DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO Kraków, dnia 7 lipca 2016 r. Poz. 4083 UCHWAŁA NR XIX/120/2016 RADY GMINY CHARSZNICA z dnia 29 czerwca 2016 roku w sprawie: przyj ęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Charsznica na lata 2016 – 2019. Na podstawie art. 18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorz ądzie gminnym (t.j. Dz.U z 2016 roku, poz. 446 ) oraz w zwi ązku z art. 87 pkt 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ( tj. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1446 z pó źn. zm.) - RADA GMINY CHARSZNICA UCHWALA CO NAST ĘPUJE: § 1. Po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie przyjmuje si ę Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Charsznica na lata 2016 – 2019, stanowi ący zał ącznik do uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy Charsznica. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej opublikowania w Dzienniku Urz ędowym Województwa Małopolskiego. Przewodnicz ący Rady Gminy Zdzisław Uchto Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 2 – Poz. 4083 Zał ącznik do Uchwały Nr XIX/120/2016 Rady Gminy Charsznica z dnia 29 czerwca 2016 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY CHARSZNICA NA LATA 2016 - 2019 SPIS TRE ŚCI: I. WST ĘP 1. Podstawa prawna. 2. Cele programu w świetle Ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. II. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I OPIEKA NAD ZABYTKAMI. 1. Definicje podstawowych poj ęć z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami. 2. Opis form i sposobów ochrony zabytków. III. POSTANOWIENIA OGÓLNE. IV. UAKTUALNIENIE I UZUPEŁNIENIE O NOWE OBIEKTY EWIDENCJI ZABYTKÓW RUCHOMYCH I NIERUCHOMYCH. V. ZGODNO ŚĆ PROGRAMU Z DOKUMENTAMI SZCZEBLA KRAJOWEGO, WOJEWÓDZKIEGO I POWIATOWEGO. 1. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 i Uzupełnienie NSRK na lata 2004 - 2020. 2. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011-2020. 3. Zgodno ść programu opieki nad zabytkami z dokumentami powiatowymi. VI. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ZABYTKÓW GMINYCHARSZNICA. 1. Cel i źródła opracowania. 2. Rys historyczny Gminy Charsznica. 3. Zabytki nieruchome obj ęte prawnymi formami ochrony. 3.1. Pomniki historii i parki kulturowe. 3.2. Rejestr i ewidencja zabytków. 3.3. Ochrona ustalona w planach zagospodarowania przestrzennego. 3.4. Pozostałe obiekty nigdzie nie zakwalifikowane, a godne zauwa żenia i obj ęcia opiek ą. 4. Zabytki ruchome obj ęte opiek ą prawn ą. 5. Zabytki w zbiorach muzealnych. 6. Zabytki archeologiczne. VII. OBIEKTY POSTULOWANE DO WPISU DO REJESTRU ZABYTKÓW. VIII. DZIAŁANIA W ZAKRESIE OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 3 – Poz. 4083 1. Zabytki uj ęte w miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego. 2. Ochrona zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych dla Gminy Charsznica. IX. Postanowienia ko ńcowe. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 4 – Poz. 4083 I. WST ĘP Dziedzictwo kulturowe to dorobek materialny i duchowy poprzednich pokole ń. To równie ż dorobek naszych czasów. Najcz ęś ciej uto żsamiamy dziedzictwo kulturowe z archeologi ą, architektur ą i sztuk ą. Równie ż dawne formy gospodarowania (np. sposoby uprawy roli, sposoby produkcji ró żnych wyrobów charakterystycznych dla danego regionu) oraz wiele innych przejawów życia i rozwoju społeczno ści stanowi ą elementy naszej kultury. Pami ęta ć zatem musimy o bogactwie nieodnawialnych źródeł informacji o życiu i działalno ści naszych przodków oraz o potrzebie zachowania tych źródeł dla przyszłych pokole ń. Gmina nigdy nie b ędzie atrakcyjna dla turysty, je żeli jej zabytki b ędą zaniedbane, niewła ściwie promowane czy eksponowane. Stworzenie programu opieki nad zabytkami jest konieczno ści ą przewidzian ą ustaw ą oraz potrzeb ą społeczn ą. Jest równie ż wa żnym czynnikiem w upowszechnianiu wiedzy i pomaganiu wła ścicielom zabytków w dbaniu o ich dobr ą kondycj ę. 1. Podstawa prawna - Art. 87 ust 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj. Dz. U. z 2014 roku, poz.1446. z pó źn. zm.), - Art.18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorz ądzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku (tj. Dz. U. z 2016 roku, poz. 446), - Rozporz ądzenie Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 roku w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz. U. Nr 212, poz. 2153) 2. Cele programu w świetle Ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Ochrona zabytków w rozumieniu przyj ętym w obowi ązuj ącej obecnie w Polsce Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003 r. oznacza działania organów administracji publicznych podejmowane w celu: - zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umo żliwiaj ących trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; - zapobiegania