งานประชุมวชาการระดิ บชาตั ิ มหาวทยาลิ ยรั ังสิต ประจาปํ ี ๒๕๖๓ https://rsucon.rsu.ac.th/proceedings ๑ พฤษภาคม ๒๕๖๓ การนําเสนอความเป็ นไทยในรายการ The Mask Line Thai Presentation of Thainess in The Mask Line Thai Program หทยชนกั ศรีสุธรรม* และ สารภี ขาวดี Hathaichanok Srisutham* and Sarapee Khowdee คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลยอั ุบลราชธานี อุบลราชธานี ประเทศไทย Faculty of Liberal Arts, Ubon Ratchathani University, Ubonratchathani, Thailand *Corresponding author, E-mail: [email protected] บทคดยั ่อ บทความน้ีมีวตถั ุประสงค์เพื่อนาเสนอผลการศํ ึกษาการนาเสนอความเปํ ็นไทยในรายการ The Mask Line Thai โดยผวู้ ิจยตั ้งสมมตั ิฐานวารายการ่ The Mask Line Thai มีการนาเสนอความเปํ ็นไทยผานหน่ ากากน้ กรั ้อง พิธีกร คณะกรรมการ และการแสดงต่าง ๆ ในรายการ โดยความเป็นไทยดงกลั ่าว คือความเป็นไทยที่ผานการผสมผสานความ่ เป็นไทยกับความเป็นไทยจากวฒนธรรมหลากหลายแขนงั และความเป็นไทยกับความเป็นต่างประเทศ ทาใหํ ้ รายการมีความน่าสนใจและสามารถสร้างรายไดให้ ้แก่บริษทผั ูผล้ ิตได ้ ผูว้ ิจยเกั ็บขอม้ ูล 3 แหล่ง คือ เอกสาร วีดีโอ รายการ The Mask Line Thai ตอนที่ 1-20 และขอม้ ูลจากอินเตอร์เน็ต ผลการศึกษาพบวา่ รายการ The Mask Line Thai มีการนาเสนอความเปํ ็นไทยของรายการ 2 รูปแบบ คือ รูปแบบแรก การนาเสนอความเปํ ็นไทยแบบไม่ผสมผสาน โดยนาเสนอผํ ่าน 3 องค์ประกอบของรายการ ไดแก้ ่ 1) หน้ากากนักร้อง 2) การแสดงเปิ ดรายการ และ 3) เครื่อง แตงกายของคณะผ่ ดู้ าเนํ ินรายการ ส่วนรูปแบบที่สอง การนาเสนอความเปํ ็นไทยแบบผสมผสาน พบวาม่ ีการผสมผสาน 2 รูปแบบ ไดแก้ ่ 1) การผสมผสานความเป็นไทยกบความเปั ็นไทย โดยนาเสนอผํ านเคร่ ื่องแต่งกายของหนากากน้ กรั ้อง ที่มีการสร้างสรรค์ดวยการน้ าวํ สดั ุที่สื่อถึงความเป็นไทย 2 ส่ิงข้ึนไปมาผสมผสานกนั และ 2) การผสมผสานความ เป็ นไทยกับความเป็ นต่างประเทศ โดยนําเสนอผ่าน 3 องค์ประกอบของรายการ ได้แก่ 1) การต้ังชื่อรายการ 2) การแสดงในรายการ และ 3) เครื่องแต่งกายในรายการ ความเป็นไทยที่ทางรายการนํามาใช้และสร้างสรรค ์ ในรายการทาใหํ รายการน้ ้ีน่าสนใจและโดดเด่น จนทาใหํ ม้ ีสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ รู้ ับชมรายการอยทู่ ี่ 2.91 ซ่ึงสูงกวา่ รายการ The Mask Project A หรือ รายการ The Mask Singer หนากากน้ กรั ้องฤดูกาลก่อน ที่มีสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนํ ผูร้ ับชมรายการอยทู่ ี่ 2.32 อีกท้งความเปั ็นไทยดงกลั ่าวยงทั าใหํ ้รายการยงคงดั ารงอยํ ู่ และพฒนาเปั ็นรายการฤดูกาล ตอมาท่ ี่ยงคงเกั ี่ยวกบความเปั ็นไทย คาสํ ําคญั : รายการ The Mask Line Thai รายการ The Mask Singer หน้ากากนักร้อง ความเป็นไทย การผสมผสาน 779 เอกสารสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลยรั ังสิต ประจาปํ ี 2563 เผยแพร่ออนไลน์: ลิขสิทธิ์ © 2559-2563 มหาวิทยาลยรั