AANNALESNNALES MMISSIOLOGICIISSIOLOGICI PPOSNANIENSESOSNANIENSES Pierwszy tom niniejszego wydawnictwa ukazał się w roku 1928 pod tytułem: „Roczniki Związku Akademickich Kół Misyjnych. Czasopismo Roczne Po- święcone Zagadnieniom Misjologii” (t. 1-4). Od tomu piątego tytuł został zmieniony na „Annales Missiologicae. Roczniki Misjologiczne” i pod tym tytułem ukazało się kolejnych sześć tomów (t. 5-10, ostatni w roku 1938). W roku 2000 Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu we współpracy z Fundacją Pomocy Humanitarnej „Redemptoris Missio” w Poznaniu postanowił kontynuować wydawanie czasopisma, któ- re zdobyło już określone miejsce w polskiej misjologii. Najpierw dwukrot- nie ukazało się pod tytułem przyjętym w roku 1932, z wyraźnym dodaniem określenia wskazującego na środowisko, z którym się utożsamia: „Annales Missiologicae Posnanienses” (t. 11-12). Jednak z uwagi na pewne wątpliwości dotyczące poprawności gramatycznej łacińskiego tytułu – po dłuższych waha- niach – po raz trzeci zmieniono tytuł: od tomu 13 (2003) przyjęto nazwę: „An- nales Missiologici Posnanienses”. W latach 2001-2014 pismo ukazywało się w rytmie dwurocznym. Od numeru 19 (2014) redakcja przyjęła roczny rytm wydawniczy. AANNALESNNALES MMISSIOLOGICIISSIOLOGICI PPOSNANIENSESOSNANIENSES Tom 23 2018 UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU • WYDZIAŁ TEOLOGICZNY ADAM MICKIEWICZ UNIVERSITY IN POZNAŃ • FACULTY OF THEOLOGY POZNAŃ, POLAND Rada Wydawnicza ks. prof. UAM dr hab. Adam Kalbarczyk, Mieczysława Makarowicz, ks. prof. UAM dr hab. Mieczysław Polak, ks. dr hab. Andrzej Pryba, ks. prof. UAM dr hab. Paweł Wygralak – przewodniczący Redaktor naczelny o. dr hab. Piotr Piasecki OMI e-mail: [email protected] Międzynarodowa Rada Naukowa o. prof. Marek Inglot SJ (Pontifi cia Università Gregoriana, Roma) o. prof. Artur K. Wardęga SJ (Macau Ricci Institute, Macau) prof. Frederic Laugrand (Universite Laval, Quebec) o. prof. dr hab. Jarosław Różański OMI (UKSW, Warszawa) prof. UW dr hab. Maciej Ząbek (UW, Warszawa) prof. Sandra Mazzolini (Pontifi cia Università Urbaniana, Roma) o. prof. Pierre Hurtubise OMI (Saint Paul’s Univerisity, Ottawa) prof. Carmelo Dotolo (Pontifi cia Università Urbaniana, Roma) o. dr hab. Paweł Zając OMI (UAM, Poznań) Adres do korespondencji Redakcja „Annales Missiologici Posnanienses” (Piotr Piasecki) Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Wieżowa 2/4, 61-111 Poznań e-mail: [email protected]; web site: www.annalesmp.amu.edu.pl; [email protected] Recenzenci artykułów rocznika 2018 dr Mikołaj Gębka, prof. UAM dr hab. Adam Kalbarczyk, prof. UAM dr hab. Michał Kieling, prof. UKSW dr hab. Wojciech Kluj, dr Łukasz Krauze, dr Sebastian Łuszczki, prof. dr hab. Jarosław Moskałyk, dr hab. Piotr Piasecki, prof. dr hab. Jarosław Różański, dr Dawid Stelmach, dr hab. Tomasz Szyszka, prof. dr hab. Bogdan Trocha, prof. KUL dr hab. Stanisław T. Zarzycki, dr Jacek Zjawin Redaktorzy językowi język angielski: Ron Quillo (San Antonio, USA), Tom Coughlin (USA), Klaudyna Longinus, Małgorzata Wiertlewska język francuski: Pierre Hurtubise OMI (Ottawa, Canada) język polski: Mieczysława Makarowicz, dr Justyna Sprutta Pierwotną wersją czasopisma „Annales Missiologici Posnanienses” jest wersja elektroniczna Publikacja fi nansowana z dotacji podmiotowej na utrzymanie potencjału badawczego Wydziału Teologicznego UAM ISSN 1731-6170 Projekt grafi czny okładki: Jacek Grześkowiak Wydawca Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny, ul. Wieżowa 2/4, 61-111 Poznań e-mail: [email protected] Totem.com.pl, ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław SPIS TREŚCI RǐǃdžǓǕ DǂǏNJdžǍǖnj Maksymilian Ryłło SJ (1802-1848) and the Beginnings of the New Catholic Mission in Africa in the Nineteenth Century 7 GǓǛdžLjǐǓǛ ADžǂǎNJǂnj Początki ewangelizacji Islandii 23 KǂǕǂǓǛǚǏǂ AǏǏǂ MNJDŽlj Elements of Christian popular piety in Nubia (VI -XVI century) – an outline of aspects 41 AǏDžǓǛdžNj MNJǐǕnj Thomas Tien Keng-hsin, SVD: The historical greatness of the fi rst Cardinal of China and the Far East (Part one) 55 MǂǓDŽNJǏ WǓǛǐǔ Teologiczne i świeckie znaczenia pojęcia misje w polskich nowych mediach. Ich przeobrażenia w czasie 77 SdžǓLjNJǖǔǛ AǏǐǔǛnjǐ Powołanie i przygotowanie do służby misyjnej wiernych Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormonów) 93 TǐǎǂǔǛ KǂǍǏNJǖnj Folklorystyczne opisy początków świata i człowieka 111 ŁǖnjǂǔǛ KǓǂǖǛdž Misja ewangelisty w protestantyzmie anglosaskim 121 PNJǐǕǓ PNJǂǔdžDŽnjNJ Medytacja chrześcijańska instrumentem nowej ewangelizacji 133 6 SPIS TREŚCI PNJǐǕǓ NǂǘǓǐǕ Música para rezos y liturgias de la Semana Santa de los archivos misionales en Bolivia 147 JǖǔǕǚǏǂ SǑǓǖǕǕǂ Misyjny wymiar ikony Ze słanie Ducha Świętego 165 DǂǘNJDž SǕdžǍǎǂDŽlj Kościół w Panamie w przededniu Światowych Dni Młodzieży w 2019 roku 