AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ HAKEMLİ DERGİ SAYI: 7- EYLÜL 2015 AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ Yıl: 3 Sayı: 7 Dört Ayda Bir Yayımlanır İmtiyaz Sahibi Dr. ŞADİ YAZICI Sorumlu Yazı İşleri Müdürü MUSTAFA ÖZDEMİR Editörler MUSTAFA ÖZDEMİR TAHİR ERDOĞAN ŞAHİN YAYIN KURULU Prof. Dr. ESMA ŞİMŞEK TAHİR ERDOĞAN ŞAHİN Prof. Dr. ERDAL AKPINAR Prof. Dr. MUSTAFA ALICI Yrd. Doç. Dr. SALİM DURUKOĞLU ÜZEYİR GÜNDÜZ HAMDİ ÜLKER Dr. SALİH DİRİKLİK Dr. LÜTFÜ ŞEHSUVAROĞLU Dr. LÜTFÜ ÖZŞAHİN Sanat Danışmanları Yrd. Doç. Dr. CAN ŞAHİN CENGİZ BAHŞİ Genel Koordinatör GÜVEN ADA Dizgi MUSTAFA ÖZDEMİR Grafik Tasarım M. BAHADIR ÇEKİÇ Baskı ve Cilt C&B BASIMEVİ Litos Yolu 2. Matbaacılar Sit. No: ZA16 Topkapı/İSTANBUL Yazışma ve Haberleşme Adresi Evliya Çelebi Mahallesi Hatboyu Caddesi, No: 2/2 TUZLA/İSTANBUL Tel: 0532 732 00 21 [email protected] Kaynak gösterilerek dergimizdeki yazılardan alıntı yapılabilir. Yazıların her türlü sorumluluğu yazarlarına aittir. AKRA KÜLTÜR SANAT VE EDEBİYAT DERGİSİ HAKEMLİ DERGİ SAYI: 7 - EYLÜL 2015 HAKEM KURULU Prof. Dr. Saim SAKAOĞLU (Emekli öğretim üyesi) Prof. Dr. İsmail E. ERÜNSAL (İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi) Prof. Dr. Süleyman KIZILTOPRAK (Mimar Sinan Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Esma ŞİMŞEK (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Hasan KAVRUK (İnönü Üniversitesi) Prof. Dr. Sadettin YILDIZ (Lefke Avrupa Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK (Çukurova Üniversitesi) Prof. Dr. Nihat TEMEL (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa ALICI (Erzincan Üniversitesi) Prof. Dr. Metin ÖZKUL (Süleyman Demirel Üniversitesi) Prof. Dr. Cemalettin ÇOPUROĞLU (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Abdullah KORKMAZ (İnönü Üniversitesi) Prof. Dr. Hayri COŞKUN (İzzet Baysal Üniversitesi) Prof. Dr. Nazir DUMANLI (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Hacı DURAN (Adıyaman Üniversitesi) Prof. Dr. Ali DEMİRSOY (Hacettepe Üniversitesi) Prof. Dr. Murat NİŞANCI (Erzincan Üniversitesi) Prof. Dr. Zekai ÖZDEMİR (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Kemal GÖRMEZ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa ŞEKER (Akdeniz Üniversitesi Prof. Dr. Şehabettin YALÇIN (İnönü Üniversitesi) Prof. Dr. Tevfik KARAKAYA (Emekli öğretim üyesi) Prof. Dr. Nakış KARAMAĞARALI (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Yıldıray ÖZBEK (Akdeniz Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet İBRAHİMİ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. İrfan COŞKUN (Yıldız Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Erdal AKPINAR (Erzincan Üniversitesi ) Prof. Dr. Necmettin TOZLU (Bayburt Üniversitesi) Prof. Dr. Vedat BİLGİN (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Turgut KARABEY (Erzincan Üniversitesi) Prof. Dr. Osman DEMİRDÖĞEN (Atatürk Üniversitesi) Prof. Dr. Hüseyin KARADAĞ (100.Yıl Üniversitesi) Prof. Dr. Zeki KAYMAZ (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Enver TÖRE (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Salim GÖKÇEN (Erzincan Üniversitesi) Prof. Dr. Nihat ÖZTOPRAK (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Gülden Sağol Yüksekkaya (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Mehmet Akif ÇEÇEN (İnönü Üniversitesi) Doç. Dr. Osman KONUK (Kâtip Çelebi