Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Waganiec na lata 2016-2020 GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY WAGANIEC NA LATA 2016-2025 DELIMITACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH I PRZEZNACZONYCH DO REWITALIZACJI Waganiec, 2016 0 | S t r o n a Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Waganiec na lata 2016-2025 Spis treści 1 Wprowadzenie ......................................................................................................................... 3 1.1 Definicje ............................................................................................................................ 3 1.2 Tworzenie Gminnego Programu Rewitalizacji ................................................................ 4 2 Diagnoza społeczno-gospodarcza ........................................................................................... 6 2.1 Charakterystyka zagospodarowania przestrzennego gminy ......................................... 6 2.2 Charakterystyka gospodarcza gminy ............................................................................. 19 2.3 Charakterystyka społeczna gminy ................................................................................. 27 3 Opis powiązań Gminnego Programu Rewitalizacji z dokumentami strategicznymi ........... 35 4 Konsultacje społeczne ........................................................................................................... 40 4.1 Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych na terenie Gminy Waganiec na podstawie badań własnych- konsultacje społeczne z pracownikami Urzędu .......................................... 40 4.2 Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych na terenie Gminy Waganiec na podstawie badań własnych- badanie ankietowe ....................................................................................... 48 4.3 Konsultacje społeczne z mieszkańcami ......................................................................... 61 5 Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych .......................................................................... 64 5.1 Metodologia opracowania diagnozy ............................................................................. 64 5.2 Problemy społeczne ....................................................................................................... 65 5.3 Problemy gospodarcze ................................................................................................... 76 5.4 Problemy środowiskowe ................................................................................................ 77 5.5 Problemy przestrzenno-funkcjonalne ........................................................................... 78 6 Obszary zdegradowane i obszary rewitalizacji ..................................................................... 80 6.1 Obszary zdegradowane .................................................................................................. 80 6.2 Obszar rewitalizacji ........................................................................................................ 86 7 Wizja wyprowadzenia obszaru rewitalizacji ze stanu kryzysowego (planowany efekt rewitalizacji) ................................................................................................................................... 88 1 | S t r o n a Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Waganiec na lata 2016-2025 8 Cele rewitalizacji i kierunki działań ....................................................................................... 89 8.1 Rekomendowane kierunki interwencji ......................................................................... 89 8.2 Opis kierunków interwencji i celów rewitalizacji .......................................................... 90 8.3 Uzasadnienie celów rewitalizacji i ich wpływ na niwelowanie koncentracji zjawisk negatywnych .............................................................................................................................. 93 9 Spis tabel i wykresów ............................................................................................................. 95 9.1 Spis rysunków ................................................................................................................. 95 9.2 Spis tabel ......................................................................................................................... 95 9.3 Spis wykresów ................................................................................................................ 96 2 | S t r o n a Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Waganiec na lata 2016-2025 1 Wprowadzenie 1.1 Definicje Powołując się na Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych 2014-2020 rewitalizacja stanowi kompleksowy proces, którego celem jest wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Przez działania całościowe rozumie się wzajemnie powiązane przedsięwzięcia, które obejmują kwestie społeczne oraz gospodarcze, przestrzenno-funkcjonalne, techniczne lub środowiskowe. Poprzez prowadzone działania zakłada się optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmocnienie jego lokalnych potencjałów. Proces ten trwa wiele lat, prowadzony przez interesariuszy przy współpracy społeczności lokalnej. Dla prowadzenia rewitalizacji wymagane są: Uwzględnienie rewitalizacji, jako istotnego elementu całościowej wizji rozwoju gminy; Pełna diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru rewitalizacji oraz analizie dotykających go problemów, obejmuje kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno- funkcjonalne lub środowiskowe; Ustalenie hierarchii potrzeb w zakresie działań rewitalizacyjnych; Właściwy dobór narzędzi i interwencji do potrzeb i uwarunkowań danego obszaru; Zsynchronizowanie działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno- funkcjonalnej, technicznej, środowiskowej; Koordynacja prowadzonych działań oraz monitorowania i ewaluacja skuteczności rewitalizacji; Realizacji wynikającej z art. 5 ust. 1 rozporządzenia ogólnej zasady partnerstwa, polegającej na włączeniu partnerów w procesy programowania i realizacji projektów rewitalizacyjnych w ramach programów operacyjnych oraz konsekwentnego, 3 | S t r o n a Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Waganiec na lata 2016-2025 otwartego i trwałego dialogu z tymi podmiotami i grupami, których rezultaty rewitalizacji mają dotyczyć1. Obszar zdegradowany stanowi teren, na którym zidentyfikowany został stan kryzysowy (tj. stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych). Może być on podzielony na podobszary, w tym podobszary, które nie posiadają wspólnych granic (warunek – występowanie sytuacji kryzysowej na każdym podobszarze). Obszar rewitalizacji jest to całość lub część obszaru zdegradowanego, na którym zamierza się prowadzić rewitalizację. Cechuje go koncentracja negatywnych zjawisk oraz znaczenie dla rozwoju lokalnego. Program rewitalizacji natomiast został zdefiniowany, jako inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, wieloletni program działań w takich sferach jak: społeczna, ekonomiczna, przestrzenna, infrastrukturalna, środowiskowa, kulturowa. Celem niniejszego programu jest wyprowadzenie obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenie warunków do ich zrównoważonego rozwoju. Stanowi on narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. Projekt rewitalizacyjny to zaplanowany oraz ukierunkowany plan na osiągnięcie celów programu rewitalizacji. Należy zaznaczyć, że głównym źródłem sfinansowania projektów rewitalizacyjnych z funduszy europejskich są środki RPO (EFS i EFFR). Komplementarnym źródłem ich współfinansowania są także środki KPO (EFS, EFRR, FS). Źródłem finansowania projektów rewitalizacyjnych mogą być również środki budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, a także pozostałe np. prywatne. 1.2 Tworzenie Gminnego Programu Rewitalizacji W celu stworzenia kompleksowego programu rewitalizacji, w niniejszym dokumencie szczególna uwaga została zwrócona na dokładną diagnozę, opis wizji stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji, cele rewitalizacji oraz opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych. 1 Wszystkie poniższe definicje w niniejszym podrozdziale pochodzą z dokumentu pn. Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 3 lipca 2015 r., s. 5-8. 4 | S t r o n a Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Waganiec na lata 2016-2025 Rysunek 1 Etapy tworzenia Gminnego Programu Rewitalizacji Diagnoza pełna diagnoza problemów w skali gminy i uszczegółowiona dla obszaru rewitalizacji Powiązania opis powiązań gminnego programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi gminy Wizja wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji Cele cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań służące eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk Planowane przedsięwzięcia opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w szczególności o charakterze społecznym oraz gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym lub technicznym Mechanizmy mechanizmy integrowania działań Ramy finansowe szacunkowe ramy finansowe gminnego programu rewitalizacji wraz z szacunkowym wskazaniem środków finansowych ze źródeł publicznych i prywatnych Zarządzanie opis struktury zarządzania realizacją gminnego programu rewitalizacji Monitorowanie system