Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA ________________ MAJADILIANO YA BUNGE ______________________ MKUTANO WA KUMI NA TANO Kikao cha Thelathini na Tisa – Tarehe 24 Juni, 2014 (Mkutano Ulianza Saa 3.00 Asubuhi) D U A Spika (Mhe. Anna S. Makinda) Alisoma Dua SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, tukae. Katibu! MASWALI NA MAJIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, tunaanza Maswali na Ofisi ya Waziri Mkuu, atakayeuliza swali la kwanza Mheshimiwa Maryam Salum Msabaha. Na. 293 Tatizo la Uchafu Katika Jiji la Dar es Salaam MHE. MARYAM S. MSABAHA aliuliza:- Jiji la Dar es Salaam linaongoza kwa uchafu na ombaomba, jambo ambalo linasababisha kero kwa wakazi wake na wageni wanaofika nchini. (a) Je, Serikali ina mikakati gani ya kumaliza tatizo la ukusanyaji wa taka katika Jiji hilo? 1 Nakala ya Mtandao (Online Document) (b) Je, Serikali inasema nini katika kutumia taka kutengeneza vitu vingine kama mbolea au kutumia taka hizo kufua umeme kama zinavyofanya nchi nyingine? NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (TAMISEMI) alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Maryam Salum Msabaha, Mbunge wa Viti Maalum, lenye sehemu (a) na (b), kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Spika, changamoto inayolikabili Jiji la Dar es Salaam kuhusu usafi ni kuwepo kwa kiwango kikubwa cha uzalishaji wa taka ikilinganishwa na uwezo wa Jiji kuzoa taka hizo. Uzalishaji wa taka katika Jiji kwa sasa ni wastani wa tani 4,252 kwa siku wakati uwezo uliopo wa kuzoa taka ni wastani wa tani 2,126 kiasi cha 50% kwa siku. Mheshimiwa Spika, ili kukabiliana na changamoto hii Jiji limetumia shilingi bilioni moja (bilioni 1) kwa ajili ya kununulia mtambo mpya wa kusukuma taka, yaani Buldozer D.8, ununuzi wa malori mawili yenye tani 18 kwa ajili ya kuzoa taka na ununuzi wa Compactor moja kwa ajili ya kushindilia taka. Aidha, Jiji limeweka umeme ndani ya Dampo, ili Dampo liweze kupokea taka kwa saa 24. Vile vile Mkoa umepitisha azimio kuwa, kila siku ya Jumamosi kutakuwa na shughuli ya usafi katika maeneo yote ya Jiji. Kila mtaa wamepewa jukumu la kusimamia usafi katika mtaa wao. Mkoa, Halmashauri na Kata kazi yao ni usimamizi na kukagua usafi kwenye maeneo hayo. Mheshimiwa Spika, Serikali imepiga marufuku shughuli zote zinazofanyika kinyume cha Sheria katikati ya Jiji, zikiwemo biashara ya nguo barabarani, uchomaji wa mikishikaki, mahindi, Mama na baba-lishe, kupika kandokando ya barabara na mikokoteni. Vilevile Ofisi ya Waziri Mkuu, Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa (TAMISEMI), ilifanya ukaguzi wa shughuli za usafi katika Halmashauri zote za Jiji na kuchukua hatua kwa Watendaji wa Mitaa na Maafisa Afya walioshindwa kusimamia usafi. (b) Mheshimiwa Spika, kuhusu kutumia taka kwa ajili ya kutengeneza mbolea na umeme, tayari Makampuni 25 yameonesha nia ya kuwekeza katika miradi hiyo, yakiwemo makampuni 9 ambayo yatatengeneza mbolea ya mboji, Makampuni 12 kufua umeme na Makampuni 4 kutengeneza vitu mbalimbali, kama kwa mfano Diesel au Ethanol. Hatua iliyofikiwa hadi sasa ni uchambuzi wa uwezo na mashrti ya Makampuni hayo kuwekeza katika Miradi hiyo. (Makofi) MHE. MARYAM S. MSABAHA: Mheshimiwa Spika, ahsante sana. Naomba nimwulize Naibu Waziri maswali mawili ya nyongeza. Mheshimiwa Spika, tulishuhudia tulipopata ugeni wa Rais Obama kutoka Marekani, Jiji la Dar es Salaam lilikuwa katika hali ya usafi, mgeni huyu alipoondoka Jiji lile lilirudi katika hali ya uchafu. Kipindi cha mvua makaro yote ya Dar es Salaam yanakuwa yanafumuka, vinatapakaa vinyesi na kusababisha milipuko ya maradhi. 