SULTAN ‹K‹NC‹ ABDÜLHAM‹D HAN Hazırlayan: Özcan F. KOÇOĞLU Çizen: Yüksel AKMAN SULTAN İKİNCİ ABDÜLHAMİD HAN Doğum tarihi: 21 Eylül 1842 Babası: Sultan Abdülmecid Han Annesi: Tir-i Müjgan Kadın Efendi Saltanatı: 1876-1909 (33 sene) Vefat tarihi: 10 Şubat 1918 Kabri: ‹stanbul’da Divanyolu-Çemberlitaş’ta Sultan ‹kinci Mahmud Han Türbesi’ndedir. Çocukları: Ulviye Sultan, Mehmed Selim Efendi, Zekiye Sultan, Naime Sultan, Abdülkadir Efendi, Ahmed Nuri Efendi, Naile Sultan, Burhaneddin Efendi, Seniyye Sultan, Seniha Sultan, Şadiye Sultan, Ayşe Sultan, Refia Sultan, Abdurrahim Efendi, Hatice Sultan, Mehmed Abid Efendi. Çamlıca Basım Yayın / 174 1.Baskı: İstanbul 2015 SULTAN İKİNCİ ISBN: 978-605-9964-54-8 ABDÜLHAMİD HAN Baskı ve Cilt: Fazilet Neşriyat ve Tic. A.Ş. Hazırlayan: Özcan F. KOÇOĞLU Bağlar Mah. Mimar Sinan Cad. No: 54 Güneşli - Bağcılar / İST. Tel: 0212 657 88 00 (pbx) Çizen: Yüksel AKMAN Sertifika No: 16384 Genel Yayın Yönetmeni: Ömer Faruk YILMAZ Alemdar Mah. Divanyolu, İncili Çavuş Sok. No: 9A Sultanahmet - Fatih / İSTANBUL Editör: Osman DOĞAN - Selman SOYDEMİR Tel-Faks: 0212 512 41 01 Tashih: Muhammet YILDIZ www.camlicabasim.com - [email protected] Grafik Tasarım: Seyit BOR T.C. Kültür Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 15732 Kapak Tasarımı: Sedat YAZILITAŞ © Bu eserin bütün yayın hakları Çamlıca Basım Yayın ve Tic. A.Ş.’ye aittir. İzinsiz yayınlanamaz. 3 SULTAN İKİNCİ ABDÜLHAMİD HAN, OTUZ DÖR­ SULTAN İKİNCİ ABDÜLHAMİD HAN, ŞEHZADELİĞİNDE DÜN CÜ OSMANLI SULTANI, DOKSAN SEKİZİNCİ ÇOK İYİ BİR TAHSİL GÖRDÜ. İSLAM HALİFESİDİR. SULTAN ABDÜLMECİD HAN’IN İKİNCİ OĞLU OLUP, 21 EYLÜL 1842 ÇARŞAMBA GÜNÜ ÇIRAĞAN SARAYI’NDA TİR­İ MÜJGAN KADIN EFENDİ’DEN DÜNYAYA GELDİ. OKUMA YAZMA, ARAPÇA FARSÇA, TEFSİR, HA DİS, FIKIH İLİMLE Rİ VE FRANSIZCAYI O ZAMANIN MEŞHUR HOCALARINDAN ÖĞRENDİ. TARİHE VE BİLHASSA YAKIN TARİHE ÇOK İLGİ DUYARDI. OS­ MANLI TA RİHİNİ VAK’ANÜVİS LÜTFİ EFENDİ’DEN ÖĞRENDİ. TARİHİN İB RETLER AY NASI OLDUĞUNA İNANIRDI BU SEBEPLEDİR Kİ, PADİ ŞAH LIĞI ZAMA NINDA İLME VE İLİM ADAMINA SAYGISI BÜ YÜKTÜ. BİR YERE HER MEVZU HAKKINDA RAPORLAR HAZIRLATIR, GİTTİ ĞİNDE VEYA SARAYA DÖNERKEN YANINDA İLİM VE FİKİR ADAMLARINDAN MESELELERİN BULU NAN HO CA LA RI KENDİ ARABA SINA BİNDİRİR, ÇÖZÜMLERİ İÇİN GÖRÜŞ LER ALIRDI. KENDİSİ DE ATA BİNE REK Gİ DERDİ. 