Üniversitesi) Doç. Dr. Orhan YAZICI (İnönü Üniversitesi) Doç. Dr. Abdulkadir GÜL (Erzincan Üniversitesi) Doç. Dr. Sezai BALCI (Giresun Üniversitesi) Doç. Dr. Özlem KUMRULAR (Bahçeşehir Üniversitesi) Doç. Dr. Mustafa ÇEVİK (Adıyaman Üniversitesi) Doç. Dr. Recep DÜNDAR (İnönü Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Salim DURUKOĞLU (İnönü Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Handan ASLAN (Fırat Üniversitesi) İÇİNDEKİLER BÖLÜM: 1 Prof. Dr. MUSTAFA ALICI Yahudilikte Otorite Kurumları Üzerine……………………………………………………… 9 BAHAETTİN KARAKOÇ Anadolu Türkçesiyle Bir Ulu Çınar Konuştu / Beyaz Bulutlar Altında/ Bekleyiş / İlk Yazda / Yürek Yordamıyla Aradığımız………… (Şiir)……………………30 Prof. Dr. ZEKAİ ÖZDEMİR Kırgızistan Krizinin Sosyolojik Arka Yüzü ………………………………………………….35 Prof. Dr. ERDAL AKPINAR Seyahatnamelere Göre Erzincan’da Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hayat…………….59 NİLÜFER ZONTUL AKTAŞ Biriktirmeliydin / Umut / Talihsiz mi İdi Siyah……………..(Şiir)………………………72 Dr. AHMET SALİH DİRİKLİK Türk Sinemasında Millî Sinema Akımını Başlatan Yönetmen: Yücel Çakmaklı…….... 75 İSMAİL BİNGÖL Aşk İmiş Her Ne Var Âlemde……………………………………………………………….. .97 NAFİZ NAYIR Gelirdim / Gece / Yurdumun Dikenleri / Hüzün ve Ben / Kuşlar……..(Şiir)………….101 HAMDİ ÜLKER Munzurun Parmak İzi ………………………………………………………………………..105 TUNCAY AKDOĞAN SEZER Biz Göğe Bakarız / Orası Küba Mahallesi……… (Şiir)………………………………….109 MUSTAFA ÇEVİK Bir Yaz Bir Bahar Gözlerin / İkram’ın Gelişi……(Şiir)………………………………….113 Yrd. Doç. Dr. NAZLI RÂNÂ GÜREL İlk Kadın Cinâî Roman Yazarımız Halide Edip ve Yolpalas Cinayeti Adlı Romanı ………………………………………….115 İSMAİL BİNGÖL Kaçış………………. (Şiir)…………………………………………………………………….126 Prof. Dr. ALİ BERAT ALPTEKİN Ölümünün Onuncu Yılında Âşık Murat Çobanoğlu ……………………………………..127 BÖLÜM: 2 Prof. Dr. ALİ YILDIRIM Bir Tasavvuf Düsturu Olarak “Ân-ı Dâim”,“İbnü’l-Vakt”, “Ebu’l Vakt” Düşüncelerinin Klasik Türk Şiirine Yansımaları……………………….145 Doç. Dr. ABDULKADİR GÜL Son Dönem Osmanlı Eğin Nüfus Defterleri ve Bize Sundukları………………………155 Yrd. Doç. Dr. EBRU ŞENOCAK Halk Muhayyilesinde İbn Sîna ve Hayatı Etrafında Anlatılan Efsaneler…………… 175 YASEMİN KATI Yavuz Bahadıroğlu’nun Çocuk Hikâyelerinde Değerler Eğitimi ……………………..187 Yrd. Doç. Dr. SALİM DURUKOĞLU / SEVİM SALİK Türklerin Uğradığı İşkence, Sürgün, Katliam ve Soykırımlar Sözlüğü .……………..211 DOSYA: SUŞEHRİ / AKINCILAR / GÖLOVA TAHİR ERDOĞAN ŞAHİN Hayaşa’nın Kuzey Batısı: Endres (Suşehri), Ezbider (Akıncılar), Avğanis (Gölova), Buldur (Erence), Çermişek, Polat ve Akşar……………………….261 İLYAS EGE Mevlânâ’nın Suşehri’ne Geliş ……………………………………………………………298 Erzurum ve Sivas Kongreleri Öncesinde Atatürk’ün Suşehri’ne Gelişleri ………..303 DURSUN AYAN Çoban Baba Efsanesi ve Yavuz’un Çaldıran Seferi……………………………………..309 Gölova (Sivas) Üzerine Bir Çalışma-Bir Küçük Kent Olmanın Hayali....................317 Sivas İli Akıncılar İlçesi Hakkında Bazı Notlar………………………………………….325 Suşehri Kazasının 18 Teşrin-i evvel 1296 Tarihinde Yapılan İdari Taksimatı……...331 YÖRENİN ŞAİR, YAZAR VE EDEBİYATÇILARI Cemal Kırca…………………………………………………………………………………..333 İhsan Tevfik Kırca……………………………………………………………………………335 Kemal Orhan Eren…………………………………………………………………………..336 Seyfettin Çoban………………………………………………………………………………339 İlyas Ege………………………………………………………………………………………340 Dursun Ayan………………………………………………………………………………….341 