Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA _________________ MAJADILIANO YA BUNGE __________________ MKUTANO WA KUMI NA TANO Kikao cha Sita - Tarehe 12 Mei, 2014 (Mkutano Ulianza Saa tatu Asubuhi) D U A Spika (Mhe. Anne S. Makinda) Alisoma Dua HATI ZILIZOWASILISHWA MEZANI Hati Zifuatazo Ziliwasilishwa Mezani na:- WAZIRI WA ULINZI NA JESHI LA KUJENGA TAIFA: Randama za Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Ulinzi na Jeshi la Kujenga Taifa kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. NAIBU WAZIRI WA MALIASILI NA UTALII: Randama za Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Maliasili na Utalii kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. MHE. DKT. BINILITH S. MAHENGE - WAZIRI WA NCHI, OFISI YA MAKAMU WA RAIS (MUUNGANO NA MAZINGIRA): Hotuba ya Bajeti ya Waziri wa Nchi, Ofisi ya Makamu wa Rais Muungano na Mazingira, kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. 1 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) MHE. FAKHARIA SHOMARI (K.n.y. MWENYEKITI WA KAMATI YA KATIBA, SHERIA NA UTAWALA): Taarifa ya Mwenyekiti wa Kamati ya Katiba, Sheria na Utawala Kuhusu Utekelezaji wa Majukumu ya Ofisi ya Makamu wa Rais (Muungano) kwa Mwaka wa Fedha 2013/2014 na Maoni ya Kamati Kuhusu Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Ofisi hiyo kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. MHE. AL-SHAYMAA J. KWEGYIR (K.n.y. MWENYEKITI WA KAMATI YA ARDHI, MALIASILI NA MAZINGIRA): Taarifa ya Mwenyekiti wa Kamati ya Ardhi, Maliasili na Mazingira Kuhusu Utekelezaji wa Majukumu ya Ofisi ya Makamu wa Rais (Mazingira) kwa Mwaka 2013/2014 na Maoni ya Kamati Kuhusu Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Ofisi hiyo kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. MHE. RASHID ALI ABDALLAH (K.n.y. MSEMAJI MKUU WA KAMBI YA UPINZANI WA OFISI YA MAKAMU WA RAIS (MUUNGANO): Taarifa ya Msemaji Mkuu wa Kambi ya Upinzani wa Ofisi ya Makamu wa Rais Muungano Kuhusu Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Ofisi hiyo kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. MHE. ASAA OTHMAN HAMAD (K.n.y. MSEMAJI MKUU WA KAMBI YA UPINZANI WA OFISI YA MAKAMU WA RAIS (MAZINGIRA): Taarifa ya Msemaji Mkuu wa Kambi ya Upinzani wa Ofisi ya Makamu wa Rais (Mazingira) Kuhusu Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Ofisi hiyo kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. SPIKA: Waheshimiwa Wabunge ninataka kuwaambia kwamba tunapowasilisha mezani hizo Documentni lazima ziwepo. Kambi ya Upinzani hakuna document zinazohusika. Kwa hiyo, mnapowasilisha on the table ni vizuri zikawepo, ndicho hasa tunachowasilisha siyo maneno tu. Tunaendelea, Katibu. 2 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) MASWALI NA MAJIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, tunaingia kwenye Maswali Ofisi ya Waziri Mkuu, Mheshimiwa Selemani Said Jafo, atauliza swali hilo. Na. 33 Upungufu wa Walimu wa Shule za Msingi na Sekondari MHE. JUMA A. NJWAYO (K.n.y. MHE. SELEMANI S. JAFO) aliuliza:- Kumekuwa na tatizo kubwa la upungufu wa walimu wa shule za Msingi na Sekondari Wilayani Kisarawe:- (a) Je, ni lini Serikali itamaliza tatizo la Walimu Wilayani Kisarawe? (b) Je, Mpango wa posho ya Mazingira Magumu kwa Walimu Wilayani Kisarawe utaanza lini? NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (ELIMU) alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri Mkuu naomba kujibu swali la Mheshimiwa Selemani Said Jafo, Mbunge wa