UNIWERSYTET WARMIÑSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE UNIVERSITY OF WARMIA AND MAZURY IN OLSZTYN XII 2010 WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO OLSZTYN 2010 Rada Programowa ZOFIA ABRAMOWICZ (Bia³ystok), ALEKSANDRA BELCHNEROWSKA (Szczecin), MARIA BIOLIK (Olsztyn), EDWARD BREZA (Gdañsk), ADAM DOBACZEWSKI (Toruñ), JERZY DUMA (Olsztyn), S£AWOMIR GALA (£ód), IWONA KOSEK (Olsztyn), ROBERT MRÓZEK (Cieszyn), MARIUSZ RUTKOWSKI (Olsztyn), ZYGMUNT SALONI (Olsztyn), WANDA SZULOWSKA (Olsztyn), MARIA WOJTAK (Lublin), EWA WOLNICZ-PAW£OWSKA (Warszawa) Recenzenci tomu LEONARD DACEWICZ, ROMAN KALISZ, JANUSZ SIATKOWSKI, EWA WOLNICZ-PAW£OWSKA Redaktor tomu MARIA BIOLIK Projekt ok³adki BARBARA LIS-ROMAÑCZUKOWA Redakcja wydawnicza BARBARA STOLARCZYK ADRES REDAKCJI UWM w Olsztynie Instytut Filologii Polskiej ul. Kurta Obitza 1, 10-725 Olsztyn tel. (89) 527-63-13 e-mail: [email protected] ISSN 1509-5304 © Copyright by Wydawnictwo UWM Olsztyn 2010 Wydawnictwo UWM Olsztyn 2010 Nak³ad: 140 Ark. wyd. 18,5; ark. druk. 15,75 Druk: Zak³ad Poligraficzny UWM, zam. nr 617 Spis treci Artyku³y Urszula Andrejewicz, Tomasz Sienicki: Wikis³ownik pierwszy naprawdê uniwersalny s³ownik polski? ...................................................................................... 5 Maria Biolik: Nazwy toni rybackich i miejsc na jeziorach w pobli¿u Szczytna ............ 21 Anna Brzostek: Zusammensetzung und Zusammenbildung. Ähnlichkeiten und Unterschiede ..................................................................................................... 39 Anna Buliñska: Jednostki leksykalne z wyra¿eniem wiat³o ......................................... 49 Monika Cichmiñska, Marta Topolewska: Conceptual metaphors in House M.D. ...... 65 Anna Drogosz: Metaphors of time and Darwins Scenario of Evolution ....................... 77 Iwona Góralczyk: We, pokochaj smoka. The wzi¹æ construction in Polish: a Construction Grammar analysis ............................................................................ 89 Iwona Kosek: Z problemów opisu tzw. form deprecjatywnych ................................... 105 Iwona Koz³owska: Zakres zmian fonetycznych we wspó³czesnej gwarze lubawskiej ... 115 Ewa Kujawska-Lis: Idiolekt niemieckojêzycznych bohaterów opowiadania Falk. Wspomnienie Josepha Conrada w przek³adzie polskim ............................... 123 Magdalena Osowicka-Kondratowicz, Anna Serowik: Z problemów fonetyki polskiej (czêæ I) .................................................................................................... 139 Ma³gorzta Pawikowska: Imiennictwo w ksiêgach chrztów parafii Unierzy¿ na Mazowszu (16701800)) .................................................................................. 149 Sebastian Przybyszewski: Kontekst a wspólna p³aszczyzna w komunikacji .............. 163 Anna Smoleñ: Zwi¹zki frazeologiczne z elementem antycznym w jêzyku wspó³czesnej m³odzie¿y wiejskiej i miejskiej ....................................................... 175 Krystyna Spikert: Wybrane problemy doskonalenia ekspresji mowy scenicznej na podstawie utworów poetyckich Mirona Bia³oszewskiego (w ujêciu praktycznym) ........................................................................................................ 