Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής Ιστορία των Μεταμοσχεύσεων Histoire des Transplantations Ο Γάλλος Νομπελίστας Alexis Carrel (1873-1944), O Γάλλος πρωτοπόρος των μεταμοσχεύσεων θεμελιωτής των μεταμοσχεύσεων (δεξιά), παγκρέατος Jean -Michel Dubernard (1941- ) μαζί με τον αεροπόρο Charles Lindbergh ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ: ΤΟΜΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ • του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών • του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών 14 Οκτωβρίου 2011 Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Σωρανού του Εφεσίου 4, Αθήνα (Παπάγου) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής Ιστορία των Μεταμοσχεύσεων Histoire des Transplantations Παρασκευή, 14 Oκτωβρίου 2011 Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Σωρανού του Εφεσίου 4, Αθήνα (Παπάγου) ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΜΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ YΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών & του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ Président d’ Ηonneur : Jean-Michel Dubernard , Professeur d’Urologie et de Transplantation, Université Claude Bernard, Lyon, France Επίτιμοι Πρόεδροι: Γρηγόριος Σκαλκέας, Ακαδημαϊκός, Πρόεδρος Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών, Ομ. Καθ. Χειρουργικής Αλκιβιάδης Κωστάκης, Ομ. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών Πρόεδρος: Γεώργιος Ανδρούτσος, Αν. Καθηγητής, Δ/τής του Εργαστηρίου Ιστορίας της Ιατρικής, της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Αντιπρόεδροι: Έφη Πουλάκου-Ρεμπελάκου, Επικ. Καθηγήτρια του Εργαστηρίου Ιστορίας της Ιατρικής, της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Μαριάννα Καραμάνου, Ιατρός, Συνεργάτης Εργαστηρίου Ιστορίας της Ιατρικής, Πτυχιούχος Ινστιτούτου Ιστορίας της Ιατρικής, του Πανεπιστημίου Claude Bernard , Λυών, Γαλλίας Τιμητική Επιτροπή Ν. Αγνάντη , τ. Αντιπρύτανης Παν/ου Ιωαννίνων, Ομ. Καθ. Παθολογοανατομίας Π. Γκούμας , τ. Αντιπρύτανης Παν/ου Πατρών, Καθ. ΩΡΛ Θ. Δημητρίου , αν. Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Αλεξ/πολης, Καθ. Ανατομίας Α.-Μ. Δημόπουλος , Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Καθ. Θεραπευτικής Ο. Ζώρας , π. Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Ηρακλείου Κρήτης, Καθ. Χειρουργικής Α. Κουνάδης , Ακαδημαϊκός, Ομότ. Καθηγητής ΕΜΠ Κ. Κουσκούκης , π. Γεν. Γραμματέας Υπουργείου Παιδείας, τ. Αντιπρύτανης Δημοκριτείου Παν/ου, Καθηγητής Δερματολογίας Γ. Κρεατσάς , π. Αντιπρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Θ. Λιακάκος , Αντιπρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Χειρουργικής Β. Μαυρέας , Αντιπρύτανης Παν/ου Ιωαννίνων, Καθηγητής Ψυχιατρικής Ι. Πανούσης , τ. Πρύτανης Δημοκριτείου Παν/ου, Καθ. Εγκληματολογίας ΕΚΠΑ Ι. Πατσούρης , αν. Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Καθ. Παθολογοανατομίας Θ. Πελεγρίνης , Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Φιλοσοφίας Χ. Στεφανάδης , π. Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Καθηγητής Καρδιολογίας Κ. Στεφανής , Ακαδημαϊκός, Ομότ. Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Κ. Σιμόπουλος , Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Αλεξ/πολης, Καθ. Χειρουργικής 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής 3 ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ Επιστημονική Επιτροπή Ε. Αγαπητός Σ. Κουλοχέρη Ε. Πετρίδου Α. Αδάμ Γ. Κουράκλης Μ. Πιάγκου Α. Αίσωπος Μ. Κουτσιλιέρης Ν. Ανάγνου Κ. Κυριάκης Δ. Πλουμπίδης Α. Αντσακλής Δ. Λάζαρης Μ. Πολίτου Χ. Αντωνίου Χ. Λιάπης Α. Πολύζος Γ. Αρσένης Ι. Λιάππας Γ. Βαϊόπουλος Α. Λινού Θ. Ρόζενμπεργκ Α. Βρεττός Ε. Λύκουρας Ε. Ρώμα-Γιαννίκου Δ. Βώρος Μ. Λυμπέρη Μ. Σαφιολέας Ε. Γεωργίου Α. Μαλαμίτση-Πούχνερ Α. Γιαννόπουλος Τ. Μανδαλάκη Β. Σμυρνιώτης Ι. Γκρινιάτσος Λ. Μαρκαντώνης Κ. Σολδάτος Β. Γολεμάτης Μ. Μαρσέλος Π. Σουκάκος Ε. Δεληγεώρογλου Γ. Μαστοράκος Δ. Δικαίος Α. Μαύρου-Καλπίνη Δ. Σπαντίδος Ε. Δουζίνας Α. Μαχαίρας Ε. Σταμπουλής Ι. Ευδοκιμίδης Ι. Μελέτης Λ. Στεφανής Θ. Ζαμπέλης Χ. Μπακούλα Γ. Ζωγράφος Π. Μπάλας Β. Τομαράς Ν. Ιακωβίδου Χ. Μπαρτσόκας Σ. Τουμανίδης Α. Καλοφούτης Η. Μπαστούνης Α. Τσακρής Ε. Καναβάκης Χ. Νικολάου Δ. Κανδηλώρος Θ. Νικολόπουλος Ε. Τσιάνος Ι. Καραϊτιανός Ζ. Νταϊφώτη Χ. Τσιγκρής Δ. Κασσάνος Θ. Ντούρος Α. Φίσκα Α. Καττάμης Γ. Παναγιωτακόπουλος Δ. Κελέκης Π. Πανταζάκος Α. Χατζάκης Δ. Κόκκινος Γ. Παπαδημητρίου Α. Χατζηϊωάννου Μ. Κοκκώση Ο. Παπαδόπουλος Β. Κονταξάκης Κ. Παππά Σ. Χατζηπαναγιώτου Δ. Κορρές Φ. Παυλάτος Γ. Χρούσος 4 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ι. Αρμένης Δ. Καραμπερόπουλος Δ. Παναγιωτόπουλος Χ. Ασβέστης Α. Κουσούλης Ε. Παναγιωτοπούλου Ο. Βαφιά Κ. Λάϊος Μ. Παπαδημητρίου Μ. Βελονάκη Ε. Μαλέσιου Χ. Παπανδρέου Ε. Γαλάτη Δ. Μανδελενάκη Γ. Παπασταύρου Γ. Γκενεράλης Ζ. Μανίκας Μ. Παπασταύρου Α. Γκούφα Φ. Μαρινέλη Α. Πάσχος Κ. Γκρίτζαλης Ι. Μαυροειδής Θ. Πεπόνης Ε. Δημονίτσας Α. Μιχαηλίδης Ε. Δρίνη Α. Μπεκιάρη Σ. Σαμαρά Μ. Εμμανουηλίδου Γ. Μπεκιάρης Ζ. Σαριδάκη Α. Θεοδώρου Δ. Μπελντέκος Γ. Σιδέρης Χ. Ιαβάτσο Α. Μυλωνάς Γ. Σκάρπας Μ. Καλλιέρη Θ. Ντόλατζας Γ. Τσουκαλάς 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής 5 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Τόπος και Χρόνος Ημερίδας Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Σωρανού του Εφεσίου 4, Αθήνα (Παπάγου) Έναρξη Συνεδρίου: 8.10 π. μ. Παρασκευή, 14 Οκτωβρίου 2011 Εναρκτήρια Τελετή: 13.15 μ. μ. Μεσημβρινό γεύμα του Προέδρου: 13. 30 μ. μ. Τελετή Λήξεως – Απονομή Βραβείων: 16.30 μ. μ. Έκθεση Ζωγραφικής Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας θα λειτουργεί έκθεση ζωγραφικής με ιατροϊ - στορικό περιεχόμενο του Δρος Θεοδώρου Ντόλατζα, Προέδρου της Εται - ρείας Ιατρών Καλλιτεχνών. Δικαίωμα Συμμετοχής Η συμμετοχή στην Ημερίδα είναι δωρεάν και περιλαμβάνει παρακολούθηση του επιστημονικού προγράμματος, παραλαβή τσάντας με έντυπο υλικό της Ημερίδας, πιστοποιητικό παρακολούθησης και μεσημβρινό γεύμα στο χώρο του συνεδρίου. Πληροφορίες Ημερίδας • Πρόεδρος: Αν. Καθηγητής Γεώργιος Ανδρούτσος Τηλ: 6979317712, 210 8224103 e-mail [email protected] • Αντιπρόεδρος: ιατρός Μαριάννα Καραμάνου Τηλ: 6973606804, e-mail [email protected] 6 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αγαπητοί Συνάδελφοι, Το Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, της Ιατρικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών διοργανώνει την 7η Πανελλήνια Ημε - ρίδα Ιστορίας της Ιατρικής με τίτλο Ιστορία των Μεταμοσχεύσεων . Η Ημερίδα θα διεξαχθεί την 14η Οκτωβρίου 2011 , στο μεγάλο αμ - φιθέατρο του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας των Αθηνών. Με την παρούσα ημερίδα συνεχίζεται η στενή συνεργασία του κο - ρυφαίου