Ekonomi Negeri Terengganu - Hasil tambah mungkin berbeza kerana pembundaran 2 | DATA UTAMA TERENGGANU | Main Data Terengganu TERENGGANU KELUASAN MENGIKUT DAERAH Area by District DAERAH KELUASAN (HA) PERATUS PERATUS KELUASAN MENGIKUT DAERAH District Area (Ha) Percentage Percentage Area by District BESUT 123,367.8 9.52 9.52% DUNGUN 273,503.1 21.11 10.07% HULU TERENGGANU 387,462.6 29.90 5.14% 21.11% KEMAMAN 253,559.9 19.57 3.07% 1.62% KUALA TERENGGANU 21,021.5 1.62 KUALA NERUS 39,752.1 3.07 MARANG 66,654.3 5.14 19.57% SETIU 130,436.3 10.07 29.90% NEGERI TERENGGANU 1,295,757.6 100.00 Sumber: Jabatan Ukur dan Pemetaan Negeri Terengganu. BESUT DUNGUN HULU TERENGGANU KEMAMAN KUALA TERENGGANU KUALA NERUS MARANG SETIU 3 | DATA UTAMA TERENGGANU | Main Data Terengganu TERENGGANU TERENGGANU KELUASAN TANAH MENGIKUT MUKIM 2015 KELUASAN TANAH MENGIKUT MUKIM 2015 Land Area by Mukim 2015 Land Area by Mukim 2015 BIL DAERAH / MUKIM LUAS BIL DAERAH / MUKIM LUAS No. District / Mukim Area (Ha) No. District / Mukim Area (Ha) BESUT DUNGUN 1 Bukit Peteri 3,075.6 2 Bukit Kenak 1,910.1 1 Abang 3,315.2 3 Hulu Besut 46,245.5 2 Bandar Dungun 22.7 4 Jabi 14,794.5 5 Kampung Raja 2,072.0 3 Besul 14,251.8 6 Keluang 1,813.0 4 Hulu Paka 32,816.4 7 Kerandang 4,435.4 5 Jengai 78,311.6 8 Kubang Bemban 1,165.5 9 Kuala Besut 1,078.5 6 Jerangau 41,632.5 10 Lubuk Kawah 4,097.9 7 Kuala Dungun 6,345.5 11 Pasir Akar 7,575.3 12 Pekan Jertih 46.1 8 Kuala Paka 14,385.8 13 Pekan Kampung Raja 291.4 9 Kumpal 10,764.6 14 Pekan Kuala Besut 22.3 15 Pelagat 8,999.8 10 Pasir Raja 49,163.3 16 Pengkalan Nangka 1,651.1 11 Pekan Kuala Paka 27.9 17 Pulau Perhentian 1,392.1 12 Rasau 19,568.2 18 Tembila 5,050.1 19 Tenang 17,651.6 13 Sura 2,897.6 JUMLAH / Total 123,367.8 JUMLAH / Total 273,503.1 4 | DATA UTAMA TERENGGANU | Main Data Terengganu TERENGGANU TERENGGANU KELUASAN TANAH MENGIKUT MUKIM 2015 KELUASAN TANAH MENGIKUT MUKIM 2015 Land Area by Mukim 2015 Land Area by Mukim 2015 BIL DAERAH / MUKIM LUAS BIL DAERAH / MUKIM LUAS No. District / Mukim Area (Ha) No. District / Mukim Area (Ha) HULU TERENGGANU KEMAMAN 1 Bandar Cukai 97.90 1 Tanggul 6,897.90 2 Bandi 82,236.60 3 Banggul 7,416.30 2 Hulu Berang 32,155.90 4 Binjai 3,382.80 3 Hulu Telemung 24,032.30 5 Cukai 2,928.70 6 Hulu Cukai 25,316.30 4 Hulu Terengganu 264,025.60 7 Hulu Jabur 13,359.90 8 Kemasik 6,419.10 5 Jenagur 12,727.00 9 Kertih 25,405.40 6 Kuala Berang 7,021.30 10 Kijal 6,375.40 11 Pasir Semut 6,513.00 7 Kuala Telemung 5,197.80 12 Pekan Air Jernih 48.60 13 Pekan Air Putih 27.50 8 Pekan Kuala Berang 100.40 14 Pekan Kemasik 42.10 9 Penghulu Diman 16,336.40 15 Pekan Kijal 55.00 16 Tebak 69,973.00 10 Tersat 18,968.00 17 Teluk Kalung 3,962.30 JUMLAH / Total 387,462.60 JUMLAH / Total 253,559.90 5 | DATA UTAMA TERENGGANU | Main Data Terengganu TERENGGANU TERENGGANU KELUASAN TANAH MENGIKUT MUKIM 2015 KELUASAN TANAH MENGIKUT MUKIM 2015 Land Area by Mukim 2015 Land Area by Mukim 2015 BIL DAERAH / MUKIM LUAS BIL DAERAH / MUKIM LUAS No.