2016 15. juni – Kommuneproposisjonen 2017 4353 Møte onsdag den 15. juni 2016 kl. 10 M a r i t N y b a k k hadde her overtatt presidentplas- sen. President: O l e m i c T h o m m e s s e n D a g s o r d e n (nr. 94): 1. Innstilling fra kommunal- og forvaltningskomiteen om S a k n r . 1 [10:02:48] Kommuneproposisjonen 2017 (Innst. 410 S (2015–2016), jf. Prop. 123 S (2015– Innstilling fra kommunal- og forvaltningskomiteen om 2016)) Kommuneproposisjonen 2017 (Innst. 410 S (2015–2016), 2. Innstilling fra næringskomiteen om Representantfor- jf. Prop. 123 S (2015–2016)) slag fra stortingsrepresentant Torgeir Knag Fylkes- nes om umiddelbar frys av fiskeriministerens instruks, Presidenten: Etter ønske fra kommunal- og forvalt- som i strid med Stortingets ønske åpner for overføring ningskomiteen vil presidenten foreslå at debatten blir be- av fiskekvoter grenset til 1 time og 30 minutter, og at taletiden blir fordelt (Innst. 416 S (2015–2016), jf. Dokument 8:105 S slik: (2015–2016)) Arbeiderpartiet 30 minutter, Høyre 25 minutter, Frem- 3. Referat skrittspartiet 15 minutter, Kristelig Folkeparti 5 minut- ter, Senterpartiet 5 minutter, Venstre 5 minutter, Sosialis- Presidenten: Representantene Sylvi Graham, Kåre Si- tisk Venstreparti 5 minutter og Miljøpartiet De Grønne mensen, Gunnar Gundersen, Kenneth Svendsen, Elin 5 minutter. Rodum Agdestein og Svein Roald Hansen, som har vært Videre vil presidenten foreslå at det – innenfor den for- permittert, har igjen tatt sete. delte taletid – blir gitt anledning til inntil tre replikker med Den finske riksdagens talsmann, Maria Lohela, er på svar etter innlegg fra partienes hovedtalere og seks replik- offisielt besøk til Norge. Hun er til stede her i dag på gal- ker med svar etter innlegg fra medlemmer av regjeringen. leriet, og det er en stor glede å ønske henne og hennes Videre foreslås det at de som måtte tegne seg på ta- delegasjon velkommen til Stortinget. lerlisten utover den fordelte taletid, får en taletid på inntil Finland ble en selvstendig stat 6. desember 1917, og 3 minutter. på vegne av Stortinget vil jeg ønske lykke til med for- – Det anses vedtatt. beredelsene til 100-årsjubileet neste år, som er i full gang. Helge André Njåstad (FrP) [10:04:03] (leiar i komi- Jeg håper at gjestene vil få et interessant og hyggelig teen og ordførar for saka): Det er hyggeleg å kunna ha ein opphold her hos oss, og at besøket vil medvirke til et enda kommuneproposisjonsdebatt og hyggeleg med besøk frå tettere samarbeid mellom Norge og Finland, og mellom Finland. Eg hugsar at ein av dei første komitéturane kom- våre to parlamenter. (Applaus i salen) munal- og forvaltingskomiteen hadde i denne perioden, Representanten Kai Henriksen vil fremsette et repre- var nettopp til Finland for å læra om deira kommunere- sentantforslag – nei, representanten Kari Henriksen. form. Og viss det er noko me kan vera stolte av i Norden, er det den rolla kommunane har. Kjenneteiknet ved nordis- Kari Henriksen (A) [10:01:25]: Vel har vi vedtatt ke kommunar er at dei har ein stor plass i demokratiet og lover om flere kjønn, men jeg er foreløpig dame. (Latter i ei viktig rolle der. salen) Før eg går inn på sjølve saka, vil eg takka komiteen for På vegne av representantene Hadia Tajik, Jorodd Asp- godt samarbeid òg om denne saka. Me har jo hatt ein rime- hjell, Knut Storberget, Ruth Grung, Lise Wiik og meg leg hektisk vår med mange store saker i komiteen, men på selv har jeg den glede å framsette et representantforslag grunn av godt samarbeid og at alle har stått på, har me klart om endring i straffeprosessloven om bruk av elektronisk å gje innstillingar i alle dei viktige sakene. Eg vil òg takka soning mv. komitésekretæren og stortingssekretariatet som har stått på i ei minst like hektisk tid for dei, og bidratt til at me har fått Presidenten: Representanten Else-May Botten vil på plass innstillingane til Stortinget. fremsette et representantforslag. Kommunane er viktige, og kommunane i Noreg forval- tar på vegner av skattebetalarane ein betydeleg del av dei Else-May Botten (A) [10:02:07]: På vegne av Terje økonomiske ressursane i norsk økonomi. For 2015 utgjor- Aasland, Odd Omland, Tore Hagebakken og meg selv har de kommunesektoren sine inntekter 17,5 pst. av BNP for jeg gleden av å framsette et representantforslag om oppret- Fastlands-Noreg. Det er brei oppslutning i Noreg om at telsen av et toppindustrisenter. kommunesektoren har ei viktig rolle som grunnmur i det norske velferdssamfunnet. I merknadene understrekar ko- Presidenten: Forslagene vil bli behandlet på regle- miteen at kommunane sin posisjon som arena for eit sterkt mentsmessig måte. lokaldemokrati og som førstelinje for innbyggjarane er Før sakene på dagens kart tas opp til behandling, viktig. Kommunane