Moet ik het even voor je uittekenen? over de rol van verbeelding in ‘Verstehen’ tussen mensen met autisme en hun belangrijke anderen Moet ik het even voor je uittekenen? Over de rol van Verbeelding bij het bevorderen van Verstehen tussen mensen met autisme en hun belangrijke anderen Onderzoeksrapport M SEN Autismespecialist Onderzoeksbegeleider: G. Quak ME Bianca Ebeling. Studentnummer 146911 [email protected] [email protected] Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg Fontys Hogescholen Tilburg 6 juni 2010 Cover: 'Doodels' van Matt Friedman http://dudeimanaspie.blogspot.com 1 “ ...en hieraan moet de mens nog altijd wennen: het hoofd wil weten, maar het hart wil kennen...” Uit: Baukje van Kesteren, Dit land, waarin ik niet geboren ben. 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave....................................................................................................................................3 Afbeeldingenregister...........................................................................................................................4 Gesimuleerde ervaringen...................................................................................................................5 Metaforen............................................................................................................................................5 Tabellen................................................................................................................................................5 Samenvatting.......................................................................................................................................6 Voorwoord............................................................................................................................................7 1. INLEIDING........................................................................................................................................9 1.1 Aanleiding.................................................................................................................................9 1.2 Probleemstelling......................................................................................................................9 2. METHODE......................................................................................................................................10 2.1 Populatie ..............................................................................................................................10 2.2 Operationalisatie..................................................................................................................11 2.3 Bronnen:.................................................................................................................................12 2.4 Betrouwbaarheid en validiteit..............................................................................................12 2.5 Verwerking en rapportage.....................................................................................................13 2.6 Codeboom.............................................................................................................................14 3a. RESULTATEN – Cognitie.............................................................................................................16 3.1 Informatieverwerking (leren en onthouden)........................................................................16 3.2 Mentale beelden, Cognitieve schema's (geloven)...............................................................20 3.3 T.o.(A).M., Rolneming, Mindreading (invoelen) ...................................................................22 3.4 Abstractieniveau in denken .................................................................................................30 3b.RESULTATEN – communicatie...................................................................................................34 3.5 Communicatie tussen mensen met en zonder autisme...................................................34 3.6 Verbeelding............................................................................................................................36 3.7 Effecten van beelden............................................................................................................38 3.8 Criteria voor Verbeelding.......................................................................................................40 3.9 Abstractieniveau in Verbeelding ..........................................................................................44 3c. RESULTATEN – Verstehen..........................................................................................................46 3.10 Het begrip Verstehen...........................................................................................................46 3.12 Behoefte aan Verstehen.....................................................................................................48 3.13 Effecten van Verstehen ......................................................................................................50 3.14 De consequenties van Verstehen.......................................................................................54 4. CONCLUSIE / THEORIEVORMING................................................................................................56 4.1 Wat zeggen de resultaten?...................................................................................................56 4.2 Theorievorming:.....................................................................................................................57 5. DISCUSSIE EN AANBEVELINGEN................................................................................................59 6. REFLECTIE.....................................................................................................................................60 6.1 Methodisch werken en rapporteren.....................................................................................60 6.2 Bronvermelding......................................................................................................................60 6.3 Betrouwbaarheid van bronnen.............................................................................................61 6.4 Kwalitatief onderzoek en Verstehen....................................................................................61 LITERATUURVERWIJZINGEN.............................................................................................................64 BIJLAGE 1: Afbeelding De Westelinck..............................................................................................69 BIJLAGE 2: De communicatieve functie van beelden.....................................................................70 BIJLAGE 3: Vergelijking tussen ervaring, beelden en metaforen..................................................72 BIJLAGE 4: Betekenis als rode draad..............................................................................................73 BIJLAGE 5: Mijn eigen voorbeelden..................................................................................................74 3 Afbeeldingenregister Afbeelding 1: Maslow *Eenvoudige oorspronkelijke versie, als in Rosmalen (1999)...................7 Afbeelding 2: Bol eenzaamheid autisme...........................................................................................8 Afbeelding 3: Codeboom..................................................................................................................14 Afbeelding 4: Opbouw geheugen, naar Baddeley(2000, p2–fig 1)...............................................16 Afbeelding 5: Samenspelen?...........................................................................................................17 Afbeelding 6: Kubus?........................................................................................................................17 Afbeelding 7: The Cat, Vermeulen (2001-1)....................................................................................17 Afbeelding 8: Dalmatier...................................................................................................................17 Afbeelding 9: Schijfdiagram beelddenken (naar Silverman01).....................................................18 Afbeelding 10: Communicatiemodel (Berlo, 1960)........................................................................34 Afbeelding 11: Botsende beelden (van Rosmalen, 1999) ............................................................35 Afbeelding 12: Vier maal “mens”.....................................................................................................44 Afbeelding 13: Niveaus motivatie (Schlundt, 2005).....................................................................48 Afbeelding 14: Bewerking Schlundt.................................................................................................49 Afbeelding 15: telefoons Declerq.....................................................................................................69 Afbeelding 16: Aanpassing Westelinck...........................................................................................69 Afbeelding 17: De Westelinck, p.564..............................................................................................69 Afbeelding 18: Prognose (Coplan, 2000)........................................................................................70 Afbeelding 19: VerMEULEN CONTEXT-BLINDheid