193 Joanna Szerszunowicz: Kongruencja obrazowania zwi¹zków frazeologicznych a ich miêdzyjêzykowa ekwiwalencja ..................................................................... 207 Mariola Wo³k: Z problemów opisu pojêcia nonsensu (na marginesie Zarysu teorii nonsensu Eugeniusza Grodziñskiego) ......................................................... 225 Recenzje, omówienia, sprawozdania, komunikaty Norma a komunikacja. Pod red. M. Steci¹g i M. Bugajskiego. Oficyna Wydawnicza Atut Wroc³awskie Wydawnictwo Owiatowe. Wroc³aw 2009 (Alina Naruszewicz- -Duchliñska) .......................................................................................................... 235 Seiffert Anja (2008): Autonomie und Isonomie fremder und indigener Wortbildung am Beispiel ausgewählter numerativer Wortbildungseinheiten. Berlin: Frank & Timme GmbH Verlag für wissenschaftliche Literatur, ISBN: 978-3-86596-141-9, 416 S (Anna Dargiewicz) ................................................................................................. 239 Zjazd Polskiego Towarzystwa Jêzykoznawczego w Olsztynie (Iwona Kosek) ............. 242 Miêdzynarodowa konferencja naukowa: Jêzyk poza granicami jêzyka II. Semantyka a pragmatyka: spór o pierwszeñstwo, Tumiany, 2425 czerwca 2010 (Aleksander Kiklewicz, Jaros³aw Strzelecki) ............................................................................. 244 UWMWikis³ownik pierwszy PRACE naprawdêJÊZYKOZNAWCZE uniwersalny s³ownik polski? ZESZYT XII5 2010 ARTYKU£Y Urszula Andrejewicz Bia³ystok Tomasz Sienicki Aalborg Wikis³ownik pierwszy naprawdê uniwersalny s³ownik polski? Wikis³ownik - the first truly universal dictionary? The article discusses a Polish on-line wiki-based dictionary called Wikis³ownik. The authors focus on the analysis of the grammatical and inflectional information contained in the entries of the dictionary. S³owa kluczowe: Wikis³ownik, leksykografia, Internet Key words: Wikis³ownik (Polish Wictionary), lexicography, Internet 1. Przedmiotem niniejszego artyku³u jest bardzo ciekawy, zarówno ze wzglêdów leksykograficznych, jak i socjologicznych, projekt o nazwie Wiki- s³ownik. Jest to s³ownik internetowy, a mo¿e raczej szeroko zakrojony projekt leksykograficzny, nale¿¹cy do grupy projektów Wiki1. S³owo wiki w nazwie Wikis³ownik pochodzi z hawajskiego wikiwiki i oznacza szybko. Wiki to nazwa technologii umo¿liwiaj¹cej u¿ytkownikom Internetu redagowanie odwie- dzanych przez nich stron WWW z marszu, bez instalowania dodatkowego oprogramowania czy koniecznoci zapoznawania siê ze skomplikowanymi in- strukcjami. Na stronach typu Wiki znajduje siê przycisk edytuj, po naciniê- ciu którego mo¿na wprowadzaæ trwa³e i natychmiast widoczne dla innych zmia- ny na odwiedzanej stronie. Mo¿na równie¿ dodawaæ nowe strony. Wszystkie 1 Do rodziny projektów Wiki oprócz Wikis³ownika nale¿¹: najbardziej znana Wikipedia (encyklopedia), Wiktionary (s³ownik), serwis informacyjny Wikinews, podrêczniki Wikibooks, zbiór dokumentów ród³owych Wikiród³a oraz zbiór cytatów Wikicytaty. 