Kwartalnik Polskiego Wydawnictwa Muzycznego PWM Edition Magazine Orkiestra w wersji intymnej O orkiestrach smyczkowych Orchestra in its intimate form About string orchestras NR 3, SIERPIEŃ 2014 / 3, NO. AUGUST 2014 DZIEŁA KAROLA SZYMANOWSKIEGO W KOMPLECIE! WORKS OF KAROL SZYMANOWSKI NOW COMPLETE! Opracowanie źródłowe Obszerny komentarz krytyczny Uwagi dla realizatorów Doskonała jakość edycyjna Partytura oraz wyciąg fortepianowy wydane z komentarzem w dwóch wersjach językowych: polskiej oraz angielsko-niemieckiej Libretto w języku polskim i języku niemieckim Hagith Based on source materials Extensive critical comments Comments for performers Excellent editorial quality Score and piano reduction published with commentary in two versions: English and German Libretto in Polish and in German DOSTĘPNE / AVAILABLE: PARTYTURA / SCORE, WYCIĄG FORTEPIANOWY / PIANO REDUCTION, MATERIAŁY ORKIESTROWE / ORCHESTRAL MATERIALS www.pwm.com.pl/szymanowski PWM Edition Universal Edition AG Edition co-financed by al. Krasińskiego 11a Karlsplatz 6 the Ministry of Culture 31-111 Kraków, Poland A-1010 Vienna and National Heritage quarta • Sierpień 2014 www.pwm.com.pl Austria of the Republic of Poland 2 { spis treści / content } { od redakcji / editorial } Kwartalnik Polskiego Wydawnictwa Szanowni Państwo, Muzycznego PWM Editon Magazine Orkiestra orkiestra smyczkowa jest instrumentem w wersji intymnej O orkiestrach smyczkowych Orchestra szczególnym. Jej jednorodne brzmienie, po- in its intimate form About string orchestras zornie ograniczony zasób kolorystycznych środków i pozornie mniejsze niż zespołu symfonicznego możliwości ekspresyjne mogą być dla kompozytora przekleństwem NR 3, SIERPIEŃ 2014 / 3, NO. AUGUST 2014 lub wyzwaniem. Prawdziwemu mistrzowi jednak uda się wydobyć ze smyczkowego organizmu niezwykłą paletę barw i niezli- czoną ilość wyrazowych niuansów. Orkie- inspiracje 4–8 inspirations stra smyczkowa ma też tę zaletę, że jest instrumentem mobilnym, dostępnym i eko- Orkiestra w wersji intymnej 4–5 Orchestra in its intimate form nomicznie stosunkowo łatwym w utrzyma- niu. Być może dlatego w krwiobiegu mu- Dzisiaj utwór romantyczny, 6–7 Romantic piece today and swing zycznym coraz więcej pojawia się zespołów jutro swing – rozmowa music tomorrow – a conversation smyczkowych. Dlatego też tematem tego z Markiem Mosiem with Marek Moś numeru są utwory na orkiestrę smyczkową polskich kompozytorów, rekomendowane Rekomendacje dyrygentów 5–8 Conductors’ recommendations przez wybitnych rodzimych dyrygentów. Polecam lekturę rozmowy z Janem Kantym aktualności 9–14 news Pawluśkiewiczem, rozpoczynającym współ- pracę z naszym wydawnictwem, refleksje nowe twarze 9 new faces po światowych premierach utworów z na- Jan Kanty Pawluśkiewicz Jan Kanty Pawluśkiewicz szego katalogu oraz zapowiedzi jesiennych prawykonań. zapowiedzi 10–11 announcements Z dumą także pragnę poinformować, że w 2014 roku publikacją partytury opery retrospekcje 12–14 retrospections „Hagith” Polskie Wydawnictwo Muzyczne zakończyło edycję źródłowo-krytyczną Dzieł Bez rozdzierania szat – rozmowa 12 Without rending of garments – Wszystkich Karola Szymanowskiego! z Pawłem Łukaszewskim a conversation with Paweł Łukaszewski Daniel Cichy, Redaktor Naczelny PWM Po premierze Moby Dicka 13 After the premiere of Moby Dick – – recenzje reviews Ladies and Gentlemen, nowości wydawnicze 15–19 new publications The string orchestra is a special instrument. nowe nagrania 16 new recordings Its uniform sound and seemingly limited Muzyka Pawła Mykietyna The music of Paweł Mykietyn range of colours, not to mention the seem- ingly less refined possibilities of expression Kameralne koncerty Chopina – 17 Chopin’s chamber concertos – than those of a symphonic orchestra can rozmowa z Kevinem Kennerem a conversation with Kevin Kenner be for a composer a curse or a challenge. However, a master would be able to reveal an extensive palette of sonoric values and an uncountable number of artistic means of expression in the string organism of sound. Pożegnanie / Farewell It is also an instrument that is mobile, avail- able and economically easy to maintain. 