Ανωτάτου Πνευματικού Ιδρύματος με το Εργαστήριο Ιστο - ρίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με σκοπό την αρτιό - τερη ενημέρωση του επιστημονικού δυναμικού τόσο του Ιδρύματος όσο και της Ιατρικής Σχολής, στον τομέα της Ιστορίας των Ιατρο - βιολογικών Επιστημών. Εκφράζοντας τις θερμότατες ευχαριστίες μου προς τον Πρόεδρο τού Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών, Ακαδημαϊκό κ. Γρηγόριο Σκαλκέα, για τη στήριξη της νέας αυτής πρωτοβουλίας του Εργα - στηρίου Ιστορίας της Ιατρικής, καλώ τα μέλη της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών καθώς και τους φιλίστορες να μας τιμήσουν με την παρουσία τους. Με ευχαριστίες Γεώργιος Ι. Ανδρούτσος Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Δ/τής Εργαστηρίου Ιστορίας της Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής 7 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2011 8.00 – 8.10 Έναρξη - Εγγραφές 8.10 – 8.55 Α’ Συνεδρία: Διαλέξεις - Ανακοινώσεις Προεδρείο: Μ. Δεληγεώρογλου, Α. Πάσχος , Γ. Τσουκαλάς, Α. Μπεκιάρη 1. Μεταμοσχεύσεις: από το μύθο στην πραγματικότητα [7] Ε. Σταυρουλάκης, Παιδοχειρουργός, Αθήνα 2. Aναδρομή και καίριες επισημάνσεις στις μεταμοσχεύσεις του μυελού των οστών [26] Κ. Γκρίτζαλης, Μ. Καραμάνου, Χ. Παπανδρέου, Ι. Αρμένης, Ε. Γαλάτη, Μ. Εμμανουηλίδου, Γ. Ανδρούτσος Εργαστήριο Ιστορίας Ιατρικής. Ιατρική Σχολή, Παν/μίου Αθηνών 3. Η έννοια της ευθύνης στις μεταμοσχεύσεις [44] Κ. Πιάγκος 1, Μ. Πιάγκου 2 1. Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών 2. Εργαστήριο Ανατομίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών 4. Η συνεισφορά της Λυών στην επιστήμη των μεταμοσχεύσεων [21 ] Ε. Γαλάτη, Μ. Καραμάνου, Μ. Εμμανουηλίδου, Σ. Σαμαρά, Α. Κουσούλης, Γ. Σκάρπας, Γ. Ανδρούτσος Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών 5. Ιστορία της μεταμόσχευσης ήπατος [10] Α. Μπεκιάρη (Διάλεξη ) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών 8 7η Πανελλήνια Ημερίδα Ιστορίας της Ιατρικής Ιστορία των Μεταμοσχεύσεων 8.55-9.35 Β’ Συνεδρία: Διαλέξεις – Ανακοινώσεις Προεδρείο: Θ. Ζαμπέλης, Α. Μιχαηλίδης, Γ. Μπεκιάρης , Χ. Παπανδρέου 6. Louis Léopold Ollier (1830-1900): θεμελιωτής των οστικών μεταμοσχεύσεων και της χειρουργικής - ορθοπεδικής [12] Γ. Σκάρπας, Μ. Παπαδημητρίου, Μ. Καραμάνου, Σ. Σαμαρά, Ι. Αρμένης, Δ. Μανδελενάκη, Γ. Ανδρούτσος Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών 7. Η ιστορία της μεταμόσχευσης του λεπτού εντέρου [29] Γ. Σιδέρης, Μ. Καραμάνου, Α. Μπεκιάρη, Μ. Βελονάκη, Ι. Αρμένης, Φ. Μαρινέλη, Γ. Ανδρούτσος Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών 8. Η ιστορία των μεταγγίσεων [11] M. Παπασταύρου (Διάλεξη ) Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών 9. Η Mintz (1921-), ο Τζάκης (1950-) και η Χίμαιρα σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι μεταμοσχεύσεων [28] Γ. Τσουκαλάς 1, Α. Κουσούλης 1, Μ. Καραμάνου 1, Α. Τζοβάρας 2, Ε. Δρίνη 1, Ι. Μαυροειδής 1, Γ. Ανδρούτσος 1. 1. Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών 2. Α’ Παθολογική Κλινική, Α.Ο.Ν.Α. «Ο Άγιος Σάββας». 10 . Αναδρομή στην ιστορία των καρδιακών μεταμοσχεύσεων [24] Φ. Μαρινέλη, Μ. Καραμάνου, Α. Κουσούλης, Θ. Πεπόνης, Γ. Παπασταύρου, Μ. Βελονάκη, Γ. Ανδρούτσος Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών 9.35-10.25 Γ’ Συνεδρία: Διαλέξεις – Ανακοινώσεις Προεδρείο: Α. Αίσωπος, Μ. Λυμπέρη , Μ. Καραμάνου 11. Η έννοια της