representerer både nærleik, tilhøyrsel vil presidenten opplyse om at møtet fortsetter utover og moglegheit for innflytelse for innbyggjarane. kl. 16. Dette er den tredje kommuneproposisjonen som blir 4354 15. juni – Kommuneproposisjonen 2017 2016 lagd fram av Høgre–Framstegsparti-regjeringa. I alle dei rer denne regjeringa ei 40-års. Det er veldig hyggeleg at det åra Framstegspartiet har vore i regjering, har regjeringa blir stilt til rådigheit, og eg håpar at fylkeskommunane grip lagt fram ein kommuneproposisjon med god auke i kom- denne moglegheita. Atløy-sambandet i Sogn og Fjordane munane sine inntekter. Dette skil seg ut frå mange andre er kanskje det sambandet som har fått mest omtale i merk- land, der kommunesektoren ikkje kan drøyma om dei res- nadene til komiteen. Der slår komiteen tydeleg fast at den sursane som blir stilte til rådigheit for norske kommunar. ordninga som ein har funne for det sambandet, bør leggja Òg i år blir det ein god auke til landets kommunar og fyl- til rette for at det skal bli realisert. keskommunar. I kommuneproposisjonen legg regjeringa Eg som kjem frå ein ferjekommune, er sjølvsagd òg opp til at ein skal auka dei frie inntektene med mellom 3,75 glad for signalet om at ein skal oppdatera kostnadsnøkla- og 4 mrd. kr til hausten. Det vil gje eit auka handlingsrom ne hyppigare, sånn at ferjefylka som får auka kostnader på inntil 750 mill. kr utover bindingane og demografi og gjennom nye anbod, vil få ein større del av den totale kaka pensjonsutgifter. stilt til rådigheit i framtida. Det er eit viktig signal for alle Det er inga sjølvfølgje at det skal vera sånne tal. Når me dei fylkeskommunane som no vurderer å leggja ut ting på ser ein halvert oljepris, auka arbeidsløyse og auka asyltil- anbod og er i anbodsprosesser knytte til nye ferjer. komstar, er det inga sjølvfølgje at kommunane i den tred- Proposisjonen i 2016 har med seg endringar av kom- je proposisjonen på rad får ei auking på det nivået som munanes inntektssystem. Regjeringspartia, i lag med par- regjeringa legg til grunn. tiet Venstre, presenterte eit nytt inntektssystem for ei tid Handlingsrommet til kommunane: Det vart jo spådd i tilbake, og det er det regjeringa legg inn, som òg fleirtalet forkant av førre regjeringsskifte at ei regjering med Høgre i komiteen sluttar seg til i dag. Det nye inntektssystemet og Framstegspartiet kom til å sveltefôra norske kommunar. gjer fleire ting, bl.a. oppdaterer ein nøklane, noko ein skal No ser me konturane av fasiten, nemleg at kommunane har gjera med jamne mellomrom. Ein går òg vekk frå at alle hatt eit solid resultat. 2015-resultatet er i ei særstilling, og kommunar får ein sum pengar berre fordi dei er ein kom- ein må heilt tilbake til 2006 for å finna eit betre resultat. mune. Me deler ut distriktsmidlar etter distriktsindeksen til Det viser òg at det handlingsrommet som me stiller til rå- dei som er reelle distrikt. Ser ein på kven som kjem best digheit for kommunane, når ein trekkjer frå demografi og ut av det nye inntektssystemet per innbyggjar, er det Røst pensjon, har auka med denne regjeringa samanlikna med kommune som kjem best ut. Det viser at me lykkast med å dei tre siste åra til den raud-grøne regjeringa. Likevel er ha ein distriktspolitikk, samtidig som me ikkje lenger skal me i Framstegspartiet tydelege på å formidla at ramme- gje pengar til sentrale kommunar som vel å vera små. Der ne ikkje vil strekkja til til absolutt alt som kommunepoli- har inntektssystemet som stortingsfleirtalet i dag vil slut- tikarane ønskjer. Sånn er det alltid, at kommunepolitikara- ta seg til, gått vekk frå den modellen som har gjort det di- ne har eit sterkare ønske om å levera tenester enn det som rekte ulønsamt for kommunar å slå seg saman. No får ein er mogleg. Sånn vil det alltid vera. Difor formidlar me at eit inntektssystem som er meir rettferdig, og som går meir det er eit auka handlingsrom, men det er framleis behov i den retninga som eg synest er riktig. for at kommunane må prioritera og driva effektivt med dei Me synest òg det er positivt at regjeringa har god dia- kronene dei har. log med kommunane om inntektssystemet og denne gon- I år har ein òg i proposisjonen antyda at det kan vera gen valde å senda det på høyring – noko ein ikkje gjorde i greitt å stilla ei forventing om at kommunane effektivise- den raud-grøne regjeringa då ein endra det sist. rer. Me set ikkje det som eit krav for å få innsparing, men Ei av dei største utfordringane kommunane har i dag, me synleggjer at viss kommunane effektiviserer på lik linje er busetjing av flyktningar. Erfaringar viser at det er spe- med staten, ligg det 1,2 mrd. kr som kommunane kan be- sielt krevjande å busetja einslege mindreårige asylsøkjarar halda til å styrkja tenestene sine vidare.