CRNA GORA VLADA CRNE GORE NACIONALNI PLAN ZAŠTITE I SPAŠAVANJA OD KLIZIŠTA I ODRONA Podgorica, mart 2021. godine NACIONALNI PLAN ZAŠTITE I SPAŠAVANJA OD KLIZIŠTA I ODRONA SADRŽAJ GLAVA I PROCJENA RIZIKA OD KLIZIŠTA I ODRONA 1. OPŠTI DIO............................................................................................................................6 1.1 Geografski položaj.....................................................................................................6 1.2 Reljef...........................................................................................................................8 1.2.1 Geomorfološki faktori...................................................................................8 1.2.2 Inženjersko – geološke karakteristike...........................................................9 1.3 Hidrografsko- hidrološke karakteristike..................................................................9 1.3.1 Hidrološke karakteristikae............................................................................9 1.3.2 Korišćenje voda za vodosnabdijevanje u industriji.....................................10 1.4 Klimatske karakteristike..........................................................................................11 1.4.1 Klimatski profil...........................................................................................11 1.4.2 Prosječna temperatura.................................................................................12 1.4.3 Padavine......................................................................................................14 1.4.4 Oblačnost i osunčanost...............................................................................15 1.4.5 Vjetrovi.......................................................................................................15 1.5 Stanje životne sredine i kulturne baštine...............................................................16 1.6 Demografske karakteristike ...................................................................................18 1.7 Privredni i infrastrukturni objekti ........................................................................20 1.7.1 Privredni objekti od posebnog značaja.......................................................20 1.7.2 Elektroenergetski sistem-proizvodni, prenosni i distributivni objekti......20 1.7.3 Saobraćajna infrastruktura ........................................................................22 1.7.3.1 Drumski saobraćaj..........................................................................23 1.7.3.2 Željeznički saobraćaj................................................................... .25 1.7.3.3 Vazdušni saobraćaj........................................................................26 1.7.3.4 Telekomunikacije..........................................................................27 1.8 Vanprivredni objekti i ustanove.............................................................................29 1.8.1 Obrazovne ustanove.....................................................................................29 1.8.1.1 Predškolsko obrazovanje .............................................................. 29 1.8.1.2 Osnovno obrazovanje.....................................................................29 1.8.1.3 Srednje obrazovanje.......................................................................30 1.8.1.4 Više i visoko obrazovanje............................................................. 30 1.8.2 Zdravstvene ustanove................................................................................31 1.8.3 Objekti kulture i kulturna dobra.................................................................34 1.8.4 Sportski objekti..........................................................................................37 1.8.5 Turistički objekti........................................................................................38 2. POSEBNI DIO.....................................................................................................................40 2.1 Opšte karakteristike klizišta i odrona u Crnoj Gori.................................................40 2.1.1 Geološki faktori kao preduslovi prirodnog hazarda u Crnoj Gori..............40 2.1.2 Prikaz inženjerskogeoloških svojstava terena Crne Gore...........................42 3 NACIONALNI PLAN ZAŠTITE I SPAŠAVANJA OD KLIZIŠTA I ODRONA 2.1.3 Prikaz hidrogeoloških svojstava terena Crne Gore..................................46 2.1.4 Prikaz seizmičkih karakteristika terena Crne Gore..................................48 2.1.5 Prikaz geomorfoloških svojstava terena Crne Gore..................................54 2.2 Savremeni egzogeodinamički procesi i pojave u terenima Crne Gore..................57 2.2.1 Marinski proces..........................................................................................57 2.2.2 Proces karstifikacije................................................................................... 