KULTURA – MEDIA – TEOLOGIA ISSN 2081-89-71 2019 nr 36, s. 30–49 Karolina Podlewska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Analiza zjawiska katolickiej blogosfery w Polsce w kontekście jej rozwoju i profesjonalizacji The analysis of phenomenon of the Catholic blogosphere in Poland in context of development and professionalization STRESZCZENIE: ABSTRACT: Blogosfera katolicka bywa sprowadzana Although the Catholic blogosphere wyłącznie do nowoczesnego is sometimes perceived only as narzędzia ewangelizacji, a samo a modern tool of new evangelization, pojęcie wykorzystywane jest dość the concept is also used quite intuicyjnie. Czołowi twórcy katolickich intuitively. Leading representatives blogów w Polsce dotykają w swoich of the Catholic blogosphere in publikacjach ważkich zagadnień, Poland raise issues that percolate które przenikają do dyskursu to traditional media. They build religijnego w mediach tradycyjnych. virtual communities, their experience Budują zaangażowane społeczności, as journalists acquired while blogging doświadczenie zdobyte dzięki progresses to professional activity prowadzeniu własnej platformy in media. In view of the above, przeradza się w profesjonalną it is legitimate to acknowledge współpracę z mediami. Powyższe the process of the Catholic argumenty świadczą o postępującej blogosphere’s professionalization profesjonalizacji blogosfery katolickiej and to claim that the role of Catholic oraz ewoluującej roli katolickich bloggers is being changed nowadays. blogerów. Teza zostanie zilustrowana The thesis will be illustrated by poprzez zestawienie tendencji obecnych comparing tendencies existing w katolickiej blogosferze oraz trendów in the Catholic blogosphere with typowych dla środowiska blogosfery trends typical for the whole SŁOWA KLUCZOWE:w Polsce. blogosphereKEYWORDS: in Poland. blogosfera katolicka, blog, media Catholic blogosphere, blog, social media, społecznościowe, internet, nowa internet, new evangelization ewangelizacja KULTURA – MEDIA – TEOLOGIA 36/2019 30 Karolina Podlewska, Analiza zjawiska katolickiej blogosfery w Polsce w kontekście jej rozwoju… WSTĘP - - Główne pytania badawcze, postawione w niniejszym opracowaniu, będą doty czyć definicji katolickiej blogosfery oraz stopnia jej profesjonalizacji. Rozważa nia będą osadzone przede wszystkim na gruncie nauk o mediach. Za wyznacznik- profesjonalizacji przyjęte zostaną wybrane trendy funkcjonujące w blogosferze- polskiej. Wychodząc z założenia, że celem nie jest zarysowanie ogólnej charak- terystyki zjawiska, uzasadnione jest wybranie do analizy przykładów z działal ności blogerów opiniotwórczych. Takie podejście znajduje uzasadnienie w me1- chanizmie rozwoju społeczności blogowej zaprezentowanej przez Jill Rettberg -. Blogosfera rozwija się bowiem głównie poprzez naśladowanie trendów, a punk tem odniesienia są przede wszystkim twórcy, którzy wyróżniają się, np. liczebno ścią zgromadzonej wokół bloga społeczności lub skutecznością oddziaływania na- odbiorców. Artykuł, podejmując próbę skonstruowania siatki pojęciowej dla omawiane go zjawiska, rozwija dotychczasowe rozważania na temat blogosfery katolickiej. - Temat blogosfery był wielokrotnie podejmowany w pracach naukowych, warto wspomnieć tutaj szczególnie wkład wniesiony przez Martę Więckiewicz- -Archecką. Temat blogosfery katolickiej był podejmowany w Polsce szczególnie- przez pryzmat blogujących kapłanów. Duży wkład w badanie tej dziedziny wnio sła Ewa Łaskarzewska. Obraz katolickiego blogera przybliżają w swoich publi kacjach badacze zajmujący się zagadnieniem ewangelizacji w internecie, m.in. ks. Józef Kloch oraz Marta Brzezińska-Waleszczyk. Autorka oprze swoją analizę naBLOG literaturze I BLOGER przedmiotu. – DEFINICJE I ISTOTA ZJAWISK 2 - Słowo „blog” to połączenie słów sieć (Web) i dziennik (log) . Zjawisko blogowania powstało i błyskawicznie rozpowszechniło się w latach3 90. XX wieku. Miało to sil ny związek z upowszechnieniem dostępu do internetu . Blogowanie 1 2 J.W. Rettberg, , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 85–85. 3 Tamże, s. 35. Tamże, s. 41. KULTURA – MEDIA – TEOLOGIA 36/2019 31 OBLICZA MEDIÓW Słownik terminologii medialnej przytacza następującą definicję bloga: „dziennik (pamiętnik) prowadzony w internecie, rodzaj osobistej strony WWW, na której autor umieszcza zapiski swoich bieżących4 przeżyć i przemyśleń oraz- różne, jego zdaniem interesujące informacje” . Zwięzłą definicję proponuje Tomek Tomczyk, bloger znany pod pseudonimem5 Jason Hunt: „strona pisana w pierw- szej osobie, kreująca subiektywne opinie” . • Dodać należy do tego kilka istotnych uwag, które stanowią ważny punkt od •niesienia dla późniejszych rozważań: 6 blogi zaliczane są do mediów społecznościowych ; • mają one charakter społeczny – „blogerzy nie piszą po prostu7 dla siebie czy