Studija Glavne ocjene prihvatljivosti zahvata za ekološku mrežu HE OMBLA Knjiga 4. Znanstveno - stručne podloge za procjenu utjecaja HE Ombla na popovsku gaovicu (Delminichthys ghetaldii Steindachner 1882) Zagreb, srpanj 2015. Sadržaj 1 Predgovor ........................................................................................................................................ 5 2 Popovska gaovica na lokaciji zahvata HE Ombla ........................................................................... 6 2.1 Uvodni osvrt na informacije iz Priloga I. – VII. ...................................................................... 6 2.2 Procjena održivosti i stabilnosti populacije popovske gaovice na izvoru Omble diskretnim ekološkim modeliranjem ................................................................................................................... 12 2.2.1 Kratak osvrt na primjenu simulacija u ekologiji ........................................................... 12 2.2.2 Polazišne pretpostavke za teorijski eksperiment ........................................................... 13 2.2.3 Određivanje temeljnih parametara modela .................................................................... 15 2.2.4 Definicija modela i metodološki opis simulacija .......................................................... 18 2.3. Zaključak ............................................................................................................................... 33 2.3 Literatura ............................................................................................................................... 34 3 PRILOG I.: (Ihtiološka) Studija o utjecaju na okoliš planirane hidroelektrane Ombla (Mrakovčić i sur. 2012.) .............................................................................................................................................. 35 3.1 Uvod ...................................................................................................................................... 35 3.2 Materijal i metode ................................................................................................................. 35 3.3 Dosadašnji i prethodni podaci ............................................................................................... 38 3.4 Fizikalno - kemijska svojstva istraživanog dijela rijeke Omble ............................................ 38 3.5 Herpetofauna ......................................................................................................................... 39 3.6 Ihtiofauna............................................................................................................................... 40 3.6.1 Značajke ihtiofaune Omble ........................................................................................... 40 3.6.2 Ugroženost i zaštita ....................................................................................................... 42 3.6.3 Utvrđivanje promjena postojećih ekoloških uvjeta i utjecaja izgradnje HE Ombla na ihtiofaunu....................................................................................................................................... 45 3.6.4 Prijedlog mjera ublažavanja negativnih utjecaja ili kompenzacijskih mjera na ihtiofaunu i staništa ....................................................................................................................... 45 3.6.5 Program praćenja ........................................................................................................... 46 3.7 Zaključak ............................................................................................................................... 46 3.8 Literatura ............................................................................................................................... 47 4 PRILOG II.: Popovska gaovica (Delminichthys ghetaldii) u Hrvatskoj (Jelić i Špelić 2015.) ..... 51 4.1 Ime vrste ................................................................................................................................ 51 4.2 Evolucija i sistematika roda Delminichthys (gaovice) .......................................................... 52 4.3 Opis vrste ............................................................................................................................... 52 4.4 Biologija roda Delminichthys ................................................................................................ 54 1 4.5 Rasprostranjenost .................................................................................................................. 55 4.6 Očekivano rasprostranjene popovske gaovice u Hrvatskoj ................................................... 59 4.7 Uloga podzemnih tokova u osiguranju unutarnje povezanosti areala popovske gaovice ...... 59 4.8 Ugroženost i zaštita ............................................................................................................... 60 4.9 Popovska gaovica i Natura 2000 ........................................................................................... 60 4.10 Općenito o antropogenom utjecaju na popovsku gaovicu (posebno s obzirom na hidroregulacije u BiH) ....................................................................................................................... 61 4.11 Opis staništa popovske gaovice na lokaciji izvora Omble s procjenom stabilnosti lokalne populacije .......................................................................................................................................... 61 4.12 Analiza prijetnji održanju lokalne populacije popovske gaovice na izvoru Omble .............. 63 4.13 Preporuke mjera za održanje lokalne populacije popovske gaovice na izvoru Omble ......... 64 4.14 Literatura ............................................................................................................................... 64 5 PRILOG III. Procjena održivosti populacije popovske gaovice (Delminichthys ghetaldii) na izvoru rijeke Omble te procjena utjecaja HE Ombla (Legović, 2015.) ................................................. 67 Sažetak .............................................................................................................................................. 67 5.1 Sadašnje stanje populacije popovske gaovice na ušću rijeke Omble .................................... 67 5.1.1 O popovskoj gaovici (Delminichthys ghetaldii) ............................................................ 68 5.1.2 O jegulji (Anguilla anguilla) ......................................................................................... 69 5.1.3 O utjecaju HE Ombla iz dosadašnjih studija ................................................................. 70 5.2 Da li je ušće rijeke Omble stanište ili prebivalište popovske gaovice? ................................. 70 5.3 Podzemlje Omble kao prebivalište popovske gaovice: slučaj izolirane populacije .............. 71 Podaci za model ............................................................................................................................. 72 Dinamika populacije ...................................................................................................................... 72 5.4 Podzemlje Omble kao prebivalište popovske gaovice: Slučaj zajednice popovske gaovice i jegulje 74 5.5 Ušće Omble kao stanište popovske gaovice: Slučaj zajednice popovske gaovice i jegulje .. 78 5.6 Procjena utjecaja HE Ombla na populaciju gaovice u ušću .................................................. 82 5.7 Zaključak ............................................................................................................................... 83 5.8 Literatura ............................................................................................................................... 84 6 PRILOG IV.: Zimsko rekognosciranje potencijalnih nalazišta i gustoća lokalnih populacija popovske gaovice u Hrvatskoj............................................................................................................... 85 7 PRILOG V.: Stručno mišljenje o održivosti i stabilnosti lokalne populacije popovske gaovice (Delminichthys ghetaldii) na izvoru rijeke Omble (Kovačić 2015) ...................................................... 90 7.1 Uvod ...................................................................................................................................... 90 7.2 Pregled poznatih znanja o vrsti Delminichthys ghetaldii ...................................................... 90 2 7.3 Kritički osvrt na studije o vrsti Delminichthys ghetaldii na izvoru rijeke Omble ................. 92 7.4 Komentar na rezultate terenskog izvještaja zimskog rekognosciranja potencijalnih nalazišta i trenutnih gustoća populacija popovske gaovice u Hrvatskoj ............................................................ 96 7.5 Zaključak ............................................................................................................................... 98 7.6 Citirana literatura i druga poznata literatura o vrsti Delminichthys ghetaldii ..................... 101 8 PRILOG VI.: Popovska gaovica (Delminichthys ghetaldii) u Hrvatskoj (Jelić i Špelić 2015.) – nadopuna elaborata .............................................................................................................................. 104 8.1 Uvod .................................................................................................................................... 104 8.2 Materijali i metode .............................................................................................................