2 Nakala ya Mtandao (Online Document) Mheshimiwa Spika, namwomba Mheshimiwa Naibu Waziri anijibu swali hili. Ni mikakati gani ya Serikali ambayo ni ya kudhibiti hali hii ya makaro ambayo yanafumuka Dar es Salaam na kuurudisha Mji wa Dar es Salaam kuwa katika hali ya usafi? Mheshimiwa Spika, swali la pili. Kila binadamu katika Tanzania hii ana haki katika Serikali yake, tunashuhudia ongezeko la omba omba, watu ambao wanaishi katika mazingira magumu na hata wageni wanapofika katika Jiji la Dar es Salaam wanakuwa wanawakera wageni wale na Tanzania inapata picha mbaya sana. Mheshimiwa Spika, nataka nimwulize Mheshimiwa Naibu Waziri; hamwoni sasa kuna mikakati ya Serikali kutenga maeneo maalum kuwajengea watu ambao hawana uwezo na mkawapa huduma za kijamii? Mheshimiwa Spika, ahsante sana. (Makofi) NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (TAMISEMI): Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, ninaomba kujibu maswali mawili ya nyongeza ya Mheshimiwa Maryam Msabaha, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Spika, ni kweli. Alipokuja Rais Obama hapa, Mji wa Dar es Salaam ulipendeza ukawa mzuri. Mambo haya tunayozungumza hapa ni masuala ya discipline. Discipline maana yake ni kufanya jambo kama linavyotakiwa, kwa wakati unaotakiwa na mahali linapotakiwa. Mheshimiwa Spika, ukiuchukua mkate ukasema hapa kwenye toilet hapa ni pasafi, ukasema unaweka mkate pale tutakwambia mkate haukai kwenye toilet. Ukichukua toilet paper ukaweka kwenye meza hapa, pamoja na kwamba ni safi, utaambiwa haikai hapo. Mheshimiwa Spika, pakaenda pakafanyika haya yote yanafanyika na jambo analozungumza Mheshimiwa Maryam Msabaha ni jambo la msingi, mimi niko conscious na politics na economics za Dar es Salaam, nazielewa. Tumezungumza hizi habari tumewekana sawa tumesema na Sheria zimewekwa pale na utaratibu umewekwa kwamba, jamani hapa watakaa watu fulani, hapa watakaa watu fulani na hapa watakaa watu fulani, unakaa kidogo, unaona watu wanarudi kidogo-kidogo. Humu ndani umesikia maelekezo yaliyotolewa na Bunge hapa, tumetakiwa tuende kwenye Kamati tuende tukakae tuzungumze, tuseme tunakaakaaje. Mheshimiwa Spika, Wabunge walitoka hapa wengine wamekwenda Jeshini. Ukienda, kuna mahali panaitwa Smart Area, Jeshini unapokwenda kwenye Smart Area hutembei tu hivi unatembea mwendo hivi, kuna mwendo unaotembea kwa discipline ya namna fulani. Ndicho kilichosemwa kwa Dar es Salaam pale, kikasemwa kwamba, hebu tuuweke mji ule uwe na discipline maalum watu wakienda pale kila mtu aheshimu taratibu zilizoko pale. Mheshimiwa Spika, kwa hiyo, ni Member of Parliament hapa anazungumza jambo la msingi. Mimi naomba nichukue nafasi hii, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, kuwaomba Viongozi wote tuoneshe kukomaa katika jambo hili. Kukomaa maana yake ni kufanya jambo hata kama hulitaki, ndio maana ya kukomaa. Tusaidiane wote sisi kwa pamoja. 