STRATEGIJA RAZVOJA KULTURNOG TURIZMA CRNE GORE DO 2023.G Strategija razvoja kulturnog turizma Crne Gore sa Akcionim planom do 2023. godine - NACRT - VLADA CRNE GORE novembar, 2018. god. CAU STRATEGIJA RAZVOJA KULTURNOG TURIZMA CRNE GORE DO 2023.G KLIJENT: Ministarstvo održivog razvoja i turizma Strategija razvoja kulturnog turizma Crne Gore sa Akcionim planom NAZIV PROJEKTA: do 2023. godine( u daljem tekstu SZKT) FAZA: Nacrt DIO: Tekstualni dio RADNI TIM: Direktor Predrag Babić – Dipl.ing građ. Vođa tima Snežana Besermenji- Doktor geografskih nauka Koordinator izrade Strategije Zorica Babić, – Dipl. Ekonomista Sintezni tim: Zorica Babić, – Dipl. Ekonomista Slavica Jurišević- Dipl.ing. arhitekture -Konzervator Ksenija Vukmanović, Dipl. Ing.arhitekture Administrativno-tehnička podrska Mladen Vuksanović – Spec. App. in management Tehnička podrška Miroslav Vuković –Ing. Računarstva Rade Bošković – BSc arhitekture Prevod Bobana Knežević –Prof.eng.jezika I književnosti CAU SADRŽAJ 1. UVOD .................................................................................................................................................... 3 1.1. EKONOMSKI, DRUŠVENO-KULTURNI I PROSTORNI UTICAJ ........................................................... 3 1.2. DEFINICIJA KULTURNOG TURIZMA ................................................................................................ 5 1.3. SEGMENTI KULTURNOG TURIZMA ................................................................................................ 6 1.4. TIPOLOGIJA TURISTA U KULTURNOM TURIZMU ........................................................................... 7 2. ANALIZA POSTOJECEG STANJA ........................................................................................................... 7 2.1. ANALIZA ZAKONSKE REGULATIVE ............................................................................................... 10 2.2. ANALIZA POSTOJEĆE PROSTORNO PLANSKE DOKUMENTACIJE ................................................. 10 2.3. ANALIZA STRATEŠKIH PLANOVA RAZVOJA OPŠTINA ................................................................... 11 3. PRIMJERI DOBRE PRAKSE .............................................................................................................. 12 4. UPOREDNA ANALIZA KULTURNOG TURIZMA KONKURENTSKIH ZEMALJA .............................. 13 5. RESURSI KULTURNOG TURIZMA ................................................................................................... 14 5.1. KULTURNA DOBRA NA LISTI SVJETSKE BAŠTINE UNESCO-a ........................................................ 14 5.2. KULTURNA DOBRA NA NACIONALNOJ TENTATIVNOJ LISTI ........................................................ 17 5.3. KULTURNO ISTORIJSKE CJELINE ................................................................................................... 18 5.4. KULTURNO ISTORIJSKI OBJEKTI ................................................................................................... 19 5.5. LOKALITETI ILI PODRUČJA ............................................................................................................ 20 5.6. NEVALORIZOVANI SEGMENTI NEPOKRETNE KULTURNE BAŠTINE ............................................. 22 5.7. NEMATERIJALNA KULTURNA BAŠTINA ........................................................................................ 23 5.8. REZULTATI ................................................................................................................................... 25 6. TURISTIČKA VALORIZACIJA KULTURNIH DOBARA....................................................................... 26 6.1. KVALITATIVNO-KVANTITATIVNA METODA .................................................................................. 26 6.2. METODA PO MODELU HILARI DU KROS ...................................................................................... 27 6.3. VALORIZACIJA MANIFESTACIJA IZ OBLASTI KULTURE ................................................................. 30 7. STANJE KULTURNO TURISTIČKE PONUDE ................................................................................... 32 8. SWOT ANALIZA .................................................................................................................................. 33 9. VIZIJA RAZVOJA KULTURNOG TURIZMA I CILJ RAZVOJA KULTURNOG TURIZMA SA PRIORITETNIM MJERAMA I AKTIVNOSTIMA .......................................................................................... 35 10. ULOGA DRŽAVE U RAZVOJU KULTURNOG TURIZMA .................................................................. 37 11. PARTNERSTVA U KULTURNOM TURIZMU ..................................................................................... 39 1 12. DOSTUPNI FONDOVI ZA IMPLEMENTACIJU MJERA U AKCIONOM PLANU ................................ 