zjawiskom niepo żą danym: niszczeniu i niewła ściwemu korzystaniu z zabytków, ich kradzie żom, zagini ęciom, nielegalnemu wywozowi za granic ę; - kontrolowania stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; - uwzgl ędniania zada ń ochronnych w procesie planowania, zagospodarowania przestrzennego oraz kształtowania środowiska. Zgodnie z ustaw ą istniej ą cztery formy ochrony zabytków: 1) wpis do rejestru zabytków, 2) uznanie za pomnik historii, 3) utworzenie parku kulturowego, 4) ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ustawa odró żnia zatem ochron ę zabytków, która ma by ć sprawowana przez organy pa ństwowe i opiek ę nad zabytkami, sprawowan ą przez wła ścicieli i u żytkowników zabytków. Takie uj ęcie problematyki ochrony zabytków stanowi na śladownictwo niemieckich wzorców legislacyjnych, w których odró żnia si ę Denkmalschutz (ochron ę zabytków) od Denkmalpflege (opieki nad zabytkami). W wielu pracach teoretycznych dotycz ących ochrony zabytków poj ęcie to definiuje si ę jednak znacznie szerzej, jako ogół działa ń podejmowanych wobec zabytków dla zapewnienia zachowania ich substancji zabytkowej i umo żliwienia społecze ństwu korzystania z warto ści zabytkowych, których zabytki s ą no śnikami. W takim uj ęciu poj ęcie ochrony zabytków mo że by ć uto żsamione z poj ęciem konserwacji zabytków. Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 5 – Poz. 4083 Mały słownik ochrony zabytków definiuje ochron ę zabytków jako ogół działa ń maj ących na celu zapewnienie zabytkom: - trwania dum mundus durat (jak długo b ędzie istniał świat), - uczestnictwa w kształtowaniu świadomo ści indywidualnej i społecznej, - wypełniania roli składnika współkształtuj ącego środowisko człowieka". Z tak szerokiej definicji poj ęcia ochrony zabytków wynika, że obejmuje ona: - formułowanie teorii i zasad konserwatorskich, - prawodawstwo, - czynno ści administracyjne, - badania nad zastosowaniem nowych środków i metod konserwatorskich, - badania zabytków, - współuczestnictwo w planowaniu gospodarczym i planowaniu przestrzennym, - sporz ądzanie projektów technicznych, - wykonywanie prac przy zabytkach, - bie żą ce utrzymywanie zabytków i zapobieganie szkodliwym oddziaływaniom, - upowszechnianie wiedzy o zabytkach, - organizowanie i wypełnianie społecznej opieki nad zabytkami. II. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I OPIEKANAD ZABYTKAMI Na dziedzictwo kulturowe składaj ą si ę dobra kultury i zabytki. Ale to równie ż, w świetle nowej ustawy z 23 lipca 2003 roku, tak że ochrona dla nazw geograficznych, historycznych lub tradycyjnych dotycz ących placów, ulic lub jednostek osadniczych. Obszar Gminy Charsznica charakteryzuje si ę du żymi warto ściami kulturowymi, o których obok krajobrazu kulturowego, b ędącego wynikiem wielosetletniej działalno ści gospodarczej i kulturowej człowieka, świadcz ą zabytki architektury i budownictwa oraz miejsca pami ęci narodowej. Wymienione grupy obiektów obj ęte s ą ewidencj ą i ochron ą Pa ństwowej Słu żby Ochrony Zabytków. 1. Definicje podstawowych poj ęć z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami. Zabytek - według Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami to rzecz (nieruchomo ść , np. budynek, cmentarz lub krajobraz kulturowy albo rzecz ruchoma, np. dzieło sztuki u żytkowej, obraz, rze źba, znalezisko archeologiczne ), lub zespół rzeczy, które s ą dziełem człowieka lub s ą zwi ązane z jego działalno ści ą i stanowi ą świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, a które powinny by ć zachowane ze wzgl ędu na swoj ą warto ść artystyczn ą, naukow ą i historyczn ą. Obiekty takie wpisane s ą do rejestru zabytków prowadzonego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków i podlegaj ą ochronie prawnej. Formami ochrony prawnej zabytków są wpisy do rejestru zabytków, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego lub ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Dawniej, w latach 1961-1973, warto ść danego zabytku okre ślała w Polsce jego klasa. Obecnie podział na klasy nie jest stosowany. Zasadniczo uwa ża si ę wszystkie zabytki za równie cenne, chocia ż zabytki maj ące wyj ątkow ą warto ść prezydent mo że uzna ć za pomniki historii, a spo śród nich z kolei najbardziej warto ściowe mog ą znale źć si ę na li ście światowego dziedzictwa UNESCO. Obecnie obowi ązuje podział na: - zabytki nieruchome – nieruchomo ść , jej cz ęść lub zespół nieruchomo ści, - zabytki ruchome – rzecz ruchoma, jej cze ść lub zespół rzeczy ruchomych, Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego – 6 – Poz. 4083 - zabytki archeologiczne - zabytek nieruchomy b ędący powierzchniow ą, podziemn ą lub podwodn ą pozostało ści ą egzystencji i działalno ści człowieka, zło żon ą z nawarstwie ń kulturowych i znajduj ących si ę w nich wytworów b ądź ich śladów