Celal Kaya……………………………………………………………………………………344 Halil Önge……………………………………………………………………………………346 Birsel Alver Yazıcı…………………………………………………………………………..348 1. BÖLÜM YAHUDİLİKTE OTORİTE KURUMLARI ÜZERİNE Prof. Dr. Mustafa ALICI Özet: Tarih boyunca Yahudilik otorite konusunda kendi nevi şahsına mün- hasır bir karakter arz eder. Yahudi tarihinde güçlü ilahi kelamı vahyeden peygam- berlerin toplum içindeki gücünü zaman zaman krallar olumlu veya olumsuz açıdan etkilemişlerdi. Özellikle Babil Sürgünü sonrasında gittikçe kurumsallaşmaya başlayan ruh- ban sınıfı, özellikle günümüze kadar uzanan geleneğe ait, en önemli beşeri kurum- dur. Ruhban sınıfının mirasını devralan rabbiler ise Talmud’un oluşum dönemi (MS, II-VI. asırlar) sırasında modern öncesi geleneğin oluşmasında, klasik dönem Yahu- diliğin modern döneme aktarımında ve onun yeniden yapılanmasında hayati roller oynadılar. Anahtar Kelimeler: Yahudilik, rabbani gelenek, Yahudi ruhbanlığı otorite, dinî otorite ON THE AUTHORİTY INSTİTUTİONS IN THE JUDAİSM Summary: Throughout the history, Judaism has its own sui generis charac- ters on the authority. In the history of Jewish people, the power of the Jewish proph- ets who had revealed the divine powerful words in their mouths was in times effect- ed by the political powers such as kings either in the positive direction or negative one. In particular, post exilic periods the Jewish priesthood got its own huge power in the religion along with increasing its institutional forces forming the tradition it- self. Replacing their posts, the Rabbinic Judaism had played the vital roles in this matter, constructing the faith as the Talmudic tradition (especially the II - VI.th cen- turies) as well as forming the pre-modern Judaism apart from the classical faith. Key Words: Judaism, rabbinic tradition, Jewish priesthood, religious authority GİRİŞ Dinler tarihçilerinin “kurucusu olan dinler” diye sınıflandırdığı Yahu- dilik, Hristiyanlık ve İslâm gibi dinlerde dinî otorite öncelikli olarak kurucu- dan ve/veya onun vahiy tecrübesinden gelmektedir. Özellikle Yahudilik, ka- rakteri itibariyle kurucusuna ve kutsal kitaplarına aşırı vurgu yapan, neşet et- tiği kavmin etnik kökeninde ısrar eden, onun tarihine kutsal bir tarih olarak önem veren, meydana getirdiği dinî kurumlara özgün etnik hususiyetler ver- me ihtiyacını duyan tek tanrılı bir dinî gelenektir. Bu anlamda dinî otoriteye dayalı kurumlar özellikle, geleneğin genel karakteristiklerinin karşılıklı ör- güsü içinde, bilhassa kavmin sosyo-kültürel ve tarihsel süreçleri bağlamında incelenmesi gereken bir konudur. Otorite kelime olarak Yahudi kutsal kitap külliyatı (Eski Ahit) içinde geçmez. Ancak Kitab-ı Mukaddes, (bilhassa Yeni Ahit), özgün hatta keyfi bir işin imkânını, yerine getirilme hakkını, onu ifa özgürlüğünü ve zorla yapma gücünü ifade eden bir kelime olarak (Grekçe) exousia’yı kullanır. İbranice ve Aramice bir karşılığı olmayan bu kelime aynı zamanda resmi bir makam ve onu elinde tutan kişiyi ifade etmektedir.1 Bu çalışmamızda önceki sayılarda değindiğimizden farklı olarak ilahi dinlerin ilki olan Yahudiliğin başlıca dinî otorite kurumlarını ve bu kurumla- rın dini şekillendirmedeki rollerini değerlendireceğiz. a. Tanrı Otoritesi Eski Ahit, İsrail dinî hayatındaki dinî otoritenin mutlak sahibi olarak Tanrı hâkimiyetine zaman zaman etkili vurgular yapmaktadır.