Kisarawe, lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Spika, Serikali imeendelea kuwaajiri na kuwapanga Walimu wapya katika shule za Msingi na Sekondari nchini kila mwaka kadiri wanavyohitimu na kulingana na uwiano wa mahitaji ya Walimu katika Halmashauri. Katika ajira mpya ya mwaka 2014, Halmashauri ya Wilaya ya Kisarawe wameripoti Walimu 341 wakiwemo walimu wa Shule za Msingi 178 na Walimu wa shule za Sekondari 163 hivyo kutosheleza mahitaji ya Walimu 780 wa shule za msingi huku shule za Sekondari zikiwa na upungufu wa Walimu wa Sayansi 82. Kwa hali hii, ifikapo mwaka 2017 Serikali itamaliza upungufu wa Walimu katika Halmashauri ya Wilaya ya Kisarawe. (b) Mheshimiwa Spika, Serikali imejipanga kukabiliana na changamoto zilizopo katika maeneo yenye mazingira magumu nchini kwa kuyaboresha ili kupunguza ugumu wa maeneo hayo badala ya kutoa posho pekee. Katika kutekeleza azma hii mwaka wa fedha 2013/2014, Serikali ilitenga shilingi bilioni 20 3 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) kwa ajili ya ujenzi wa nyumba za Watumishi katika Halmashauri 40 zilizobainishwa kuwa na mazingira magumu. Halmashauri ya Wilaya a Kisarawe ilitengewa milioni mia tano na tayari imeshapokea shilingi milioni mia mbili ambazo zimewezesha kujenga nyumba za walimu 19 na kukamilishwa ikiwemo shule za Gongoni, Maneromango, Masaki, Masimba, Kanga na Visegese. Serikali itaendelea kutoa fedha kwa ajili ya kuboresha miundombinu ya shule ikiwemo ujenzi wa nyumba za walimu kupitia program ya mpango wa Maendeleo ya Elimu ya Msingi na mpango wa maendeleo ya elimu ya sekondari (MMEM na MMES) na kupitia ruzuku ya Maendeleo katika Mamlaka ya Serikali za Mitaa (LGCDG). MHE. JUMA A. NJWAYO: Mheshimiwa Spika, ahsante sana. Kwanza naomba kumpongeza Naibu Waziri kwa majibu yake mazuri, lakini nina maswali mawili ya nyongeza. Kwanza, kama ambavyo mwenyewe ameeleza kwamba kuna tatizo la Walimu wa Sayansi wanaokaribia 82 Wilaya ya Kisarawe na kwa kweli tatizo hili ni karibu Tanzania nzima. Tuna matatizo makubwa ya Walimu wa Sayansi kwenye shule za Msingi na Sekondari. Je, Naibu Waziri anaweza kuwambia Watanzania kupitia Bunge hili wamejipangaje ili kumaliza tatizo hili la Walimu wa Sayansi kwenye shule zetu? Pili, kama ambavyo nimetoa shukurani kwa Naibu Waziri natoa pia shukrani kwa Serikali kwa namna ambavyo wamejaribu kupunguza tatizo la Walimu mwaka huu. Tandahimba katika walimu 374 waliopaswa kuripoti wamesharipoti na hivi sasa ninavyosema ni asilimia 95 ya walimu wote, lakini kuna tatizo kubwa, Asilimia 40 tu ya walimu hao ndiyo wamepata mshahara na kwa sasa wana madeni makubwa wamekuwa wakiishi kwa shida, wananyemelea maisha. Serikali imeweka utaratibu gani wa kuhakikisha mwezi huu wa tano pamoja na mshahara wa mwezi wa tano na arears zao ili wasiendelee kupata shida na kudaiwa kwa wananchi wale ambayo tayati wamekuwa wakiwasaidia hivi sasa. Mheshimiwa Spika, ahsante sana. 4 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (ELIMU): Mheshimiwa Spika, tumejipanga vipi kuendelea kupunguza tatizo la Walimu wa Sayansi. Kwa sasa tunao mkakati ambao pia unasimamiwa na Wizara ya Elimu kuanzia mwaka huu wa masomo, wale wote watakaoijiunga na kozi za Ualimu kuanzia ngazi ya Stashahada wenye daraja la kwanza watapatiwa rusuku na daraja la pili na la tatu watapatiwa mikopo ili kwenda kusoma masomo ya Sayansi ili kupata idadi ya walimu wengi. Hii ilikuwa ni motisha ya wale wote ambao wataenda kusoma masomo ya Sayansi. Lakini kama haitoshi, Serikali inao mpango thabiti ambao utakuja kuelezwa vizuri zaidi