STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE KAZIMIERZ DOLNY NA LATA 2016 -2026 1 Strategia Rozwiązywania Problemów w Gminie Kazimierz Dolny na lata 2016-2026 Spis TREŚCI I. Wprowadzenie...............................................................................................2 1.1. Uwarunkowania systemowo – prawne………………………………………..3 2.2. Struktura dokumentu………………………………………………………….8 II. Analiza sytuacji społecznej w gminie………………………………………...9 2.1. Informacje ogólne……………………………………………………………..9 2.2. Ludność………………………………………………………………………10 2.3. Szkolnictwo…………………………………………………………………..10 2.4. Kultura………………………………………………………………………..12 2.5. Ochrona zdrowia……………………………………………………………..14 2.6. Bezpieczeństwo publiczne……………………………………………………15 2.7. Pomoc społeczna……………………………………………………………..17 2.7.1. Rejony pracy socjalnej na terenie Gminy Kazimierz Dolny……………….18 2.7.2. Zasoby instytucjonalne realizujące zadania lub pełniące funkcje wspierające w zakresie rozwiązywania problemów na terenie gminy Kazimierz Dolny………………………………………………………………18 2.8. Rewitalizacja w Gminie Kazimierz Dolny…………………………………...20 III. Problemy społeczne Gminy Kazimierz Dolny i ich charakterystyka…….23 3.1. Ubóstwo………………………………………………………………………24 3.2. Bezrobocie……………………………………………………………………25 3.3. Niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba………………………...26 3.4. Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych…………………….27 3.5. Wspieranie rodziny…………………………………………………………...28 3.6. Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego …...29 3.7. Problemy alkoholowe w Gminie Kazimierz Dolny…………………………..30 3.8. Przemoc……………………………………………………………………….31 3.9. Dane ankietowe……………………………………………………………….32 IV. Analiza wybranych problemów strategicznych……………………………39 4.1. Obszary strategiczne………………………………………………………….39 4.2. Analiza SWOT………………………………………………………………..39 V. Część programowa……………………………………………………………42 5.1. Wizja strategii………………………………………………………………...42 5.2. Misja Strategii………………………………………………………………...42 5.3.Cel główny i cele szczegółowe strategii………………………………………42 5.4. Cele i działania strategiczne i kierunki działań……………………………….43 VI. Monitoring i wdrażanie strategii……………………………………………51 VII. Uwagi końcowe……………………………………………………………...52 2 Strategia Rozwiązywania Problemów w Gminie Kazimierz Dolny na lata 2016-2026 I. Wprowadzenie Władze samorządowe wraz z instytucjami działającymi w obszarze pomocy społecznej mają do rozwiązania szereg trudnych problemów społecznych co jest procesem długofalowym, wymagającym docelowych działań i strategicznego podejścia. Skala problemów społecznych zmienia się wraz z rozwojem cywilizacyjnym i zjawiskami jakie wraz z nim się pojawiają, a Gmina jako podstawowy element struktury samorządowej jest w sposób bezpośredni zaangażowana w ich rozwiązywanie. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych to ważny dokument strategiczny, który stanowi podstawę do realizacji stosunkowo trwałych wzorów interwencji społecznych, mających przyczynić się do poprawy warunków życia mieszkańców, w szczególności tych, którzy są zagrożeni marginalizacją i wykluczeniem społecznym, aby w konsekwencji doprowadzić do integracji społecznej. Mając świadomość, że nie wszystkie problemy możliwe są do rozwiązania, potrzeba dokumentu pozwalającego na usystematyzowanie identyfikowanej problematyki oraz wskazanie priorytetów działania. Budowa strategii rozwiązywania problemów społecznych stanowi dokument, będący podstawą do prowadzenia efektywnej polityki społecznej i przyczyni się do koordynacji działań instytucji samorządowych, pomocy społecznej i organizacji pozarządowych. Strategia jest podstawą skutecznego pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych z budżetu państwa i funduszy Unii Europejskiej na realizację projektów ze sfery społecznej. Zgodność ze Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych jest wymagana dla projektów współfinansowanych ze środków unijnych, realizowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich oraz innych projektów ze sfery społecznej, dla których stanowi ona potencjalne uzasadnienie. 3 Strategia Rozwiązywania Problemów w Gminie Kazimierz Dolny na lata 2016-2026 1.1. UWARUNKOWANIA PRAWNO-SYSTEMOWE Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2016-2026, podobnie jak inne dokumenty strategiczne przygotowywane na różnych szczeblach administracji publicznej, jest dokumentem uwarunkowanym prawnie. Obowiązek jej opracowania wynika wprost z art. 17 ust. 1 pkt 1 i art. 19 pkt 1, w powiązaniu z art. 16 b ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, które w ramach zadań obowiązkowych własnych gminy przewidują „opracowanie i realizację gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka”. Pozostałe zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym wynikające z art. 17 ust.1 to: 2) sporządzanie, zgodnie z art. 16a, oceny w zakresie pomocy społecznej; 3) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym; 4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych; 5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych; 6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego; 7) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; 8) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego; 9) opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem; 10) praca socjalna; 11) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 12) prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych; 13) dożywianie dzieci; 4 Strategia Rozwiązywania Problemów w Gminie Kazimierz Dolny na lata 2016-2026 14) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym; 15) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu; 16) pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego; 17) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego; 18) utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników; 19) przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych; 20) opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. ust. 2 Do zadań własnych gminy należy: 1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych; 2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze; 3) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki; 4) podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych; 5) współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i szkoleniach. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy: 1) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 2) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną; 3) prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 4) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia; 5 Strategia Rozwiązywania Problemów w Gminie Kazimierz Dolny na lata 2016-2026 5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a; 6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którzy uzyskali zgodę na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 7) wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki. Na treść i realizację Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych mają wpływ również inne akty prawne. Należą do nich: 1) ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2015r. poz. 1515 ze zm.), 2) ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127 poz. 721 ze zm.) wraz z aktami wykonawczymi, 3) ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332 ze zm.), 4) ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 231, poz. 1375 ze zm.) wraz z aktami wykonawczymi, 5) ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu