AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Ina LELAJ ÇAMERİYA VE KOSOVA ÖRNEKLERİ BAĞLAMINDA “BÜYÜK ARNAVUTLUK” DÜŞÜNCESİ VE ETKİLERİ Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2017 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Ina LELAJ ÇAMERİYA VE KOSOVA ÖRNEKLERİ BAĞLAMINDA “BÜYÜK ARNAVUTLUK” DÜŞÜNCESİ VE ETKİLERİ Danışman Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2017 T.C. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne, Ina LELAJ bu çalışması, jürimiz tarafından Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Programı tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan : Yrd. Doç. Dr. Murat KILIÇ (İmza) Üye (Danışmanı) : Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK (İmza) Üye : Yrd. Doç. Dr. Durmuş Ali KOLTUK (İmza) Tez Başlığı: Çameriya ve Kosova Örnekleri Bağlamında “Büyük Arnavutluk” Düşüncesi ve Etkileri. Onay: Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Tez Savunma Tarihi : 19/06/2017 Mezuniyet Tarihi : 26/07/2017 (İmza) Prof. Dr. Ihsan BULUT Müdür AKADEMİK BEYAN Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Çameriya ve Kosova Örnekleri Bağlamında ‘Büyük Arnavutluk’ Düşüncesi ve Etkileri” adlı bu çalışmanın, akademik kural ve etik değerlere uygun bir biçimde tarafımca yazıldığını, yararlandığım bütün eserlerin kaynakçada gösterildiğini ve çalışma içerisinde bu eserlere atıf yapıldığını belirtir; bunu şerefimle doğrularım. (İmza) Ina LELAJ i İ Ç İ N D E K İ L E R TABLOLAR LİSTESİ................................................................................................................. iii HARİTALAR LİSTESİ .............................................................................................................. iv KISALTMALAR LİSTESİ .......................................................................................................... v ÖZET ............................................................................................................................................ vi SUMMARY ................................................................................................................................. vii ÖNSÖZ........................................................................................................................................ viii GİRİŞ ............................................................................................................................................. 1 BİRİNCİ BÖLÜM ARNAVUTLARIN BALKAN YARIMADASINDA ORTAYA ÇIKIŞI VE BAĞIMSIZLIKLARINI YİTİRİŞLERİ 1.1 Arnavutların Ortaya Çıkışı .................................................................................................... 4 1.2 Yabancı Hakimiyetine Giriş Süreci....................................................................................... 9 1.3 Günümüz Arnavutlarının Genel Durumu ............................................................................ 12 1.4 Arnavutlar Arasında Dinsel ve Dilsel Farklılıklar .............................................................. 15 1.5 Arnavutlar Arasında Milliyetçi FikirlerinTezahürü ............................................................ 17 1.5.1 Milliyetçilik Kavramının Tanımları ............................................................................. 17 1.5.2 Arnavutlar Arasında İlk Milliyetçi Fikirler .................................................................. 20 1.5.3 Arnavutlar Arasında Milliyetçi Fikirlerin Tezahüründeki Gecikmenin Nedenleri ...... 24 İKİNCİ BÖLÜM ARNAVUT ULUSAL SORUNLARI VE BÜYÜK ARNAVUTLUK DEVLETİ KURMA GİRİŞİMLERİ 2.1 Arnavut Milliyetçiliğinin İlk Aşaması ................................................................................ 32 2.1.1 Osmanlı Hakimiyetinde Arnavutlar Vilayetlerinde Yaşam .......................................... 32 2.2 Arnavut Milliyetçiliğinin İkinci Aşaması ........................................................................... 43 2.3 Arnavut Milliyetçiliğinin Üçüncü Aşaması ........................................................................ 49 2.4 Arnavut Milliyetçiliğinin Dördüncü Aşaması ..................................................................... 55 2.5 Büyük Arnavutluk Devletinin Kurulma İhtimali ................................................................ 61 ii ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÇAMERİYA VE KOSOVA ARNAVUTLARININ BÜYÜK ARNAVUTLUK FİKİRLERİ TESİRİNDE GELİŞEN SORUNLARI 3.1 Yunanistan’ın Çameriya Arnavutlarına Yönelik Politikaları .............................................. 67 3.1.1 Çameriya: Yunanistan Arnavutları ............................................................................... 67 3.1.2 Antik Dönemlerden 1913 Yılına Kadar Çameriya Bölgesi .......................................... 68 3.1.3 Yunanistan'ın Çameriya Arnavutlarına Yönelik Uyguladığı Tehcir ............................ 