41 13. SMJERNICE ZA PROMOCIJU KUTURNOG TURIZMA ..................................................................... 48 14. AKCIONI PLAN ................................................................................................................................... 51 14.1. PROGRAMSKO PODRUČIJE: INFRASTRUKTURA ZA KULTURNI TURIZAM ............................... 51 14.2. PROGRAMSKO PODRUČIJE: RAZVOJ PROIZVODA ................................................................... 51 14.3. PROGRAMSKO PODRUČIJE: MARKETING ZA KULTURNI TURIZAM ......................................... 52 14.4. PROGRAMSKO PODRUČIJE: STEJKHOLDERI U KULTURNOM TURIZMU ................................. 53 14.5. PROGRAMSKO PODRUČIJE: EDUKACIJA ZA TURISTIČKI SEKTOR ............................................. 54 14.6. PROGRAMSKO PODRUČJE: EDUKACIJA ZA KULTURNI SEKTOR ............................................... 55 14.7. PROGRAMSKO PODRUČIJE: EDUKACIJA LOKALNOG STANOVNIŠTVA ..................................... 56 15. STRATEŠKI CILJEVI RAZVOJA KULTURNOG TURIZMA ................................................................ 59 15.1. ODRŽIVI TURISTIČKI RAZVOJ I ZAŠTITA KULTURNIH DOBARA .......................................... 59 15.2. STRATEŠKI CILJEVI RAZVOJA I CILJNE GRUPE ................................................................... 61 15.3. LJUDSKI RESURSI I FINANSIRANJE ........................................................................................ 63 15.4. ORGANIZACIONA STRUKTURA ............................................................................................... 64 16. INDIKATORI ........................................................................................................................................ 68 17. MONITORING I MJERENJE EFIKASNOSTI IMPLEMENTACIJE STRATEGIJE .............................. 70 18. REZIME ............................................................................................................................................... 71 19. GANTOGRAM ..................................................................................................................................... 72 20. LITERATURA I IZVORI: ...................................................................................................................... 73 2 1. UVOD Strategijom razvoja turizma u Crnoj Gori do 2020. godine, ustanovljeno je opredjeljenje da se turizam, kao najvažnija razvojna privredna grana, sistematski i kontinuirano razvija i unapređuje sa ciljem formiranja visoko-kvalitetne turističke destinacije sa cjelogodišnjim, diverzifikovanim turističkim proizvodom prilagođenim savremenoj potražnji, što bi imalo za rezultat obezbjeđenje dugoročne konkurentske prednosti. Prepoznajući trendove kretanja razvoja turizma na svjetskom nivou, kao i kretenja na turističkim emitivnim tržištima, posebna pažnja je usmjerena na razvoj kulturnog turizma za koji Svjetska turistička organizacija (WTO) predviđa godišnji rast od 15% do 2020. godine imajući u vidu procjene da 37% svih međunarodnih putovanja uključuje neki oblik kulturnog turizma (UNWTO, Toutusm Higliths, 2018 Edition). Povećana, nedovoljno praćena, potražnja za osmišljenim i zaokruženim proizvodima kulturnog turizma manifestuje se i u turističkim kretanjima u Crnoj Gori koja je u prethodnom periodu bila prepoznata kao destinacija pretežno kupališnog turizma u ljetnjim mjesecima. Potencijali za formiranje i razvoj kulturnog turističkog proizvoda su brojni primjeri materijalne i nematerijalne kulturne baštine nastale na čitavoj teritoriji kao odraz bogate i burne istorijske prošlosti. Ubrzani razvoj turizma u obalnom području i aktiviranje turizma u planinskom području nesumnjivo su povoljan osnov za dalje unapređenje turističke ponude u pravcu formiranja konkurentnog kulturnog turističkog proizvoda. Akteri u formiranju proizvoda kulturnog turizma, pored nacionalnih, moraju biti prepoznati i u turističkom sektoru, kulturnom sektoru sa sektorom zaštite kulturne baštine, kao i na nivou lokalne uprave. Zbog naglašenih potreba za ubrzanim razvojem proizvoda kulturog turizma kompatibilnih sa postojećom turističkom ponudom, u cilju obezbjeđivanja konkurentnosti i ostvarivanje rasta i konzistentnosti ekonomskih efekata od turizma kao strateške razvojne aktivnosti, Ministarstvo održivog razvoja i turizma (MORT) iniciralo je izradu Strategije razvoja kulturnog turizma Crne Gore do 2023. godine, sa Akcionim planom. Prepoznavanje ekonomskog, društvenog, kulturnog i prostornog uticaja kulturnog turizma na ekonomski i kulturološki rast, definicija pojma kulturni turizam i njegovih manifestacionih oblika, kao i analiza postojećeg stanja u oblasti zakonske regulative, razvojnih i planskih dokumenata i resursa, početni