Groen Structuur Plan Gemeente Stichtse Vecht Gemeente Stichtse Vecht 15 september 2017 Project Groenstructuurplan (GSP) Stichtse Vecht Opdrachtgever Gemeente Stichtse Vecht Document Groenstructuurplan Stichtse Vecht Status Definitief Datum 15 september 2017 Referentie MAS53-1/17-013.130 Projectcode MAS53-1 Projectleider ir. H. Wieringa Projectdirecteur ing. A.J.P. Helder Auteurs K.C.G.J. Princen MSc. A.G. Gaydadjiev MSc. T. Muijen BSc. Gecontroleerd door L.M. Struckman MSc. ir. W.B. Roosen Goedgekeurd door ir. H. Wieringa Adres Witteveen+Bos Hoogoorddreef 15 P.O. Box 1101 1100 AE Amsterdam The Netherlands +31 20 312 55 55 www.witteveenbos.com Extra adres Witteveen+Bos Leeuwenbrug 27 P.O. Box 233 7400 AE Deventer The Netherlands +31 570 69 75 11 www.witteveenbos.com The Quality management system of Witteveen+Bos has been approved based on ISO 9001. © Witteveen+Bos No part of this document may be reproduced and/or published in any form, without prior written permission of Witteveen+Bos Consulting engineers, nor may it be used for any work other than that for which it was manufactured without such permission, unless otherwise agreed in writing. Witteveen+Bos Consulting engineers does not accept liability for any damage arising out of or related to changing the content of the document provided by Witteveen+Bos Consulting engineers. INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 7 1.1. Aanleiding en doel project 7 1.2. Hoofddoel 8 1.3. Klimaatadaptatie 8 1.4. Leeswijzer 9 2 PLANBESCHRIJVING EN -UITWERKING 10 2.1. Planbeschrijving 10 2.1 Toelichting groenstructuren 11 2.2. Beleid en planvorming 14 2.3 Planproces 15 3 ONTWIKKELING LANDSCHAP 19 3.1 Natuurlijke processen 21 3.2 Antropogene processen 21 4 GROENSTRUCTUUR 24 4.1 Groenstructuur Maarssenbroek 25 4.1.1 Ecologische groenstructuur 4.1.2 Historische groenstructuur 4.1.3 Recreatieve groenstructuur 4.1.4 Verkeersgroenstructuur 4.2 Groenstructuur Maarssen-dorp 39 4.2.1 Ecologische groenstructuur 4.2.2 Historische groenstructuur 4.2.3 Recreatieve groenstructuur 4.2.4 Verkeersgroenstructuur D | E Witteveen+Bos | MAS53-1/17-013.130 | Groen Structuur Plan (GSP) Gemeente Stichtse Vecht | Definitief 4.3 Groenstructuur Breukelen 53 4.3.1 Ecologische groenstructuur 4.3.2 Historische groenstructuur 4.3.3 Recreatieve groenstructuur 4.3.4 Verkeersgroenstructuur 4.4 Groenstructuur Loenen aan de Vecht 67 4.4.1 Ecologische groenstructuur 4.4.2 Historische groenstructuur 4.4.3 Recreatieve groenstructuur 4.4.4 Verkeersgroenstructuur 4.5 Groenstructuur buitengebied 79 4.5.1 Ecologische groenstructuur 4.5.2 Historische groenstructuur 4.5.3 Recreatieve groenstructuur 4.5.4 Verkeersgroenstructuur 5 VISIE GROENSTRUCTUUR 113 5.1 Visie groenstructuur Maarssenbroek 115 5.2 Visie groenstructuur Maarssendorp 117 5.3 Visie groenstructuur Breukelen 119 5.4 Visie groenstructuur Loenen aan de Vecht 123 5.5 Visie groenstructuur buitengebied Stichtse Vecht 125 5.6 Algemene aanbevelingen 128 6 LITERATUURLIJST 132 E | E Witteveen+Bos | MAS53-1/17-013.130 | Groen Structuur Plan (GSP) Gemeente Stichtse Vecht | Definitief Afbeelding 1.1. Stichtse Vecht met toponiemen. 6 | 7 Witteveen+Bos | MAS53-1/17-013.130 | Groen Structuur Plan (GSP) Gemeente Stichtse Vecht | Definitief 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding Dit groenstructuurplan is opgesteld omdat bestaand beleid en planvorming samengevoegd en geactualiseerd dient te worden. De gemeente Stichtse Vecht is ontstaan uit een samenvoeging van de drie voormalige gemeenten, namelijk Loenen, Breukelen en Maarssen. Veel informatie is hierdoor al voorhanden en dient op elkaar afgestemd en geactualiseerd te worden. Groen is een integraal en belangrijk onderdeel van de beleving en het gebruik van de buitenruimte. Om deze reden wil de gemeente inzichtelijk hebben waar de belangrijkste groenstructuren liggen. Op deze wijze kunnen bepalende groenstructuren versterkt en aangevuld worden. Daarbij is het groen, met name bij grootschalige gebieden en rond de kernen, achterstallig onderhouden, in de afgelopen 25 jaar. Om de groenkwaliteit van de gemeente te verhogen is nu budget vrijgemaakt dat de afdeling ‘team buiten’ van de gemeente Stichtse Vecht de komende 4 jaar zal besteden aan beheer en inrichtingsvraagstukken om het groen weer op niveau te krijgen. Tenslotte is de gemeente in februari 2017 van start gegaan met de her-eiking van gemeentelijke gronden, groen en oppervlaktewater, welke in oneigenlijk gebruik zijn. Parallel hieraan wordt gekeken naar mogelijkheden voor nieuwe verkoop- en pachtmogelijkheden voor gronden die nog niet in gebruik zijn. De gemeente heeft in relatie hiermee behoefte aan houvast bij de grondverkoop en/of pacht, door middel van inzicht in structuurbepalende groen- en waterstructuren. Dit zou aanleiding kunnen zijn om gronden te kopen of verkopen. Bij het samenvatten van het bovenstaande is de reden voor het opstellen van het groenstructuurplan drieledig: - samenvoegen beleid en planvorming van drie naar één gemeente (eenheid); - achterstallig onderhoud op het gebied van groenbeheer in de afgelopen 25 jaar (met name bij de grootschalige gebieden) (groenbeheer); - her-eiking verkoop en pacht van gronden en oppervlaktewater door grondzaken (grondzaken). 