TC. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI 1844-1845 ( H. 1260-1261 ) TARİHLİ TEMETTUAT DEFTERİ’NE GÖRE ULUBORLU KAZASI’NIN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI YÜKSEK LİSANS TEZİ SAMİ SİNAV TEZ DANIŞMANI: YARD. DOÇ. DR. BEHSET KARACA ISPARTA, 2007 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER........................................................................................................................... ii ÖNSÖZ...................................................................................................................................... iv KISALTMALAR.........................................................................................................................v ÖZET ......................................................................................................................................... vi BİRİNCİ BÖLÜM .......................................................................................................................1 GİRİŞ...........................................................................................................................................1 I. ULUBORLU’NUN TARİHÇESİ .........................................................................................1 A. Uluborlu Adının Anlamı..................................................................................................1 B. Yörenin Fiziki Coğrafyası................................................................................................2 C. İlkçağlarda Uluborlu ........................................................................................................3 D. Türk Hâkimiyetinde Uluborlu .........................................................................................5 E. Tahrir Defterlerine Göre 1500’lü yıllarda Uluborlu’nun Sosyal ve Ekonomik Durumu10 II. OSMANLI DEVLETİ’NDE VERGİ DÜZENİ VE TAHRİRLER ......................................15 A. Tanzimat Öncesinde Osmanlı Devleti’nde Tahrirler ve Vergi Sistemi.........................15 B. Tanzimat Dönemi’nde Yapılan Mali Düzenlemeler......................................................18 C. Temettuat Uygulaması ve Temettuat Defterleri’nin Kapsamı.......................................22 a. Sosyal Tarih Kaynağı Olarak Temettuat Defterleri....................................................24 b. İktisadi Tarih Kaynağı Olarak Temettuat Defterleri ..................................................26 c. Temettuat Defterlerinin Tutuluşu ...............................................................................28 D. Uluborlu Temettuat Defteri ...........................................................................................30 İKİNCİ BÖLÜM .......................................................................................................................33 19. YÜZYIL ORTALARINDA ULUBORLU İDARİ VE SOSYAL YAPISI.........................33 I. VİLAYET SALNAMELERİNE GÖRE ULUBORLU KAZASI.......................................33 II. İDARİ YAPI ......................................................................................................................36 A. Uluborlu Kazası’nın İdari Statüsü .................................................................................36 B. Mahalle İdaresi ve Uluborlu Mahalleleri.......................................................................38 C. Köy İdaresi ve Uluborlu Köyleri ...................................................................................41 III. SOSYAL YAPI ................................................................................................................44 A. Osmanlı Devleti’nde Nüfus Sayımları...........................................................................44 B. Uluborlu Kazası’nın Nüfusu ..........................................................................................45 IV. MESLEKLER......................................................................................................................49 A. Tarım ve Hayvancılık Sektörü.......................................................................................51 B. Emek Yoğun Sektör (İşçilik Yapanlar)..........................................................................52 C. Hizmet Sektörü ..............................................................................................................53 D. Dericilik Sektörü............................................................................................................54 E. Ticaret Sektörü (Alım- Satımla Uğraşanlar) ..................................................................54 F. Kamu Görevlileri............................................................................................................55 G. Gıda Sektörü ..................................................................................................................55 H. Metal Sektörü.................................................................................................................57 I. Dokumacılık (Tekstil) Sektörü........................................................................................57 İ. İnşaat Sektörü..................................................................................................................57 J. Nakliyecilik Sektörü........................................................................................................58 K. Sosyal ve Ekonomik Yönden Pasif Durumdakiler ........................................................58 L. Mesleği Yazılmayanlar - Başka Bir Yere Göç Edenler .................................................59 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ...................................................................................................................60 19. YÜZYIL ORTALARINDA ULUBORLU’DA TARIM VE HAYVANCILIK .................60 I. TARIM FAALİYETLERİ...................................................................................................60 A. Uluborlu’da Tarım Yapılan Toprak Miktarı ve Dağılımı..............................................60 B. Abdülcabbar Çiftliği ......................................................................................................62 C. Toprakların Ürün Yönünden Tahlili ..............................................................................63 a.Hububat Ziraatı Yapılan Topraklar................................................................................64 a.a. Buğday .....................................................................................................................66 a.b. Arpa..........................................................................................................................66 b. Bağcılık ve Bahçecilik..................................................................................................68 c.Bostancılık .....................................................................................................................69 d.Sanayi Bitkileri ..............................................................................................................70 d.a.Afyon ........................................................................................................................70 d.b. Duhan.......................................................................................................................71 II. HAYVANCILIK................................................................................................................71 A.Yük-Binek Hayvancılığı.................................................................................................73 B.Büyükbaş Hayvancılık ....................................................................................................76 C.Küçükbaş Hayvancılık ....................................................................................................78 D. Arıcılık...........................................................................................................................79 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM .............................................................................................................81 19. YÜZYIL ORTALARINDA ULUBORLU’DA EKONOMİK YAPI..................................81 I.GELİR KAYNAKLARI VE VERGİLENDİRME ..............................................................81 A.Tarım ve Hayvancılık Gelirleri.......................................................................................83 B. Ticaret Gelirleri..............................................................................................................83 C. İşçilik Gelirleri ...............................................................................................................84 D. Kamu Görevlilerinin Gelirleri .......................................................................................84 E. (Mal Yahut Hizmet Üreten) Esnaf ve Zanaatkarlık Gelirleri.........................................85 F. İstihdam ve Üretim Dışında Kalmış Pasif Durumdakilerin Gelirleri.............................85 II. GELİR DAĞILIMI ............................................................................................................86 A. Hanelere Göre Gelir Dağılımı........................................................................................86 B. Yerleşim Yerlerine Göre Gelir Dağılımı .......................................................................88 C. Mesleklere Göre Gelir Dağılımı ....................................................................................89 III. VERGİ ÇEŞİTLERİ .........................................................................................................90