69 3.1.3.1 Yunanistan'ın 1913’de Çameriya’yı İlhakı ............................................................ 69 3.1.3.2 30 Ocak1923 Nüfus Mübadelesi Antlaşması ......................................................... 71 3.1.3.2.1 İkinci Dünya Savaşı Öncesi Yunanistan'daki Çameriya Arnavutlarının Demografisi .................................................................................................................... 73 3.1.3.3 İtalyan-Yunan Savaşının Çameriya Arnavutları Üzerindeki Etkileri .................... 74 3.1.4 Nazi İşgali Altında Çameriya Arnavutlarının Durumu ................................................ 76 3.1.5 Çameriya Arnavutlarının Yönelik Yapılan Soykırım ................................................... 76 3.1.6 Komünist Yönetim Sonrası Çameriya Arnavutlarının Durumu ................................... 80 3.2 Sırpların Kosova Arnavutlarına Yönelik Politikaları .......................................................... 82 3.2.1 Sırp-Arnavut Sorunlarının Ortaya Çıkışı ...................................................................... 82 3.2.2 Kosova ve Sırp Milliyetçiliğinin Çatışması.................................................................. 84 3.2.3 1999 Kosova Savaşı Öncesi Kosovalı Arnavutlar ........................................................ 85 3.2.3.1 Tarihsel Arka Plan ................................................................................................. 86 3.2.3.2 Tito Rejimi ve Kosova ........................................................................................... 88 3.2.4 Miloseviç İktidarı ve Kosova Savaşı ............................................................................ 90 3.2.5 "Büyük Arnavutluk" Düşüncesinin Kosova Savaşı Üzerindeki Etkileri ...................... 95 SONUÇ......................................................................................................................................... 97 KAYNAKÇA ............................................................................................................................. 101 Ö Z G E Ç M İ Ş........................................................................................................................ 110 iii TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1.1 Arnavutluk'ta Din Üyeliğine Göre Yerleşik Nüfus ...................................................... 16 Tablo 2.1 İşkodra Sancağı ............................................................................................................ 33 Tablo 2.2 Draç Sancağı ................................................................................................................ 34 Tablo 2.3 Manastır Vilayeti ......................................................................................................... 36 Tablo 2.4 Yanya Vilayeti ............................................................................................................. 37 Tablo 2.5 ''Arnavutluk ve Kosova'nın Önümüzdeki Onyılda Birleşmesini İster misiniz?'' .......... 62 Tablo 2.6 ''Bunların Önümüzdeki On Yılda Birleşeceğini Düşünüyor musunuz?'' ..................... 62 Tablo 2.7 Sizce Arnavutluk, Kosova ve Makedonya'daki Arnavutlar Önümüzdeki On Yıl İçinde Birleşecekler mi? ......................................................................................................................... 63 iv HARİTALAR LİSTESİ Harita 1.1 Arnavutluk: Siyasi Haritası ........................................................................................... 4 Harita 1.2 İlirya Bölgesi ................................................................................................................. 6 Harita 1.3 Eski Epir, Yeni Epir ve Dardania ................................................................................. 9 Harita 1.4 Arnavutçanın Geg ve Tosk Lehçeleri ......................................................................... 15 Harita 2.1 Arnavutların Yaşadığı Topraklar ................................................................................ 29 Harita 2.2 Kosova Vilayeti .......................................................................................................... 35 Harita 2.3 Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Dört Arnavut Vilayeti ....................................... 40 v KISALTMALAR LİSTESİ AB Avrupa Birliği ABD Amerika Birleşik Devletleri AK Kırmızı ve Siyah İttifakı (Aleanca Kuq e Zi) Bİ Balkan İttifakı BM Birlesmiş Milletler ÇSPA Çameriya Ulusal Siyaset Birliği (Shoqëria Politike Atdhetare Çamëria) EDES Etnikos Dimokratikos Ellenikos Syndesmos (Yunan Ulusal Cumhuriyetçi Ligi Ligi) ELAS Yunanların Özgür Ulusal Ordusu (Ethnikos Laikos Apeleftherotikos Stratos) LDK Kosova Demokratik Ligi (Liga Demokratike e Kosovës) MC Milletler Cemiyeti MS Millattan