3 ZEKASI VE SİYASİ KABİLİ YETİ ÇOK YÜKSEKTİ. SULTAN ABDÜLHAMİD HAN ŞEHZADELİGİNDE; ZAMANINI İLİM ÖĞ REN MEKLE GEÇİRİRDİ. EĞER SALTANAT ATA BİNMEK, Sİ LAH KUL LANMAK EN BÜYÜK SIRASI BANA GELİR­ MERAKIYDI. ÇOK BİLGİLİYDİ. SE AMCAMI TAHTTAN İNDİRENLERDEN HESAP SORA­ CAĞIM!.. MİTHAT PAŞA, RÜŞTÜ PAŞA, REDİF PAŞA VE DİĞER BAZILARI SULTAN BEŞİNCİ MURAD’I TAHTA ÇIKAR­ MAKLA DEVLETİ BÜYÜK SIKINTILARA SOKMUŞLARDI. SULTAN MURAD HAN UMULANI VEREMEMİŞTİ. NİHAYET 93 GÜN SONRA TAHTTAN İNDİRDİLER VE O ZAMAN 34 YAŞINDA OLAN ŞEHZADE ABDÜLHAMİD’İ PADİ­ ŞAH YAPTILAR. BİR KAÇ GÜN ÖNCESİNE KADAR BEŞİNCİ MURAD’I ALKIŞLAYANLAR, ŞİMDİ SULTAN İKİNCİ ABDÜL­ HAMİD HAN’I ALKIŞLIYORLARDI (31 AĞUSTOS 1876). 4 5 SULTAN İKİNCİ ABRDÜLHAMİD HAN DEVRİ KRONOLOJİSİ 31 Ağustos 1876: Sultan İkinci 1878: Bosna ve Hersek’in Avusturya- Abdülhamîd Han, 34. Pâdişâh olarak Macaristan’ın işgal ve idâresine terki. Osmanlı tahtına çıktı. 1880: Yafa-Kudüs demiryolu hattının 7 Eylül 1876: Sultan Abdülhamîd Han’ın tamamlanması. kılıç alayı merâsimi yapıldı. 12 Mayıs 1881: Tunus Fransa tarafından 29 Ekim 1876: Osmanlı ordusu Aleksinaç işgal edildi. zaferini kazandı. 2 Temmuz 1881: Teselya ve Narda 23 Aralık 1876: Birinci Meşrutiyet ilan Yunanistan’a katıldı. edildi. Kânûn-ı Esasi’nin kabulü. 27 Haziran 1881: Yıldız Mahkemesi 31 Aralık 1876: İstanbul’da Balkan kurularak Abdülazîz Han’ı öldürten Mithat krizini görüşmek üzere uluslararası bir ve diğer Paşalar Taif zindanına hapsedildi. konferansın, Tersâne Konferansı’nın 20 Aralık 1881: Muharrem Kararnâmesi toplanması. ve Düyûn-ı Umûmîye idâresi kuruldu. 18 Ocak 1877: Tersâne Konferansı’nın 1881: Mısır’ın İngilizler tarafından işgali. teklifleri görüşülmek üzere Bâb-ı Âlî›de bir 11 Temmuz 1882: Mısır meselesinin Meclis-i Umûmî toplandı. ortaya çıkması. 19 Mart 1877: Sultan İkinci Abdülhamîd 1 Kasım 1884: Mülkiye Mühendis Han, Birinci Meclis-i Meb’ûsân’ı açmış ve Mektebi’nin Mühendishane-i Berrî-i bir nutuk irad etmişti. Hümayun’un bir odasında eğitimine 24 Nisan 1877: Rusya Osmanlı Devleti’ne başlaması. harb ilan etti. 18 Eylül 1885: Doğu Rumeli eyaleti 13 Aralık 1877: Meclis-i Meb’usan’ın vâliliğinin Bulgaristan prensine verilerek süresiz tatili. bu bölgedeki kontrolün zayıflaması 31 Ocak 1878: Edirne mütarekesi yapıldı. ve Rumeli-i Şarkî’nin Bulgaristan’la 3 Mart 1878: Ayastefenos Anlaşması birleşmesi. yapıldı. 1886: Adana-Mersin demiryolu hattının 20 Mayıs 1878: “Çırağan Vak’ası” denen baskın hareketi yapıldı. tamamlanması. 4 Haziran 1878: Osmanlı ile İngiltere 1887: Yedikule Havagazı Fabrikası’nın arasında aktedilen bir anlaşmaya göre kurulması. Kıbrıs, İngiltere’ye bırakıldı. 1888: Haydarpaşa-İzmir-Ankara 13 Temmuz 1878: Berlin Anlaşması demiryolu imtiyazının Almanlar’a imzalandı. verilmesi. 