PRO MEMORIE PRO Inhoud Pro Memorie 16 (2014), aflevering1 Redactioneel 1 Artikelen Alain Wijffels De Vrede van Utrecht (1474) 3 Gustaaf van Nifterik Een onafhankelijke rechter onder graaf Willem van Oranje? 24 Marlies Eggermont De juridisering van het beroep van vroedvrouw: in stroomversnelling 39 Pro Memorie vanaf de negentiende eeuw Bruno Debaenst Keer op keer vermorzeld! Een industrieel arbeidsongeval uit 1894 64 P rechtshistorisch doorgelicht E.G.D. van Dongen Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij Morré. 75 Enige rechtsvergelijkende en rechtshistorische beschouwingen over de gevolgen van eigen schuld van de gelaedeerde voor de aansprakelijkheid voor Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden onrechtmatig handelen M Sebastiaan Als hamers op de Vlaamse nagel! De eerste Vlaamse juridische tijdschriften 101 Vandenbogaerde (1889-1935) P.L. Nève en Tuinman in de hof van Themis. Bij het overlijden van prof.mr. J.Th. de Smidt 121 C.M. Cappon (19 december 1923-17 februari 2013) jaargang 16 (2014) aflevering 1 Recensies M. Gubbels en C.J.H. Jansen (red.), Regio. Rechtshistorische opstellen aangeboden aan dr. P.P.J.L. van Peteghem (Georges Martyn) 130; Hans van Hall, Eijsden, een vrijheid met Luikse stadsrechten (Joseph Fleuren) 133; A.M.J.A. Berkvens, H.J.J.M. van der Bruggen en R.M.L.M. Magnée (red.), Rechtspraak in Roermond (Maarten van Boven) 136; Bram Delbecke, De lange schaduw van de grondwetgever (Bruno Debaenst) 140 Over de auteurs 143 16.1 (2014) Stichting tot uitgaaf der bronnen van het Oud-Vaderlandse Recht (ovr) Uitgeverij Verloren bv te Hilversum PM20141_omslag R9.indd 1 06-05-14 12:19 Aanleveren kopij Kopij kan in digitale vorm (tekst en illustraties) worden toegezonden aan: – dr. P. Brood (Nationaal Archief Den Haag), redactiesecretaris: [email protected] – prof.dr. A.M.J.A. Berkvens (Universiteit Maastricht), hoofdredacteur Nederland: louis.berkvens@maastricht- university.nl Pro Memorie. Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden – prof.dr. G. Martyn (Universiteit Gent), hoofdredacteur België: [email protected] De Stichting Oud-Vaderlands Recht geeft sinds 1999 Pro Memorie. Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden Auteursinstructies uit als opvolger van de in de jaren 1879-1999 gepubliceerde Verslagen en Mededelingen. Algemeen Om te voorkomen dat het persklaar maken van de kopij al te ingewikkeld en tijdrovend wordt, verzoeken we Pro Memorie is een peer reviewed tijdschrift. Een bijdrage wordt opgenomen na beoordeling volgens de principes de auteurs zich te houden aan het volgende: van double blind peer review. – Hou de tekst zo ‘plat’ mogelijk. Vermijd extra’s zoals kopteksten, verschillende lettertypes en -groottes of Pro Memorie bevat naast artikelen over de rechtsgeschiedenis van de oude Nederlanden en de voormalige auteursnamen met uitsluitend hoofdletters. Enkel voetnootnummers staan in superscript. overzeese vestigingen van Nederland en België ook recensies en aankondigingen (van dissertaties, oraties en – Gelieve citaten te voorzien van enkele aanhalingstekens en niet te cursiveren. De aanhalingstekens sluiten specifiek rechtshistorische monografieën), kronieken (korte overzichten van activiteiten), interviews, necro- in de regel direct na het geciteerde. logieën en beknopte biografieën van belangrijke rechtshistorici uit het Nederlandse taalgebied. Het werkter- – Plaats voetnootnummers: in de regel na een leesteken. rein van Pro Memorie sluit aan bij dat van de Stichting Oud-Vaderlands Recht, maar doordat het tijdschrift zich De werkelijkheid is altijd ingewikkelder. De redactie zorgt voor resterende uniformeringskwesties. nadrukkelijk ook op de zuidelijke Nederlanden richt, beslaat het een ruimer gebied. Het staat wel open voor studies op het terrein van het gerecipieerde geleerde recht, maar zal geen bijdragen bevatten betreffende het Samenvatting Romeinse en het canonieke recht, behalve als deze direct betrekking hebben op de Nederlanden. Pro Memorie Artikelen dienen vergezeld te zijn van een korte samenvatting (5 à 10 regels), met maximaal 8 trefwoorden, in richt zich dus ook niet op dezelfde doelgroep als het Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis. het Engels. Pro Memorie wordt uitgegeven onder auspiciën van de Stichting tot Uitgaaf der bronnen van het Oud-Vader- landse Recht door Uitgeverij Verloren te Hilversum. Het tijdschrift wordt toegezonden aan alle contribuanten Voetnoten van de Stichting OVR. Vanaf jaargang 12 gebruikt de redactie een eenvoudiger systeem dan voorheen. Haakjes hoeven niet meer. De delen van de verwijzing worden gescheiden door een komma. De onafhankelijkheid van de redactie wordt gewaarborgd door het Redactiestatuut. Er wordt qua citeerwijze geen onderscheid gemaakt tussen verwijzingen naar een volledige publicatie dan wel naar een bepaalde passage in een publicatie. Er wordt wel een onderscheid gemaakt tussen de eerste en de Contribuant van OVR Contribuant van OVR wordt men door zich te abonneren op Pro Memorie. U kunt dat doen verdere verwijzingen naar een zelfde publicatie. De eerste keer is de verwijzing volledig, de tweede keer wordt door te bellen, schrijven of mailen naar: ze verkort. Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum A boeken (monografieën) tel.: 035-6859856 e-mail: [email protected] www.verloren.nl * zelfstandige uitgave (verwijzing naar het werk als dusdanig): R. Lesaffer, Inleiding tot de Europese rechtsgeschie- denis, Leuven, 2004. Redactie * zelfstandige uitgave (verwijzing naar een passage uit het werk): R. Lesaffer, Inleiding tot de Europese rechtsge- Prof.dr. T.J. Veen †, initiator en eerste hoofdredacteur; prof.dr. A.M.J.A. Berkvens (Universiteit Maastricht), schiedenis, Leuven, 2004, 23-25. hoofdredacteur Nederland; prof.dr. G. Martyn (Universiteit Gent), hoofdredacteur België; dr. P. Brood (Na- * boek uit een reeks P.L. Nève, Schets van een geschiedenis van het notarisambt in het huidige België tot aan de Franse tionaal Archief Den Haag), redactiesecretaris; prof.dr. C.M. Cappon (Universiteit van Amsterdam); prof.dr. wetgeving. Rechtshistorische reeks van het Gerard Noodt Instituut, dl. 34, Nijmegen, 1995. Verkorte citeer- S. Dauchy (Université Lille 2); prof.dr. B.C.M. van Erp-Jacobs (Universiteit Tilburg); prof.dr. D. Heirbaut wijze: Nève, Notarisambt België, 120-121. (Universiteit Gent); dr. mr. J.M. Milo (Universiteit Utrecht); prof.em.mr. P.L. Nève (Universiteit Tilburg en Radboud Universiteit), erelid; prof.dr. E. Put (Katholieke Universiteit Leuven en Rijksarchief Leuven); prof. B bijdragen in boeken (bundels) dr. C.H. van Rhee (Universiteit Maastricht); prof.dr. J.S.L.A.W.B. Roes (Radboud Universiteit) J.H.A. Lokin, ‘De Code civil: een rechtsdogmatische evaluatie’, in: D. Heirbaut en G. Martyn (red.), Napoleons nalatenschap. Tweehonderd jaar Burgerlijk Wetboek in België, Mechelen, 2005, 63-75. Uitgever Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum C tijdschriftartikelen www.verloren.nl * als de verschillende afleveringen van een bepaalde jaargang een doorlopende nummering hebben: A.H. e-mail: [email protected] Huussen, ‘De rechtspraak in strafzaken voor het Hof van Holland in het eerste kwart van de achttiende Stichting OVR eeuw’, Holland. Regionaal-historisch tijdschrift, 1976, 117-119. www.rechtsgeschiedenis.org * als de paginering elke aflevering herbegint, dan is het noodzakelijk na de jaargang het nummer of de af- levering te vermelden in arabische cijfers, na de afkorting ‘afl.’. M. Berendse, ‘Geen standbeelden, maar Foto omslag: Foto omslag: Hans Memlings Laatste Oordeel, dat in 1473 door de Danzigse kaper Beneke werd archieven’, Nationaal Archief Magazine, 2010, afl. 2, 28. veroverd en naar Danzig gebracht. Wikimedia Commons. D archief Jaarcontributie €35,– De aanbevolen volgorde is: Stad, archiefinstelling, archieffonds, inventarisnummer. Bij de eerste vermelding Losse nummers: de prijs wordt per aflevering vastgesteld. De prijs van dit nummer is €20,– staat alles voluit, met tussen haakjes de afkortingen die verder zullen gebruikt worden voor de aanduiding issn 1566-7146 van de archiefinstelling en het archieffonds. Den Haag, Nationaal Archief (na), Ministerie van Buitenlandse zaken: Consulaat-Generaal te Antwerpen (cga), 1842-1956, inv.nr. 510. Tussen de verschillende verwijzingen staat een kommapunt. Een uitgebreide auteursinstructie is te lezen op de website van ovr http://www.rechtsgeschiedenis.org. PM20141_omslag R9.indd 2 06-05-14 12:19 Redactioneel Beste vrienden rechtshistorici van de Lage Landen, Naar aanleiding van deze eerste aflevering van de zestiende jaargang van Pro Memorie blikt de redactie met genoegen terug op de drie eerste lustra van het tijdschrift. We doen dit in dankbare herinnering aan wijlen Theo Veen, die het initiatief nam voor een Nederlands- Belgische periodiek over ons geliefde vakgebied. In de afgelopen vijftien jaren namen we afscheid van enkele rechtshistorici coryfeeën. Onder meer dankzij de interviews in Pro Me- morie zijn ze niet slechts namen boven wetenschappelijke artikelen gebleven, maar gepas- sioneerde mensen van vlees en bloed. In dit nummer leest u onder meer het levensbericht (en een aanvulling op zijn bibliografie van 1988) van Tom de Smidt, die ons in 2013 verliet. Hij was zonder twijfel één van de meest inspirerende onderzoekers en tegelijk een warme collega. Het zou collega De Smidt bijzonder genoegen gedaan hebben vast te stellen dat de rechtsgeschiedenis vandaag meer dan ooit springlevend is, onder meer dankzij de Neder- lands-Belgische rechtshistorische dagen, waarvoor hij jaren geleden, samen met Piet Ger- benzon en Jan Van