do- szuflady – piszą dla świata, licząc, że znajdą czytelników” ; • nie są wyłącznie aktywnością dla pisarzy-pasjonatów;8 narzędzie to może prze- kształcić się w zawód i przynosić twórcy dochód ; choć większość opublikowanych w internecie blogów wpisuje się w tzw. typo wy dyskurs biograficzny,9 narzędzie to jest także wykorzystywane w polityce, czy w marketingu . - Anna Miotk, badaczka mediów społecznościowych, w tekście „Kończy się era blogera” pisze: „Bloger nie jest już tylko blogerem czy vlogerem – jest influ encerem – osobą, która dzięki obecności w różnych kanałach społecznościowych- (własny ekosystem10 medialny) rozwija swoją widownię i ma potencjalny wpływ na jej decyzje” . Oczywiście artykuł – wbrew zapowiedzi poczynionej w tytu le – nie podejmuje kwestii zmierzchu blogerów jako takich, a raczej pokazuje, jak bardzo ewoluowała ich rola. Okazją do zabrania głosu w sprawie blogosfery była likwidacja przez Onet.pl serwisu blog.pl. Utrzymywanie platformy nie było już opłacalne, a charakter dawnych blogów przejęły instagramowe konta, fanpage’e Blog Słownik terminologii medialnej 4 W. Kajtoch, Bloger, w: W. Pisarek (red.), , Kraków 2006, s. 18–19.5 Skuteczne social media 6 T. Tomczyk, , Wydaje.pl, Katowice 2012, s. 57. 7 A. Miotk, Blogosfera – jak internet, Wydawnictwo zmienił komunikacjęHELION, Gliwice i marketing? 2013, s. 20. - 8 J. W. Rettberg, dz. cyt., s. 78. A. Rabowska,Mikroblog – odmiana blogu czy oddzielny gatunek? , „Media, Biz Języknes, Kultura: 9w internecie dziennikarstwo – antologia i komunikacja społeczna” 2016 vol 1, nr 1, s. 89. P. Szews, Kończy się era blogosfery , w: M. Kita, I. Loewe (red.), 10 , Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2016, s. 142. A. Miotk, , blog Anny Miotk z 16.01.2018, https://annamiotk. pl/konczy-era-blogera/ (dostęp: 21.02.2019). KULTURA – MEDIA – TEOLOGIA 36/2019 32 Karolina Podlewska, Analiza zjawiska katolickiej blogosfery w Polsce w kontekście jej rozwoju… - na Facebooku, czy vlogi11 na YouTube (postrzegane wcześniej jako kanały dystry bucji treści blogowych) . - Podsumowując, bloger to osoba która posiada blog, publikuje tworzone przez siebie treści w internecie oraz gromadzi wokół nich swoją społeczność. Na- leży jednak przyjąć, że sama platforma,12 na której zamieszczony jest blog (strona internetowa, fanpage na Facebooku , konto na Instagramie), może już w niedale kiejDEFINICJA przyszłości KATOLICKIEJ odgrywać mniejsząBLOGOSFERY rolę, niż I UZASADNIENIE przypisywana jest POJĘCIA jej obecnie. - - Przemysław Zieliński na łamach branżowego serwisu „Nowy Marketing” pro ponuje następującą definicję blogosfery: „w ścisłym znaczeniu tego słowa to in ternetowa społeczność, której głównymi 13ramami jest zakres treści oraz linków,- którymi dzielą i wymieniają się blogerzy” . Dlatego poprzez blogosferę rozumieć należy twórców internetowych posiadających bloga, ale także relacje, jakie zacho- dzą między samymi blogerami. J. W. Rettberg zwraca uwagę na jeszcze jedną ważną cechę blogowej społecz ności: „Tworzą się więzi zaufania, podobnie jak rodzą się przyjaźnie, stronnictwa- i spory. W obrębie tej sieci rozwijają się trendy i style – niekoniecznie w sposób- przemyślany, lecz po prostu na zasadzie powstawania konwencji, np. w odniesie14 niu do długości wpisu, wykorzystania wpisu lub liczby osadzonych linków.” Ba daczka zwraca zatem uwagę nie tylko na charakter relacji, jaki łączy członków blogosfery, ale także wskazuje na istnienie charakterystycznej dla nich kultury. Tworzy się ona głównie na zasadzie eksperymentu i naśladownictwa. - Sformułowania „blogosfera katolicka”, „katolicki bloger” są obecne zarówno15 w opracowaniach o charakterze naukowym, jak i w artykułach prasowych . Uza Blog.pl się kończy. Onet zamknie serwis w styczniu 2018 11 K. Kunat, , „Tabletowo” z 8.12.2017,12 https://www.tabletowo.pl/blog-pl-zostanie-zamkniety/ (dostęp: 21.02.2019). Na FacebookuEncyklopedia można założyć marketingu, stronę wB -kategorii Blogosfera „bloger”, ale też „blog osobisty”. Ta druga13 kategoria sygnalizuje, że fanpage sam w sobie może być postrzegany jako blog. P. Zieliński, , „Nowy Marketing” z 11.04.2018, https://nowymarketing.pl/a/9096,b-blogosfera-encyklopedia-marketingu (dostęp: 21.02. 2019).14 Katolicka blogosfera 15 J. W. Rottberg, dz. cyt., s. 82. Wietnam: Por. A. Nowaczewski, , „Gość Niedzielny” z 12.02.2007, https://www.gosc.pl/doc/761572.Katolicka-blogosfera (dostęp: 08.02.2019); KULTURA – MEDIA – TEOLOGIA 36/2019 33 OBLICZA MEDIÓW - sadnione wydaje się stworzenie choćby ramowych założeń badawczych, które nie- tylko usystematyzują zjawisko katolickiej blogosfery, ale także pomogą zaryso wać jego zakres. Na podstawie własnych badań i obserwacji proponuję trzy pod stawowe kryteria. Po pierwsze, autorzy tworzący w ramach katolickiej blogosfery przynależą do Kościoła katolickiego