T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2451 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1423 ESKİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARINDAN ŞAİR TEZKİRELERİ Yazarlar Prof.Dr. Mustafa İSEN (Ünite 1) Prof.Dr. Filiz KILIÇ (Ünite 2, 3, 4, 5) Prof.Dr. İsmail Hakkı AKSOYAK (Ünite 6, 7) Editör Prof.Dr. Mustafa İSEN Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Anadolu Üniversitesine aittir. “Uzaktan Öğretim” tekniğine uygun olarak hazırlanan bu kitabın bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Copyright © 2012 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. Öğretim Tasarımcısı Prof.Dr. Cemil Ulukan Grafik Tasarım Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Doç.Dr. Nilgün Salur Öğr.Gör. Cemalettin Yıldız Ölçme Değerlendirme Sorumlusu Öğr.Gör. İlker Usta Kapak Düzeni Prof.Dr. Halit Turgay Ünalan Dizgi ve Yayıma Hazırlama Kitap Hazırlama Grubu Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri E-ISBN 978-975-06-3116-0 Bu kitabın tüm hakları Anadolu Üniversitesi’ne aittir. ESKİŞEHİR, Ocak 2019 2425-0-0-0-2102-V01 İçindekiler iii İçindekiler Önsöz .................................................................................................................... vi Tezkire Türünün Doğuşu ve Tarihsel Gelişimi ............................ 2 1. ÜNİTE ESKİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARINDAN ŞAİR TEZKİRELERİ ..... 3 Tezkire ve Tezkirecilik Nedir? .................................................................................... 3 Tezkire Türünün Doğuşu .......................................................................................... 3 TEZKİRE TÜRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ ....................................................... 4 TÜRK EDEBİYATINDA İLK TEZKİRE ÖRNEKLERİ ......................................... 10 ALİ ŞİR NEVAYÎ-MECALİSÜ’N-NEFAİS .............................................................. 10 SEHÎ BEY-HEŞT BEHİŞT .......................................................................................... 13 Eserleri .......................................................................................................................... 13 Özet ............................................................................................................................... 17 Kendimizi Sınayalım ................................................................................................... 18 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ........................................................................ 19 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................ 19 Yararlanılan Kaynaklar ............................................................................................... 20 Başvurulabilecek Kaynaklar ....................................................................................... 20 16. Yüzyıl Şair Tezkireleri-I ........................................................... 22 2. ÜNİTE 16. YÜZYIL ŞAİR TEZKİRELERİ ............................................................................ 23 LATİFÎ-TEZKİRETÜ’Ş-ŞUARA VE TABSIRATÜ’N-NUZEMA ........................ 23 Eserleri .......................................................................................................................... 24 AHDÎ-GÜLŞEN-İ ŞUARA ......................................................................................... 35 Eserleri .......................................................................................................................... 35 Özet ............................................................................................................................... 38 Kendimizi Sınayalım ................................................................................................... 39 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ........................................................................ 40 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................ 40 Yararlanılan Kaynaklar ............................................................................................... 41 Başvurulabilecek Kaynaklar ....................................................................................... 41 16. Yüzyıl Şair Tezkireleri-II .......................................................... 42 3. ÜNİTE 16. YÜZYIL TEZKİRE YAZARLARI VE ESERLERİ ............................................. 43 ÂŞIK ÇELEBİ-MEŞAİRÜ’Ş-ŞUARA ........................................................................ 43 Eserleri .......................................................................................................................... 44 HASAN ÇELEBİ-TEZKİRETÜ’Ş-ŞUARA .............................................................. 48 Eserleri .......................................................................................................................... 49 BEYANÎ-TEZKİRE-İ ŞUARA ................................................................................... 51 Eseri ............................................................................................................................... 51 ÂLÎ-KÜNHÜ’L-AHBAR ........................................................................................... 52 Eserleri .......................................................................................................................... 53 I. Edebî Eserleri ..................................................................................................... 53 2. Tarihî Eserleri .................................................................................................... 53 3. Diğerleri ............................................................................................................. 53 Özet ............................................................................................................................... 58 Kendimizi Sınayalım ................................................................................................... 59 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ........................................................................ 61 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................ 61 iv Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri Yararlanılan Kaynaklar ............................................................................................... 61 Başvurulabilecek Kaynaklar ....................................................................................... 61 4. ÜNİTE 17. Yüzyıl Şair Tezkireleri ............................................................. 62 17. YÜZYIL ŞAİR TEZKİRELERİ ............................................................................ 63 SADIKÎ-MECMAU’L-HAVAS .................................................................................. 63 Eserleri .......................................................................................................................... 64 RİYAZÎ-RİYAZÜ’Ş-ŞUARA ...................................................................................... 66 Eserleri .......................................................................................................................... 66 FAİZÎ-ZÜBDETÜ’L-EŞAR ........................................................................................ 68 Eserleri .......................................................................................................................... 69 RIZA-TEZKİRE-İ ŞUARA ......................................................................................... 70 Eseri ............................................................................................................................... 70 YÜMNÎ-TEZKİRE-İ ŞUARA .................................................................................... 72 Eseri ............................................................................................................................... 72 ÂSIM-ZEYL-İ ZÜBDETÜ’L-EŞAR .......................................................................... 73 Eseri ............................................................................................................................... 73 GÜFTÎ-TEŞRİFATÜ’Ş-ŞUARA ................................................................................. 74 Eserleri .......................................................................................................................... 75 Özet ............................................................................................................................... 78 Kendimizi Sınayalım ................................................................................................... 79 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ........................................................................ 81 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................ 81 Başvurulabilecek Kaynaklar ....................................................................................... 81 Yararlanılan Kaynaklar ............................................................................................... 81 5. ÜNİTE 18. Yüzyıl Şair Tezkireleri ............................................................