177 MNJǔǔNJǐǏǂǓNJǂ BNJǃǍNJǐLjǓǂǑljNJDŽǂ SdžǍdžDŽǕǂ 189 Robert Danieluk, Ronnie Po-chia HSIA, Matteo Ricci and the Catholic Mission to China, 1583-1610: A Short History with Documents. Indianapolis, Hackett Publishing Company, Inc., 2016 (Passages: Key Moments in History) 191 Robert Danieluk Giovanni ISGRÒ, L’avventura scenica dei gesuiti in Giappone (1549-1639). Bari, Edizioni di Pagina, 2016 (Due Punti 43) 195 KǓǐǏNJnjǂ 199 Agata Małgorzata Wachowiak, Sprawozdanie z Działalności Akademickiego Koła Misjologicznego im. dr Wandy Bleńskiej w roku akademickim 2017/2018 201 Beata Iwanicka, Sprawozdanie z ogólnopolskiej konferencji naukowej „Jan Paweł II w Tajlandii” 205 Agata Wachowiak Sprawozdanie z sympozjum „Akademicki Ruch Misyjny. Wczoraj-dziś-jutro” 209 Klaus Vellguth Re-reading Mission in the Age of Interculturality – The International Association of Catholic Missiologists (IACM) 210 Annales Missiologici Posnanienses t. 23 (2018), s. 7-21 doi: 10.14746/amp.2018.23.1 ROBERT DANIELUK Rzymskie Archiwum Towarzystwa Jezusowego, Rzym, Włochy Maksymilian Ryłło SJ (1802-1848) and the Beginnings of the New Catholic Mission in Africa in Nineteenth Century A mysterious darkness covers until this day the lands extending in the inte- rior of Africa. Governments and private societies took great pains to promote investigation of these territories, organizing well equipped expeditions. Yet, in spite of all these considerable sacrifi ces and innumerable eff orts, not even the border of this impenetrable veil covering them for centuries has been made known – – wrote in 1860 Gaetano Moroni in his famous dictionary (Moroni 278).1 Twelve years earlier had died in Khartoum Maksymilian Ryłło, a forty-six-years old Pol- ish Jesuit to whom is dedicated this article. His life would certainly be interesting enough to inspire a larger historical essay, but the purpose of this contribution is only to remember shortly this outstanding missionary fi gure, recalling fi rst of all the “African chapter” of his biography and leaving any more complete study to a better pen. Ryłło’s historiography Although not completely unknown, Ryłło’s modest historiography could be compared to the knowledge of Africa that the Europeans contemporary to 1 “Un misterioso buio ricopre fi no al dì d’oggi que’ paesi che nella sua estensione interna l’Africa racchiude. Governi del pari che società private si adoperarono in diverse epoche ad intraprendere indagini intorno a queste terre, allestendo a tal uopo spedizioni ben provvedute. Se non che, malgrado i più considerevoli sagrifi zi e innumerevoli sforzi, giammai non si poté levare un lembo a quell’impenetrabile velo che pel volger di tanti secoli vi sta sopra disteso”. (Moroni 278). Gaetano Moroni (1802-1883), Italian erudite and writer, he remained for many years in the milieu of Mauro Cappellari, who as Pope appointed him his private secretary; Moroni edited his famous “Dictionary” in 103 volumes, published in Venice in 1840-1861 (Monsagrati 2012). 8 ROBERT DANIELUK him had of this continent, as testifi es Moroni: its existence was not ignored since the antiquity, but the real knowledge of it was limited only to its costs used by the Western travellers during their journey towards India and the Far East. The inside of Africa remained mysterious and unknown, thus the name of the “Dark Continent” sometimes attributed to the lands otherwise described with the expressions to be found in the old maps saying Hic sunt leones (here are lions). In fact, any scholar interested in Ryłło could easily realize – only looking at the existing bibliographies (for example, Sommervogel 1896, 343-344 and Sommervogel 1932, 1889-1890) and other tools of research usually used at the beginning of each historical query – that the famous missionary has quite a limited historiography. There are articles in encyclopaedias and dictionar- ies, both general (Testore 152; Grzebień 1992, 504-506; Bieś 675-676) and those dedicated to the Jesuits (Jalabert 1987b, 367-368; Jalabert 2001b, 3452; Encyklopedia wiedzy o jezuitach 589), while the purpose of few other contri- butions was to briefl y introduce Ryłło and his activities. Some of these studies concern precisely the beginnings of the mission in Central Africa (e.gr. Storme 1952, 105-118; Storme 1953, 290-305; Schmid, 109-127). As for more recent publications, László Polgár indicates all together four- teen titles: three books, three entries in encyclopaedias and eight articles or contributions to larger works (usually concerning the missionary history) where there is question of Ryłło (Polgár 119-120).2 From all these publications, six are in Polish, three in French and in Italian, one in Flemish and Lithuanian. Four other titles in Polish are added to this list by the recent bibliography ed- ited by Ludwik Grzebień