SERAMİK MALZEME BİLGİSİ VE BOZULMALARI KONU 4, 3/3: VAZO FORMLARI Antik Yunan ve Roma Dönemlerinde vazolara verilen isimler: AMPHORA Amphora (ảμφορεύς), dar boyunlu, geniş gövdeli ve boyunda simetrik yerleştirilmiş iki kulba sahip temel bir forma sahiptir. Şarap ve zeytinyağı gibi sıvı maddelerin depolanmasında ve taşınmasında kullanılan büyük boyutlu ticari amphoraların yanı sıra masa tipi olarak adlandırılan ve servis vazoları olarak hizmet veren türü de yaygındır. TİCARİ AMPHORA karınlı amphora boyunlu amphora HYDRİA Kökeni Geç Hellas IIIC dönemine değin giden ‘υδρία, karın bölümünde iki yatay ve omuzdan boyuna tek dik olmak üzere üç kulba sahip, amphoralar gibi yüksek ve geniş gövdeli bir formdur. Klasik Attika formları iki temel tiptedir: boyunlu amphora tipinde, keskin gövde birleşimine sahip boyunlu, karınlı amphora tipindeki gibi, kesintisiz bir kavisle gövdeye birleşen fazla belirgin olmayan boyunlu. OİNOKHOE “οινοχόη” şarap servisi yapılan sürahileri tanımlayan bir isimdir. Form temelde geniş bir gövde, gövdeye göre dar bir boyun ve tek dik kulptan oluşur. Tipolojik olarak büyük çeşitlilik gösterir. KHOUS PSYKTER PELİKE LEKYTHOS OLPE ARYBALLOS ALABASTRON UNGUENTARİUM LYDİON AMPULLA KRATER κρατήρ olarak adlandırılan bu vazo formu, yüksek ve geniş gövdeli, geniş ağızlı, şarabın su ile karıştırılmasında ve servisinin yapılmasında kullanılmış vazolardır. Tipolojik olarak büyük bir çeşitlilik gösterir. STAMNOS Geleneksel olarak στάμνος olarak adlandırılan vazo formu alçak ve geniş boyunlu, dar ve yüksek gövdeli, omuzu üzerine yerleştirilmiş iki yatay kulba sahip bir vazo formudur. Amphoralarla benzeyen bir forma sahip olmakla birlikte, boyun kısmının alçak olması en ayırdedici özelliğidir. İşlev olarak amphora veya hydrialar gibi sıvı maddelerin depolanmasında (özellikle şarap, su, bal, süt, yağ vb) ya da geniş ağızlı olması sayesinde kraterler gibi şarap karıştırmakta ve servisinde kullanılmış olduğu öne sürülmektedir. DİNOS (LEBES) Günümüzde yaygın olarak dinos olarak isimlendirilen bu formun antik ismi “λέβης”tir. Yarı küresel, kaidesiz vazolar olan dinoslar, özel olarak tasarlanmış ayaklar üzerine oturtulurlardı. Hem bronz hem de pişmiş topraktan yapılmış örnekler bilinmektedir ve Richter ve Milne, bronz olanların yemek pişirmekte, pişmiş topraktan olanların ise krater gibi şarap servisinde kullanıldıklarını tespit etmiştir. Amyx, haklı olarak, pişmiş toprak örneklerin metalden yapılanların taklitleri olduğunu öne sürer. ASKOS “άσκος” Antik Çağ’da şarap tulumuna verilen isim olup, modern araştırmacılar tarafından, şişkin gövdeli zoomorfik kaplar tuluma benzerliğinden dolayı bu isimle anılmıştır. Zamanla, gövde formları bu zoomorfik kaplarla benzeyen vazolar da bu isimle anılmaya başlamıştır. Bu tür kapların kullanım amacı net olarak bilinmemekle birlikte öneriler su kabı, içki kabı veya yağdanlık olarak sıralanabilir. KANTHAROS KYLİKS SKYPHOS/KOTYLE KANDİL .