6 Urszula Andrejewicz, Tomasz Sienicki projekty Wiki istniej¹ w wielu jêzykach, s¹ otwarte do edycji i objête woln¹ licencj¹, co oznacza, ¿e nie tylko s¹ dostêpne za darmo, ale równie¿, dziêki objêciu ich licencj¹ Creative Commons BYSA 3.0, mo¿na je dowolnie wyko- rzystywaæ w pracach pochodnych, np. edukacyjnych czy dydaktycznych (two- rzenie pods³owników), komercyjnych (wydanie s³ownika drukiem lub na p³y- cie), badawczych, a nawet konkurencyjnych, np. do stworzenia na bazie dostêpnych zasobów nowego projektu internetowego. Objêcie Wikis³ownika t¹ licencj¹ jest gwarancj¹ dla jego twórców, ¿e w³o¿ona przez nich praca nie zosta- nie w którym momencie zamkniêta, objêta restrykcyjnym prawem autorskim jakiego podmiotu i odebrana im. Zapewnia im równie¿ prawo do bycia rozpo- znawanymi jako autorzy. Ta technologia i mo¿liwoci Internetu decyduj¹ o wyj¹tkowoci Wikis³owni- ka, który charakteryzuje siê, po pierwsze, praktycznie nieograniczon¹ objêto- ci¹; po wtóre, praktycznie nieograniczon¹ liczb¹ autorów, którymi mog¹ byæ wszyscy chêtni u¿ytkownicy Internetu bez wzglêdu na ich wykszta³cenie, umie- jêtnoci czy wiek2; a po trzecie, praktycznie nieograniczonym czasem, w którym mog¹ powstawaæ nowe has³a, a stare byæ poprawiane. Dziêki tym cechom s³ow- nik mo¿e siê staæ olbrzymim kompendium zbiorem wielu s³owników3, wie- loaspektowo omawiaj¹cym nieskoñczon¹ liczbê s³ów. Te cechy daj¹ Wikis³owni- kowi wiele mo¿liwoci niedostêpnych s³ownikom tradycyjnym, ale i nios¹ ze sob¹ bardzo konkretne zagro¿enia. Celem artyku³u jest przedstawienie tych mo¿- liwoci, wskazanie na zagro¿enia i opracowanie propozycji metod ich minimali- zacji. 2 W³¹czenie siê do prac nad Wikis³ownikiem nie wymaga ¿adnych specjalnych uprawnieñ ani przedstawiania weryfikowalnych kwalifikacji wystarczy wejæ na strony projektu, klikn¹æ przy- cisk edytuj i postêpowaæ wed³ug instrukcji. Wbrew intuicyjnemu przewiadczeniu ka¿dego, kto po raz pierwszy styka siê z takim systemem tworzenia treci, sposób ten sprawdza siê w praktyce w serwisie nie ma stron wyg³upów, opisów nies³ownikowych ani wpisów ra¿¹co niekompetent- nych (co nie oznacza, ¿e nie zdarzaj¹ siê w nim b³êdy). Nad s³ownikiem pracuj¹ ochotnicy zainte- resowani jêzykiem, trudno jednak pokusiæ siê o nakrelenie bardziej szczegó³owego profilu edyto- rów poniewa¿ zak³adanie konta i przedstawianie siê nie jest obowi¹zkowe, mo¿na opieraæ siê tylko na lunych deklaracjach tych autorów, którzy co o sobie napisali. Wród redaktorów s¹ studenci (nie tylko filologii), uczniowie, nauczyciele, osoby ucz¹ce siê danego jêzyka, osoby znaj¹- ce dany jêzyk jako ojczysty oraz grupa osób zupe³nie anonimowych, o kompetencjach których nie da siê nic powiedzieæ. Ochotników wprowadzaj¹cych dane do s³ownika mo¿na podzieliæ na przy- godnych odwiedzaj¹cych, edytorów okazjonalnych (kilka do kilkuset tysiêcy edycji) i osoby stale opiekuj¹ce siê projektem (edycje liczone w tysi¹cach te osoby zazwyczaj, obok specjalizacji w konkretnym jêzyku, zajmuj¹ siê ogóln¹ organizacj¹ projektu). Do grona edytorów ca³y czas do³¹- czaj¹ nowe osoby tym szybciej, im projekt jest wiêkszy. 3 Ju¿ ³¹czy w sobie ogólny s³ownik jêzyka polskiego, ogólny s³ownik wielu jêzyków obcych, obustronny s³ownik wielojêzyczny, s³ownik tematyczny, s³ownik frazeologiczny, s³ownik wyrazów bliskoznacznych i s³ownik kolokacji.