ังสิต งานประชุมวชาการระดิ บชาตั ิ มหาวทยาลิ ยรั ังสิต ประจาปํ ี ๒๕๖๓ https://rsucon.rsu.ac.th/proceedings ๑ พฤษภาคม ๒๕๖๓ Abstract This article examined the presentation of Thainess in The Mask Line Thai program. The study hypothesized that The Mask Line Thai presented Thainess through the masked singers, program hosts, singing judges, and other performances. In this study, Thainess referred to an entity assimilated between Thainess and Thainess from other cultural realms and between Thainess and alienness. This cultural assimilation made the program interesting and financially worthwhile. The data were collected from three sources, including documents, videos (episodes 1-20), and online source. The results showed that The Mask Line Thai displayed two main forms of Thainess. The first form was pure Thainess presented through three elements: masked singers, opening performances, and program hosts’ costumes. The second form was the assimilation of Thainess presented in two aspects: assimilation between Thainess and Thainess through masked singer costumes with at least two Thainess-based materials and between Thainess and alienness. The aspect of assimilation was illustrated through three program elements: naming, performances, and costumes. Thainess which was adopted and created in the program rendered it interesting and unique. As a result, the average number of program viewers of The Mask Line Thai Program increased with a score of 2.91, which was higher than that of the previous season, The Mask Singer, with a score of 2.31, . Moreover, The Mask Line Thai remained on air due to its presentation of Thainess and evolved into a new season’s theme associated with Thainess. Keywords: The Mask Line Thai Program, The Mask Singer Program, Thainess, Assimilation 1. บทนํา รายการ The Mask Singer หนากากน้ กรั ้อง เป็นรายการประเภทเรียลลิต้ีมิวสิกโชว ์ ที่ถูกซ้ือลิขสิทธ์ิรูปแบบ รายการและดดแปลงมาจากรายการั Mystery Music Show: Masked Singer's King ของบริษทั Munhwa Broadcasting Corporation (MBC) ประเทศเกาหลีใต ้ โดยมีบริษทั เวิร์คพอยท ์ เอนเทอร็ ์เทนเมนทจ์ ากํ ดั (มหาชน) เป็นผผลู้ ิตรายการ จุดเด่นของรายการคือ การปิดบงตั วตนของหนั ากากน้ กรั ้อง โดยการสวมหนากากและช้ ุดอาพรางไมํ ่ให้ท้งผั ชมู้ พิธีกร และคณะกรรมการในรายการทราบวาภายใต่ หน้ ากากน้ ักร้องน้ันคือใคร อีกท้งในชั ่วงการสัมภาษณ์หน้ากากนักร้อง กม็ ีการอาพรางเสํ ียงของหนากากน้ กรั ้องผานเทคน่ ิคการแปลงเสียงดวย้ ทุกคนจะไดย้ ินเสียงจริงของหนากากน้ ักร้อง เฉพาะตอนที่ร้องเพลงเท่าน้นั จุดเด่นดงกลั าวท่ าใหํ รายการ้ The Mask Singer หนากากน้ กรั ้องไดร้ ับความนิยมอยางมาก่ ในฤดูกาลที่ 1 เพราะมีรูปแบบที่แปลกใหม่ และยงไมั ่มีรายการรูปแบบน้ีในประเทศไทยมาก่อน ทาใหํ ้ทางรายการ สามารถทาสถํ ิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ รู้ ับชมรายการไดส้ ูงถึง 7.135 (TV Digital Watch, 2561) จนไดร้ ับรางวลมากมายั เช่น รางวลนาฏราชั คร้ังที่ 8 สาขา วาไรต้ียอดเยยมี่ เมื่อวนทั ี่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 และรางวลั “พิฆเนศวร” คร้ังที่ 5 ประจาปํ ี 2560 สาขา รายการบนเทั ิงดีเด่น เมื่อวนทั ี่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2560 เป็นตน้ (Workpoint, 2560) แต่เมื่อรายการ ดาเนํ ินมาถึงฤดูกาลที่ 3 ก็เกิดวิกฤตสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ ูร้ ับชมรายการลดลงอย่างต่อเนื่อง ดงจะเหั ็นได้จาก 780 เอกสารสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลยรั ังสิต ประจาปํ ี 2563 เผยแพร่ออนไลน์: ลิขสิทธิ์ © 2559-2563 มหาวิทยาลยรั ังสิต งานประชุมวชาการระดิ บชาตั ิ มหาวทยาลิ ยรั ังสิต ประจาปํ ี ๒๕๖๓ https://rsucon.rsu.ac.th/proceedings ๑ พฤษภาคม ๒๕๖๓ บทความเรื่อง รีววเรตติ ิ้ง The Mask Singer 5 ซีซน่ั เจาะลึก Project A ของ TV Digital Watch (TV Digital Watch, 2561) ที่กล่าวถึงสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ รู้ ับชมรายการ The Mask Singer หนากากน้ กรั ้อง แต่ละฤดูกาลวา่ รายการฤดูกาล ที่ 1 มีสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ รู้ ับชมรายการอยทู่ ี่ 7.135 รายการฤดูกาลที่ 2 มีสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ รู้ ับชมรายการ อยทู่ ี่ 7.311 รายการฤดูกาลที่ 3 มีสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ รู้ ับชมรายการอยทู่ ี่ 3.579 รายการฤดูกาลที่ 4 มีสถิติค่าเฉลี่ย ของจานวนผํ ูร้ ับชมรายการอยทู่ ี่ 2.284 และรายการฤดูกาลที่ 5 มีสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ ูร้ ับชมรายการอยทู่ ี่ 2.324 จากวิกฤติดงกลั ่าวทาใหํ ้บริษทผั ผลู้ ิตไดปร้ ับปรุงรายการ The Mask Singer หนากากน้ กรั ้อง มาเป็นรายการ The Mask Line Thai (ฤดูกาลที่ 6) โดยไดน้ าลํ กษณะเดั ่นของความเป็นไทยมาใชและสร้ ้างสรรคในรายการเพ์ ื่อเพ่ิมความน่าสนใจ และเพื่อดึงดูดผูชมให้ ้ติดตามชมรายการมากข้ึน เช่น การนาหวดนํ ่ึงขาว้ และกระติบขาว้ ซ่ึงเป็นวฒนธรรมเกั ี่ยวกบั ภาชนะเครื่องใชของไทย้ มาผสมผสานกบั ผาไหม้ ซ่ึงเป็นวฒนธรรมเกั ี่ยวกบเครั ื่องแต่งกายของไทย เพื่อสร้างสรรค์ เครื่องแต่งกายของหนากากกระต้ ๊ิบ การนาวํ ฒนธรรมไทยประเภทเครั ื่องดนตรีไทย เช่น ระนาด ตะโพน ขลุ่ย ซอ ปี่ ฉ่ิง เปิ งมาง เป็นตน้ มาบรรเลงผสมผสานกบการบรรเลงดนตรั ีสากลของวฒนธรรมตะวั นตกั เช่น กีตาร์ เบส เปี ยโน กลองชุด ไวโอลิน เป็นตน้ เพื่อใชในการสร้ ้างสรรค์การแสดงของหน้ากากนักร้องทุกการแสดงในรายการ เป็นตน้ หลงจากการออกอากาศของรายการั The Mask Line Thai ปรากฏวารายการน่ ้ีมีสถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ รู้ ับชมรายการ สูงกว่ารายการ The Mask Project A (The Mask Singer หน้ากากนักร้อง ฤดูกาลที่ 5) โดยสถิติค่าเฉลี่ยของจํานวน ผรู้ ับชมรายการต้งแตั ่ตอนที่ 1-20 จาก AGB Nielsen Thailand เฉลี่ยอยทู่ ี่ 2.91 (วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี, 2561) ดงนั ้นั จึงอาจเชื่อไดว้ ่าการนาความเปํ ็นไทยมานาเสนอในรายการเปํ ็นส่วนสําคญทั ี่ทาใหํ ้สถิติค่าเฉลี่ยของจานวนผํ ูร้ ับชม รายการของรายการน้ีเพ่ิมสูงข้ึน 2. วตถั ุประสงค์ เพื่อศึกษาการนาเสนอความเปํ ็นไทยในรายการ The Mask Line Thai 3. วธิ ีดาเนํ ินการวจิ ัย การวจิ ยครั ้ังน้ี ผวู้ จิ ยไดั ด้ าเนํ ินการตามลาดํ บั ดงนั ้ี 3.1 ศึกษาตวบทรายการั The Mask Line Thai ตอนที่ 1 - 20 3.2 ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของและงานว้ จิ ยทั ี่เกี่ยวของ้ 3.2.1 ความเป็นไทยตามแนวคิดของ ประชา สุวีรานนท ์ (2554: 53-56) วีระ อาพํ นสั ุข (2551: 37-39, 54-58, 83-84) กรมการฝึกหัดครู (2520 อางถ้ ึงใน เอกสิทธ์ิ พนธั ุ์พูล, 2554: 19-20) และ จนทนาั เพชรพรหม (2548: 9-11) สามารถสรุปไดว้ า่ ความเป็นไทย คือ ส่ิงที่สามารถพบเห็นไดในส้ ังคมไทย และในวิถีชีวิตของคนไทย โดยความเป็น ไทยน้ันไม่จาเปํ ็นว่าตองม้ ีรากเหง้ามาจากไทยแท้แต่โบราณ แต่ความเป็นไทยคือเป็นส่ิงที่ดารงอยํ ู่ในสังคมไทย จนกลายเป็นส่วนหน่ึงของวถิ ีชีวิตของคนไทย และกลายเป็นลกษณะเดั ่นที่สื่อถึงความเป็นไทยในที่สุด 781 เอกสารสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลยรั ังสิต ประจาปํ ี 2563 เผยแพร่ออนไลน์: ลิขสิทธิ์ © 2559-2563 มหาวิทยาลยรั ังสิต งานประชุมวชาการระดิ บชาตั ิ มหาวทยาลิ ยรั ังสิต ประจาปํ ี ๒๕๖๓ https://rsucon.rsu.ac.th/proceedings ๑ พฤษภาคม ๒๕๖๓ 3.2.2 การแปลงวฒนธรรมเปั ็นสินคา้ ตามแนวคิดของ ศิราพร ณ ถลาง (2562) หมายถึง การทาใหํ ้เกิด วฒนธรรมในรั ูปแบบใหม่ ๆ ซ่ึงเป็นการสร้างมูลค่าเพ่ิมให้กบวั ฒนธรรมโดยการนั าขํ อม้ ูลทางวฒนธรรมของทั องถ้ ่ิน มาเป็นทุนทางวฒนธรรมในการสรั ้างสรรคส์ ินคา้ เพื่อใหผ้ บรู้ ิโภคมีความตองการบร้ ิโภคและอยากซ้ือสินคาเหล้ ่าน้นั 3.2.3 การผสมผสานของวฒนธรรมั ไม่ไดใช้ ในความหมายเช้ ่นเดียวกบั โรเบิร์ตสัน (1992 อางถ้ ึงใน อศวั นิ เนตรโพธ์ิแกว้ , 2561: 124) และศิราพร ณ ถลาง (2562: 28-29) แตการผสมผสานทางว่ ฒนธรรมในงานวั จิ ยครั ้ังน้ี หมายถึง การนาความเปํ ็นไทยมาผสมผสานกบความเปั ็นไทยโดยการนาสํ ่ิงที่สื่อถึงความเป็นไทย 2 ส่ิงข้ึนไปมา ผสมผสานกนั หรือการนาความเปํ ็นไทยมาผสมผสานกบความเปั ็นต่างประเทศ เพื่อสร้างสรรค์บางส่ิงบางอย่าง และทาใหํ ส้ ่ิงน้นั ๆ ไม่ใช่ส่ิงด้งเดั ิมอีกตอไป่ 3.3 ศึกษาการนาเสนอความเปํ ็นไทยในรายการ The Mask Line Thai 3.3.1 ผูว้ ิจัยจาแนกชํ ่วงของรายการออกเป็น 4 ช่วง ไดแก้ ่ ช่วงการแสดงเปิ ดรายการ ช่วงการแสดงของ หนากากน้ กรั ้อง ช่วงสัมภาษณ์หนากากน้ กรั