Collectiebeheer voor botanische tuinen, theorie en praktijk Een handboek voor collectiebeheer van basaal tot wetenschappelijk niveau Bert van den Wollenberg - TUD Hans Persoon - UU Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen (NVBT) © 2017 1 © 2017 Bert van den Wollenberg & Hans Persoon Uitgave van de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen. Dit handbook is kostenloos beschikbaar voor download vanaf de NVBT-website www.botanischetuinen.nl of via de contact-auteur. Zij die het bestand downloaden mogen dit ook afdrukken voor intern gebruik maar niet verder verspreiden. Voor alle overige gebruik is toestemming van de auteurs vereist. ISBN: 978-90-9030219-5 NUR: 600 Collectiebeheer voor botanische tuinen, theorie en praktijk Een handboek voor collectiebeheer van basaal tot wetenschappelijk niveau Over de auteurs Bert van den Wollenberg is botanicus en als wetenschappelijk collectiebeheerder werkzaam in de Botanische Tuin, afdeling Biotechnologie van de faculteit Technische Natuurwetenschappen, TU Delft, en daarvoor bij de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht. Door zijn vertegenwoordigende rol in (inter)nationale circuits heeft hij frequent contact met collectiebeheer- specialisten in het buitenland. Hij is tevens medeoprichter van IPEN en ‘founding member’ van het Europees Consortium van Botanische Tuinen. Tevens contact-auteur ([email protected]). Hans Persoon is botanicus en werkzaam als wetenschappelijk collectiebeheerder en adjunct- directeur in de Botanische Tuinen van de Universiteit van Utrecht. Vanuit zijn automatiseringsverleden is hij goed op de hoogte van de functionele en technische aspecten van databases en de informatiestromen die daarbij horen. Hij is lid van de Collectiecommissie van de Nationale Plantencollectie en kent de meeste Nederlandse botanische tuinen goed. Als auteur van een monografie is hij goed op de hoogte van taxonomie en nomenclatuur. INHOUDSOPGAVE INHOUD INHOUD ................................................................................................................................ 4 VOORWOORD ..................................................................................................................... 12 LEESWIJZER ......................................................................................................................... 13 INLEIDING ........................................................................................................................... 15 Inleiding: wat is collectiebeheer eigenlijk? .................................................................................. 15 SAMENVATTING .................................................................................................................. 18 HOOFDSTUK 1: DE ACCESSIE, BASIS VAN HET COLLECTIEBEHEER ........................................... 19 Planten en soorten ...................................................................................................................... 19 Gelaagdheid van informatie ........................................................................................................ 19 Wat is een accessie eigenlijk? ...................................................................................................... 20 Wat minimaal te registreren ....................................................................................................... 21 Minimum zaad- of plantregistratie: taxon. ............................................................................... 21 Minimum zaad- of plantregistratie: accessie. ........................................................................... 21 Minimum zaad- of plantregistratie: accessielocatie ................................................................. 22 Eventuele event-registratie ...................................................................................................... 22 Codes ........................................................................................................................................... 22 Naam en andere taxongegevens ................................................................................................. 23 1) Accessienummer ..................................................................................................................... 24 Samenstelling accessienummer ................................................................................................ 24 Wanneer een accessienummer toekennen? ............................................................................ 25 Accessies en generaties ............................................................................................................ 26 Accessies opruimen................................................................................................................... 26 2) Naam overnemen of plant determineren ............................................................................... 27 Codes om determinatiegraden aan te geven ........................................................................... 27 3) Herkomst ................................................................................................................................. 30 Uitleg van de codes: .................................................................................................................. 30 Wat is ‘wild’ in Nederland? ....................................................................................................... 32 4) Vermeerdering......................................................................................................................... 33 5) Donortype en donor ................................................................................................................ 33 6) Datum binnenkomst ................................................................................................................ 34 7) Vindplaatsgegevens van wild verzamelde planten ................................................................. 34 Breedtegraad ............................................................................................................................ 35 Lengtegraad .............................................................................................................................. 35 Nauwkeurigheid van de coördinaten ........................................................................................ 35 Coördinaten omrekenen van decimaal naar klassiek format. .................................................. 36 Nauwkeurigheid positieformaat ............................................................................................... 37 Land van herkomst .................................................................................................................... 37 World Geographical Scheme of WGS........................................................................................ 38 Locatie ....................................................................................................................................... 39 Hoogte boven zeeniveau .......................................................................................................... 40 Verzamelnummer ..................................................................................................................... 41 Naam hoofdverzamelaar .......................................................................................................... 41 8) Plant sekse ............................................................................................................................... 43 Tuinlocatiegegevens .................................................................................................................... 43 Accessiestatus .............................................................................................................................. 43 Vervanging van dode planten: zoeklijst ....................................................................................... 44 Zoeklijst ..................................................................................................................................... 45 Gebruik van de zoeklijst in de tuin ............................................................................................ 45 Accessies registreren en uitplanten ............................................................................................ 45 4 INHOUDSOPGAVE Registratie ................................................................................................................................. 45 Accessies uitplanten .................................................................................................................. 46 Zaden-afhandeling voor de zaadlijst ............................................................................................ 46 1. Bepalen van de zaden die op de zaadlijst kunnen ................................................................ 46 Kritische noot: geen invasieven of algemene soorten ........................................................... 47 2. Nalopen en corrigeren van de zaadlijst ................................................................................ 47 Produceren van de zaadlijst (fysieke bestand) inclusief bestelformulier .............................. 47 Administratie van binnengekomen aanvragen ...................................................................... 47 Versturen van bestellingen ...................................................................................................