58 2.2.3 Proces odronjavanja i osipanja...................................................................58 2.2.4 Proces likvefakcije.....................................................................................59 2.2.5 Proces planarnog spiranja i linijske erozije................................................60 2.2.6 Proces kliženja............................................................................................60 2.2.7 Kategorizacija terena po stepenu stabilnosti...............................................65 2.3 Vrste hazarda izazvane savremenim egzogeodinamičkim procesima i pojavama...............................................................................................66 2.3.1 Blokada saobraćajne infrastrukture usljed pojave većih klizišta i odrona.66 2.3.2 Formiranje većih odrona, klizišta izazvanih izgradnjom vjestačkih akumulacija................................................................................................ 69 2.3.3 Formiranje većih klizišta u okviru urbanih sredina...................................70 3. ZAKLJUČCI.......................................................................................................................73 GLAVA II DOKUMENTA NACIONALNOG PLANA ZAŠTITE I SPAŠAVANJA OD KLIZIŠTA I ODRONA 1. Mjere zaštite i spašavanja od pojave klizišta i odrona na teritoriji Crne Gore...............................................................................................................................76 2. Operativne jedinice (ljudski i materijalni resursi) ............................................................76 3. Državni organi, organi državne uprave, organi uprave, jedinice lokalne samouprave, privredna društva, druga pravna lica i preduzetnici (ljudski i materijalni resursi)....................................................................................................................................76 4. Mobilizacija, rukovođenje i koordinacija pri akcijama zaštite i spašavanja od klizišta i odrona...................................................................................................................................77 5. Međuopštinska i međunarodna saradnja............................................................................78 6. Informisanje građana i javnosti...........................................................................................78 7. Način održavanja reda i bezbjednosti prilikom intervencija............................................79 8. Finansijska sredstva za sprovođenje plana.........................................................................79 GLAVA III PRILOZI 4 NACIONALNI PLAN ZAŠTITE I SPAŠAVANJA OD KLIZIŠTA I ODRONA GLAVA I PROCJENA RIZIKA OD KLIZIŠTA I ODRONA 5 NACIONALNI PLAN ZAŠTITE I SPAŠAVANJA OD KLIZIŠTA I ODRONA 1. OPŠTI DIO 1.1. GEOGRAFSKI POLOŽAJ Crna Gora je jadransko–sredozemna, dinarska zemlja Jugoistočne Evrope, smještena između 41º39' i 43º32' sjeverne geografske širine, i 18º26' i 20º21' istočne geografske dužine. Sa zapadne strane se graniči sa Hrvatskom (14 km kopnene granice) i Bosnom i Hercegovinom (225 km), sa sjevera i sjeveroistoka sa Srbijom i Kosovom, sa jugoistoka i istoka sa Albanijom (172 km) i na jugozapadu izlazi na Jadransko more. Dužina morske obale je 293,5 km. Površina Crne Gore iznosi 13.812 km2, a površina morskog akvatorija oko 2.540 km2. Geografski centar nalazi se u području izvorišta rijeke Morače od kojeg ni jedan dio Crne Gore, osim najjužnijeg dijela Ulcinjskog primorja, nije udaljen više od 90 km. Crna Gora se nalazi u vremenskoj zoni +1,+2 ( CET, CEST). Redni Kategorija zemljišta Površina Izraženo u broj procentima 1. Šume 6.225 km2 45% 2. Poljoprivredno zemljište 5.145 km2 37%, 3. Naselja, putevi, vode kamenjar i druge 2.442 km2 18% kategorije 4. Nadmorska visina Iznad 200 90% mnv 5. Nadmorska visina Ispod 1.000 45% mnv 6. Nadmorska visina Iznad 1.500 15% mnv Ukupna površina Crne Gore 13.812 km2 Tabela 1: Pregled kategorije zemljišta, površine i nadmorske visine Prema popisu iz 2011. godine Crna Gora ima 620.029 stanovnika, sa gustinom naseljenosti od 44,9 stanovnika na 1 km2 površine. Prema poslednjim zvaničnim procjenama Uprave za statistiku od 1. januara 2019. godine Crna Gora ima 622.182 stanovnika. 6 NACIONALNI PLAN ZAŠTITE I SPAŠAVANJA OD KLIZIŠTA I ODRONA U skladu sa Zakonom o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore ( Sl. list CG”, br. 54/11, 26/12, 27/13, 62/13, 12/14, 03/16 i 22/17), Crna Gora je podijeljena na 24 opštine, a po Prostornom planu razvoja definisana su tri regiona. Nikšić površine 2065 km2,