7 | 7 Witteveen+Bos | MAS53-1/17-013.130 | Groen Structuur Plan (GSP) Gemeente Stichtse Vecht | Definitief 1.2 Hoofddoel Het groenstructuurplan geeft inzicht in de beeld- en kwaliteitbepalende groenvoorzieningen en weergeeft deze schematisch op kaart. Bestaand beleid wordt geïnventariseerd en aangevuld met kennis van experts vanuit Witteveen+Bos en de gemeente Stichtse Vecht. Daarnaast wordt de ruimtelijke samenhang tussen de verschillende groenstructuren en hun functie in de gemeente vastgelegd. Dit zorgt voor een duidelijk overzicht, dat ondersteuning en richting kan bieden bij huidig en toekomstig groenbeleid. Het groenstructuurplan vormt hiermee een praktisch en bruikbaar document voor zowel beleidsmakers als uitvoerende partijen en bewoners. Het hoofddoel van dit rapport is inzicht in structuurbepalende groenvoorzieningen. Door middel van dit document kan een motivatie worden gegeven voor een te nemen inrichtingsmaatregel, beheersaanpassing of te veranderen eigendomssituatie (vordering/ verkoop/ pacht). De groenstructuren worden schematisch op hoofdlijnen uitgewerkt in een groenstructuurplan (GSP) en locatiespecifiek in herleidbare oppervlaktes in groenstructuurkaarten (GSK). Op deze wijze wordt geborgd dat alle structuurbepalende groen- en blauw voorzieningen opgenomen worden. Het document dient meerdere doelen, die voortkomen uit de aanleiding van het plan: - samenhang en overzicht aanbrengen in beleid en planvorming; - op hoofdlijnen benoemen van kwaliteiten, kansen en knelpunten. Dit geeft houvast bij het vormgeven en bepalen van (groen)inrichting- en beheersmaatregelen. Zo kan het beschikbare budget, opgesteld voor het inlopen op achterstallig groenonderhoud, effectief en kwalitatief in gezet worden (groenbeheer); - beeld- kwaliteitsbepalende structuren borgen en vastleggen ter onderbouwing van verkoop of pacht van grond of/en oppervlakte water (grondzaken). 1.3 Klimaatadaptatie Het klimaat verandert wat zich uit in lange droge perioden in de zomer, vaker hevige neerslag in de nazomer en natte zachte winters. De droge perioden in de zomer vormen enerzijds een zorg voor de (jonge) beplanting en anderzijds is beplanting, met name bomen van enige omvang, van groot belang voor de tempering van de natuur in de wijken. Hittestress kan in stenige wijken zorgen voor welzijnsproblemen voor de inwoners tot aan serieuze risico’s voor kwetsbare groepen als ouderen. De vaker voorkomende hevige neerslag en de hogere extremen daarbij kunnen niet altijd worden verwerkt door het aanwezige systeem van watergangen en riolering. Zo ontstaat onontkoombaar af en toe wateroverlast. Een klimaatrobuuste inrichting van de openbare ruimte kan ervoor zorgen dat wateroverlast minder vaak voorkomt, korter duurt en minder vaak schade tot gevolg heeft. De hoeveelheid groen in verhouding tot de oppervlakteverharding in de bebouwde omgeving heeft daarin een belangrijk aandeel. 8 | 134 Witteveen+Bos | MAS53-1/17-013.130 | Groen Structuur Plan (GSP) Gemeente Stichtse Vecht | Definitief 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de context waarin het groenstructuurplan tot stand is gekomen beschreven. De opbouw, het gebruik en de herkomst van verschillende informatiebronnen komen aan bod. Verder wordt ingegaan op hoe deze verschillende bronnen zijn betrokken bij het proces en hoe deze vertaald zijn in het eindproduct. Hoofdstuk 3 schetst een beeld van de ontstaansgeschiedenis van het landschap in de gemeente. De focus ligt hier op de meest kenmerkende en belangrijkste historische momenten met een duidelijke weerslag op het groen en het landschap. Deze historische context is daarnaast van groot belang voor het de historische groenstructuur in de gemeente. In hoofdstuk 4 worden de groenstructuren van vijf deelgebieden behandeld, namelijk de vier grootste kernen, Maarssenbroek, Maarssen-dorp, Breukelen en Loenen, en tenslotte het buitengebied van de gemeente Stichtse Vecht. Elk van de hoofdstukken wordt ingeleid door een beschrijving van de functies en kenmerken, gevolgd door een beschouwing van de groene kwaliteiten, knelpunten en toekomstige kansen. Er wordt een onderscheid gemaakt in vier typen groenstructuren, namelijk historisch, ecologisch, verkeers en recreatief groen. De informatie vanuit de kansen, kwaliteiten en knelpunten wordt in hoofdstuk 5 voor elk deelgebied vertaald naar een overkoepelende visie voor het groen. De verschillende structuren zijn bij het