3 Nakala ya Mtandao (Online Document) Mheshimiwa Spika, Moshi na Mwanza pale, wamesifiwa wamekwenda mpaka Rio-De- Janeiro kwa sababu, ya kazi nzuri iliyofanyika pale, wameweka discipline. Wakitoka wale wakishafika Upare pale, wakiingia Mji wa Moshi pale, watu wote wanachukua mishikaki, wanachukua mifupa ya kuku wanaweka kwenye packet, hakuna kutupa tena. Wanangoja wahamie tena kwenye eneo lingine ambalo halina nidhamu. (Makofi) Mheshimiwa Spika, kama Mwanza imefanya hivyo na kama Moshi imefanya hivyo na sisi wote tunawasifu hapa, mimi naomba tuichukue kauli ya Mheshimiwa Maryam Msabaha itumike kama Kauli ya Siku na Sheria ya Siku kutunza Miji yetu iwe katika hali ya usafi. (Makofi) Mhesimiwa Spika, la pili. Mheshimiwa Maryam anasema kuna ongezeko la ombaomba, nenda kasome The Political Economy of Capitalism, nenda kasome The Political Economy of Socialism zitakuonesha mambo haya. Hapa kinachozungumzwa ni suala la relations of Production. Unafika mahali unakuta umetengeneza kundi la watu hivi, limetupwa barabarani. (Makofi) Mheshimiwa Spika, sasa mimi ninachotaka kusema kwa kifupi hapa, usije ukanisimamisha Mama Spika. Hii ombaomba hapa, akina Matonya waliondolewa pale, wakaambiwa warudi, wakaondoka wakaenda zao, kidogo kidogo unaona wamerudi tena barabarani. Mimi nafahamu habari ya Matonya, ndio nafahamu, sasa nisije tena nikapata mgogoro hapa. Mheshimiwa Spika, anasema habari ya Rehabilitation Centres na nini, zimeanza kufunguliwa, kule Mbagala wameanza kuzifungua. Sisi kama Halmashauri tunalichukua jambo hili, watu wanaozurura barabarani, kama wanazurura, watoto wadogo wanapozurura barabarani. Ukikuta wanatembea barabarani, wale watoto kama hawana baba, hawana mama na nini, baba yao ni Halmashauri na huu ndio ujumbe tunaoupokea hapa. Mtu yeyote anataka kwenda kutoa hela pale akasema mimi nilitumia hela hizi kwa ajili ya kuwasaidia hawa ombaomba, ili wawekewe Kituo pale. Hata akija CAG atasema mapato haya na matumizi haya ni sahihi yapite, tunalichukua hili jambo Mheshimiwa. Tutakwenda kufanya hivyo kama alivyoelekeza. (Makofi) SPIKA: Naona suala lenyewe limechukua dakika 10 badala ya 5. Tunaendelea na Wizara ya, eeh! Waziri wa Nchi, Ofisi ya Waziri Mkuu, Sera, Uratibu na Bunge. WAZIRI WA NCHI, OFISI YA WAZIRI MKUU, SERA, URATIBU NA BUNGE: Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, pamoja na majibu mazuri ya Mheshimiwa Naibu Waziri, tumewahi kutoa mwelekeo na Sera za za Serikali juu ya kuwahifadhi na kuwatunza watu wasiojiweza, wakiwemo hawa wanaoishi katika mazingira magumu. Jukumu la kuwalea na kuwatunza watu waliopo kwenye mazingira magumu, wakiwemo hawa watoto, walemavu na watu wasiojiweza, jukumu la kwanza kabisa ni jukumu la familia, ni jukumu la jamii. (Makofi) Mheshimiwa Spika, siyo jukumu la Serikali peke yake kwa sababu, hakuna watoto hawa wanaokwenda barabarani ambao hawatoki kwenye jamii fulani. Katika mazingira ya Tanzania, tunavyojijua sisi tulivyolelewa, tunaishi katika familia pana sana. Kwa hiyo, pamoja na kwamba, Serikali itachukua jukumu lake, lakini jukumu la kwanza ni la familia. (Makofi) 4 Nakala ya Mtandao (Online Document) Mheshimiwa Spika, tulishatoa wito na Sera yetu