1878: Sırbistan, Karadağ ve Romanya’nın 1889: İttihad-ı Osmanî Cemiyeti’nin müstakil birer devlet olmaları. (İttihat ve Terakki) kurulması 1878: Bulgaristan Prensliği’nin ortaya 1889: İdadi öğrenimine dayanan dört yıllık çıkması. bir Mülkiye Baytar Mektebi’nin kurulması. 62 63 1891: Hereke Fabrikası’nın halı kısmının 4/5 Nisan 1900: Gazi Osman Paşa, bugün açılması. vefât etmiştir. 3 Kasım 1891: Dârü’l-Muallim’in Âliye 31 Ağustos 1900: Dârü’l-Fünun-ı şubesi açılması. Şahane’nin kurulması. 1892: Haydarpaşa-İzmit demiryolu 1900: Sultan Abdülhamîd Han’ın hattının işletmeye açılması. gayretiyle Azerbaycan mekteplerinden 1893-1896: İstanbul-Selanik demiryolu Türk dili yasağı kaldırıldı. hattının yapımı. 1901-1908: Hicaz demiryolu hattının 1894: Selanik-Manastır demiryolu hattının yapımı. tamamlanması. 31 Ağustos 1903: Şam Mekteb-i 10 Temmuz 1894: İstanbul’da zelzele Tıbbiyesi’nin kurulması. meydana geldi. 6 Kasım 1903: İstanbul, Haydarpaşa’da 1895: Galata Rıhtımı inşaatının yaptırılan Tıbbiye’de öğrenim başladı. tamamlanması. 29 Ağustos 1904: Sultan Beşinci Murad 1896: Ermenilerin Osmanlı Bankası’nın Han vefât etti. İstanbul şubesine saldırmaları. 21 Temmuz 1905: Ermeniler’in İkinci 1896: Girit isyanının alevlenmesi. Abdülhamîd Han’a bombalı saldırı 1896: Eskişehir-Konya demiryolu hattının tertiplemeleri. tamamlanması. 23 Temmuz 1908: İkinci Meşrutiyet ilan 1897: Yunan kuvvetlerinin Girit’e çıkması, edildi. Bosna-Hersek, Avusturya’nın eline Yunan çetelerinin Rumeli’deki Osmanlı geçti. sınırlarına saldırmaları. 5 Ekim 1908: Avusturya- Macaristan’ın 17/18 Nisan 1897: Osmanlı Devleti Bosna-Hersek’i ilhak ettiğini ilan etmesi. Yunanistan’ın tecâvüzüne fiilen karşılık 6 Ekim 1908: Girit Rumları’nın adayı verdiği gibi Yunanistan’a resmen savaş Yunanistan’a bağladıklarını ilan etmeleri. ilân etti. 17 Aralık 1908: II. Meşrutiyet dönemi ilk 18/19 Mayıs 1897: Yunanlılara karşı Meclis-i Meb’usanının toplanması. Dömeke Zaferi kazanıldı. 13 Nisan 1909: 31 Mart Hâdisesi oldu. 4 Aralık 1897: Yunanistan’la anlaşma 19 Nisan 1909: Hareket Ordusu’nun yapıldı. Yeşilköy’e varması, İstanbul’daki 30 Aralık 1898: Gülhane Askerî Tıp kargaşaya son vererek düzeni sağlaması. Mektebi açıldı. 27 Nisan 1909: Sultan İkinci 1899: Bağdat demiryolu imtiyazının Abdülhamîd’in tahttan indirilmesi, Beşinci Almanlara verilmesi. Mehmed Reşad’ın tahta çıkarılması. 1899: Arifiye-Adapazarı demiryolu Sultan Abdülhamîd Han Selânik’e sürgüne hattının açılması. gönderildi. 1900: Hicaz demiryolunun inşasına 10 Şubat 1918: Sultan İkinci Abdülhamîd girişilmesi. Han vefât etti ve Divanyolu’nda Sultan 1900: İstanbul rıhtımı inşaatının İkinci Mahmud türbesine defnedildi. tamamlanması. 64.