LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY LIPIANY NA LATA 2017-2023 Szczecin – Lipiany 2017 1 | S t r o n a Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Lipiany na lata 2017 - 2 0 2 3 Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Lipiany został ekspertów Centrum Rozwoju Społeczno- Gospodarczego Przedsiębiorstwo Społeczne Sp. z o.o. w Szczecinie oraz Green Wood Sp. z o.o. w Warszawie, w następującym składzie: Włodzimierz Durka (kierownik), Romana Krzewicka, Antoni Sobolewski, Marika Oksynów przy współudziale członków zespołu zadaniowego ds. rewitalizacji Gminy Lipiany, w następującym składzie: Krzysztof Ireneusz Boguszewski (przewodniczący), Krzysztof Szabatowski (zastępca przewodniczącego), Elżbieta Pietkiewicz, Małgorzata Kuczyńska, Monika Klemenska, Jan Jurkiewicz, Dorota Chrobrowska , Renata Kostkiewicz, Mariola Dębecka, Ryszard Tański, Iwona Tabor, Ireneusz Kostka, Małgorzata Wojcieszyńska Czarnota , Zygmunt Kosiorek, Stanisław Jurkiewicz, Karol Ilnicki, Bożena Kryśków, Bogdan Sawa, ks. Andrzej Stolarski, Les Gondor. Opracowanie „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Lipiany na lata 2017-2023” dofinansowano ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020 2 | S t r o n a Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Lipiany na lata 2017 - 2 0 2 3 Spis treści 1. Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu .............................................................................. 5 2. Uwagi wstępne ................................................................................................................................ 8 3. Diagnoza ........................................................................................................................................ 10 3.1. Analiza obecnej sytuacji Gminy ............................................................................................. 11 3.1.1. Charakterystyka demograficzna .................................................................................... 14 3.1.2. Rynek pracy i bezrobocie w Gminie Lipiany .................................................................. 15 3.1.3. Aktualny stan pomocy społecznej w Gminie. ................................................................ 16 3.1.4. Gospodarka ................................................................................................................... 19 3.1.5. Mieszkalnictwo i infrastruktura techniczna .................................................................. 21 3.1.6. Wartości kulturowe na obszarze Gminy ........................................................................ 23 3.1.7. Obiekty przyrodnicze i tereny chronione ...................................................................... 25 3.1.8. Podsumowanie: diagnoza sytuacji problemowych w gminie Lipiany ........................... 26 3.2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych ........................................................................... 28 3.2.1. Metodyka diagnozy ............................................................................................................. 28 3.2.2. Sfera społeczna .................................................................................................................... 30 3.2.3. Sfera gospodarcza ............................................................................................................... 34 3.2.4. Sfera techniczna .................................................................................................................. 36 3.2.5. Sfera przestrzenno-funkcjonalna ........................................................................................ 39 3.2.6. Sfera środowiskowa ............................................................................................................ 47 3.2.7. Wyznaczenie obszaru zdegradowanego ............................................................................. 49 3.2.8. Wskazanie obszarów rewitalizacji ....................................................................................... 52 3.3. Uzasadnienie wyboru obszarów rewitalizacji ....................................................................... 60 3.4. Przebieg konsultacji społecznych .......................................................................................... 61 Aktywność świetlicy w Jedlicach ........................................................................................................... 63 3.5. Udział lokalnych aktorów w tworzeniu Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Lipiany .. 65 4. Strategia ........................................................................................................................................ 66 4.1. Wizja Gminy Lipiany oraz cel główny rewitalizacji ................................................................ 67 4.2. Cele szczegółowe oraz kierunki działań rewitalizacyjnych .................................................... 68 3 | S t r o n a Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Lipiany na lata 2017 - 2 0 2 3 4.3. Powiązanie celów LPR z innymi dokumentami strategicznymi Gminy Lipiany ..................... 69 Diagnoza oraz planowane działania na rzecz obszarów rewitalizacji w lokalnych dokumentach strategicznych ................................................................................................................................ 72 5. Projekty rewitalizacji ..................................................................................................................... 76 5.1. Opis projektów rewitalizacyjnych ......................................................................................... 77 5.2. Komplementarność projektów ............................................................................................ 134 5.3. Indykatywne ramy finansowe planowanych przedsięwzięć ............................................... 140 5.4. Harmonogram realizacji LPR ............................................................................................... 144 6. System wdrażania i monitorowania realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji ...................... 146 6.1. System realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji ......................................................... 146 6.2. System monitoringu ............................................................................................................ 147 6.3. Mechanizmy włączenia różnych grup interesariuszy w proces rewitalizacji ...................... 148 7. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko ...................................................................... 150 8. Spis tablic i rysunków .................................................................................................................. 151 4 | S t r o n a Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Lipiany na lata 2017 - 2 0 2 3 1. Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu ASOS – Rządowy Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS – Europejski Fundusz Społeczny FIO – Program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014-2020 FS – Fundusz Spójności GUS – Główny Urząd Statystyczny, IZ RPO WZ – Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 JST – jednostka samorządu terytorialnego, LPR – Lokalny Program Rewitalizacji PDK – Program Dziedzictwo Kulturowe PE – Program Edukacja POIiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PRIK – Program Rozwój Infrastruktury Kultury RDOŚ – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, RPO WZP 2014-2020 – Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020 SOOP – Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych SSW – Specjalna Strefa Włączenia SWOT – strengths (silnestrony), weaknesses (słabestrony), opportunities (szanse) i threats (zagrożenia), WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie Pojęcia przedstawione poniżej, pochodzą z "Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020", Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, z 3 lipca 2015 r. Rewitalizacja – kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób 5 | S t r o n a Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Lipiany na lata 2017 - 2 0 2 3 spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych). Stan kryzysowy – stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z