na Wizara ya Elimu watakapokuja kuwasilisha Bajeti yao ule wa kurudisha Sub Comb ile ya miaka mitatu kwa Walimu wa Cheti ili kuondoka wakiwa wakiwa wamepata Diploma lakini hasa wanalengwa Walimu wa Masomo ya Sayansi. Tatu, kuanzia mwaka huu pia wa masomo ya mafunzo rekebishi yanarudishwa kwa ajili ya Walimu wa Shule za Msingi watakaomaliza masomo ya Cheti nao pia ni wale ambao wamesoma masomo ya Sayansi kwa ajili ya masomo ya Sayansi ili kuongeza idadi ya masomo ya Sayansi kwa kujengea msingi kutoka Elimu ya Msingi na kule Sekondari kama ambavyo nimeeleza kwenye majibu ya msingi. Mheshimiwa Spika, ni kweli kwamba mwaka huu kati ya ajira hii ambayo tumeitoa Walimu 36,071 ni walimu 2173 pekee wa Sayansi ambao kwa kweli mgawo wake hautoshelezi ndiyo kwa sababu tuna upungufu mkubwa wa Walimu wa Sayansi. Hivyo huo ndiyo mpango ambao tunao wa kupata walimu wengi wa masomo ya Sayansi na ambayo pia yatasaidia kupeleka kwenye shule zetu. Mheshimiwa Spika, swali la pili la mishahara, nilifafanua juzi hapa wakati nawasilisha Bajeti ya Waziri Mkuu na nilisema hili litaweza kuwafanya wale wote wapate taarifa kwamba kuchelewa kupata mshahara kwa Walimu wapya una sababu nyingi, lakini chache ni kwamba moja Walimu hawa wanaokwenda kuripoti ni lazima waripoti kati ya tarehe moja na kumi ili kuwezesha mfumo wetu wa TAMISEMI kuwasiliana na Utumishi na Hazina ili ku-effect malipo ukamilike. Kwa hiyo, wengi ambao hawajapata mshahara ni katika kundi la watu walioripoti kuanzia tarehe kumi na kuendelea. Lakini nilikiri kwamba wako walimu wameripoti ndani ya tarehe hiyo, lakini ni lazima waje na vyeti 5 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) vilivyothibitishwa na halisi vyenye masomo yao yenye majina ya mtiririko ambapo sisi TAMISEMI tukiingiza kwenye mtandao Utumishi waweze kukiri na kuridhia kwamba hawa ndiyo wenyewe, lakini pia ndiyo watakaotoa kibali Hazina waweze kulipa. Tatu, Walimu hawa, ni kweli wengine hawakuingia kwenye mtandao kutokana na uwingi wa Walimu ambao tumewaajiri na kwamba kila Halmashauri ina scramble kuingia kwenye mtandao ili waweze kuingia kwenye mishahara. Jambo hili limeleta ugumu kidogo kupitia mtandao wetu. Lakini nataka niwahakikishie kwamba mwezi huu watapata mishahara yao. Tumetumia utaratibu gani ni kwamba tumeziagiza Halmashauri watafute popote namna ya kuwawezesha walimu wale angalau waweze kuendelea kuishi badala ya kuwaacha wakiwa hawana fedha, jambo hili tumeanza kupata mrejesho kutoka kwenye Halmashaurio zetu kwamba wanaendelea vizuri. Kwa hiyo, kama kuna Halmashauri ambayo bado hawajatafuta namna ya kuwawezesha walimu wetu kupata namna ya kujikimu waendelee kutumia vyanzo vingine ili kuwawezesha walimu hawa wapate kuishi kwenye maeneo hayo badala ya kuwaacha wakiwa wanahangaika. (Makofi) MHE. CHARLES J. P. MWIJAGE: Mheshimiwa Spika, nakushukuru. Mheshimiwa Spika, katika maelezo ya Mheshimiwa Naibu Waziri akimjibu Mheshimiwa Jafo amezungumzia nguvu za Serikali katika kujenga nyumba za Walimu. Lakini Serikali imetoa pesa nyingi tatizo ni kwamba ukija kuangalia nyumba zinazojengwa ni gharama kubwa lakini haina tija. Kwanini Serikali isiwe inawahusisha wananchi wa sehemu husika kusudi nguvu za wananchi na pesa ambayo Serikali inatoa kwa kuwashirikisha wananchi waweze kujenga nyumba nyingi badala ya pesa nyingi kujenga nyumba ndogo. Muige mfano waAfrican Barrik - Tulawaka ambao kwa kushirikiana na wananchi wamejenga nyumba nyingi Kagera kwa kutumia pesa nyingi na nyumba nyingi zaidi kuliko tunavyofanya sisi Serikali.