15 sierpnia zmarł prof. Jan Ekier, najwybitniejszy znawca Therefore, more and more string ensembles twórczości Fryderyka Chopina, znakomity pianista, kom- appear in the musical circle; and most of pozytor i pedagog, niedościgniony wzór dla wielu po- them are of a top-class rank. The subject koleń muzykologów, przyjaciel Polskiego Wydawnictwa of the latest issue of “Quarta” is the music Muzycznego. Przez wiele lat współtworzył linię progra- for string orchestra by Polish composers, mową PWM, a ponad pół wieku temu rozpoczął pracę recommended by renowned Polish conduc- nad Wydaniem Narodowym Dzieł Fryderyka Chopina, tors. którą zakończył w 2010 roku. I do recommend an interview with Jan Kanty Pawluśkiewicz, composer who has Prof. Jan Ekier, the most prominent expert on the works just joined PWM Edition, reflections on pre- of Fryderyk Chopin, a brilliant pianist, composer and ed- mieres of our catalogue works, as well as ucator, an unprecedented model for many generations announcements of autumn premieres. quarta • August 2014 of musicologists, a friend of PWM Edition, passed away I am also proud to inform you that the 2014 on 15 August. Through many years, he co-created a pro- publication of the “Hagith” opera score gramme line for our publishing house, and more than marked our completion of the critical edi- half a century ago began work on the National Edition tion of the Works of Karol Szymanowski. Jan EKIER of the Works of Fryderyk Chopin, which he completed (1913-2014) in 2010. Daniel Cichy, Editor-in-Chief Photo: Jacek Kubiena 3 { inspiracje / inspirations } REKOMENDACJE REPERTUAROWE REPERTOIRE RECOMMENDATIONS Utwory na orkiestrę smyczkową / Works for string orchestra Bacewicz Grażyna Orkiestra w wersji Simfonietta (1935), 12' na orkiestrę smyczkową / for string orchestra intymnej Bujarski Zbigniew Scolaresca (1993),15’ Orchestra archi (4.3.3.2.2) Kassern Tadeusz Zygfryd in its intimate form Koncert na orkiestrę smyczkową / Concerto for String Orchestra (1943), 18’ Dorota Kozińska Kilar Wojciech Orawa (1986), 9’ W każdym końcu jest jakiś począ- kiestrze smyczkowej, na co wskazywały- transkrypcja na 8 wiolonczel / transcription tek. Narodziny nowej formy, nowego by przypadki krzyżowania się dolnych for 8 cellos stylu wykonawczego, nowej obsady in- głosów w fakturze. instr. / orch. Zdzisław Łapiński strumentalnej zawsze pociągają za sobą W wieku XIX zespoły złożone z in- zmierzch poprzedników, po których nie strumentów strunowych – smyczków, Kisielewski Stefan warto przywdziewać żałoby, bo zwy- ale też chordofonów szarpanych i ude- Le voyage dans le temps (1965), 7’ kle się kiedyś odrodzą, choćby w zmie- rzanych (harfa, fortepian) – zyskały od- na orkiestrę smyczkową / for string orchestra nionym kształcie. Tak było z orkiestrą rębną tożsamość, kojarzoną z muzyką smyczkową, która przeistoczyła się w byt lżejszą, w której element melodyczny Łuciuk Juliusz osobny w dobie klasycyzmu, zapocząt- zdecydowanie przeważał nad pracą te- Wiklina / Willow (1979), 16’ kowując powolny schyłek praktyki basso matyczną i głębią wyrazu harmoniczne- archi ( 6.4.2.2.1) continuo. Niezależny głos basowy, sta- go. Młodziutki Mendelssohn skompo- nowiący fundament harmoniczny utwo- nował 12 symfonii na smyczki z myślą Sikorski Tomasz ru, wymagający wyśmienitej znajomości o prywatnych wykonaniach w domach Struny w ziemi / Strings in the Earth kontrapunktu i umiejętności improwi- berlińskiej elity finansowej. Twórcy (1980), 12’ zacji, stosowano z upodobaniem przez działający w drugiej połowie stulecia archi (5.4.3.2.1) cały wiek XVII – od Cameraty Florenc- z upodobaniem pisali serenady smycz- kiej aż po Bibera. Późniejsi kompozyto- kowe, swoiste niby-symfonie, przypo- Szeligowski Tadeusz rzy stopniowo ograniczali wolność pod- minające raczej suity. Niektórzy uciekali Epitaphium na śmierć Karola stawy basowej, by wreszcie zamknąć ją się do techniki pastiszu (jak Czajkowski, Szymanowskiego / w klatce ściśle rozpisanego basso obbligato który swoim opus 48 wyraźnie złożył Epitaph on the Death of Karol i od czasu do czasu wypuszczać, żeby hołd Mozartowi), inni w pełni świado- Szymanowski (1937), 13’ rozprostowała kości w recytatywach mie eksplorowali możliwości barwowe na orkiestrę smyczkową / for string orchestra z oratoriów i oper. Nastała epoka śpiew- i dynamiczne instrumentów struno- nych, gadających smyczków – w skła- wych (jak Edward Elgar i Josef Suk). Woytowicz Bolesław dach kameralnych i orkiestrowych. Se- Później nadeszła pora autorskich Wielka fuga / Grand Fugue (1956), 11’ renada Eine kleine Nachtmusik Mozarta przeróbek kompozycji kameralnych. Si- finał II Kwartetu smyczkowego na 3 zespoły została napisana na kwartet smyczkowy belius przepisał swoje jednoczęściowe smyczkowe / finale of the z kontrabasem ad libitum, ale niemal od Andante festivo z kwartetu na orkiestrę 2nd String Quartet for 3 string ensembles początku istnienia wykonywano ją tak- smyczkową i kotły. Verklärte Nacht Schön- instr. / orch. Jan Krenz że w większych składach. Muzykolodzy berga do dziś funkcjonuje w wersjach na do dziś debatują, czy niektóre utwory sekstet i na większy zespół. Słynne Ada- z wczesnej spuścizny Haydna powstały gio Barbera było pierwotnie kwartetem. quarta • Sierpień 2014 z myślą o kwartecie, a może jednak or- Coraz szersze grono kompozytorów 4 XX wieku zaczęło doceniać specyficzne of a musical piece and requiring a pro- Then, they started to rewrite their walory orkiestry smyczkowej,