ZESZYTY NAUKOWE TURYSTYKA I REKREACJA Zeszyt 25 (1) 2020 Redaktor naukowy tomu dr Halina Makała Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych Warszawa 2020 © Copyright by Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych, Warszawa 2020 Pewne prawa zastrzeżone ISSN 1899-7228 Nakład: 250 egz. Wersją pierwotną wydawanego czasopisma jest wersja papierowa KOLEGIUM REDAKCYJNE Redaktor naczelny: dr hab. Ludwik Mazurkiewicz, prof. WSTiJO Zastępca redaktora naczelnego: doc. dr Bolesław Iwan Sekretarz: dr Halina Makała Redaktorzy tematyczni: dr Halina Makała, doc. dr Bolesław Iwan Redaktor statystyczny: dr Danuta Czekaj RADA NAUKOWA Członkowie krajowi 1. Prof. dr hab. Wojciech Cynarski, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2. Prof. dr hab. Janusz Gudowski, Politechnika Lubelska, Lublin 3. Prof. dr hab. Irena Ozimek, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa 4. Prof. dr hab. Barbara Gołębiewska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa 5. Dr hab. Wiktor Adamus, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 6. Dr hab. Krzysztof Firlej, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków 7. Dr hab. Magdalena Kachniewska, prof. Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 8. Dr hab. Zygmunt Kruczek, Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków 9. Dr hab. Łukasz Popławski, Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków 10. Dr hab. Dorota Świtała-Trybek, prof. Uniwersytetu Opolskiego, Opole Członkowie zagraniczni 1. Prof. dr Philippe Bachimon, Université d’Avignon, Francja 2. Prof. dr Dogan Gursoy, Washington State University, USA 3. Prof. dr Stanislav Ivanov, International University College, Bułgaria 4. Prof. dr Jarkko Saarien, University of Oulu, Finlandia 5. Prof. dr Anna Trono, Universita del Salento, Włochy 6. Doc. dr Brigita Žuromskaitė, Uniwersytet im. Michała Romera w Wilnie, Litwa 7. Dr Elisa Backer, University of Ballarat, Australia 8. Dr Nazar Kudla, Lwowski Instytut Ekonomiki i Turystyki, Ukraina 9. Dr Noëlle O’Connor, Limerick Institute of Technology, Irlandia 10. Dr Katarina Popelková, Słowacka Akademia Nauk 11. Dr Razaq Raj, Centre for Events Management, Leeds Metropolitan University United Kingdom ADRES REDAKCJI Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych al. Prymasa Tysiąclecia 38a, 01-242 Warszawa tel./faks: 22 855 47 58/59 e-mail: [email protected] www.wstijo.edu.pl Projekt graficzny okładki: Bogdan Czura Skład: LIBRON Redakcja wydawnicza: Hanna Ciesielska Spis treści Contents MARKETING I PRODUKTY ŻYWNOŚCIOWE W TURYSTYCE Bolesław Iwan Wybrane problemy promocji produktów tradycyjnych i regionalnych ���������������������������������� 5 Selected problems of promoting traditional and regional products Mariusz Grębowiec, Małgorzata Nyklewicz Rola marketingu terytorialnego w kreowaniu wizerunku miasta na przykładzie Mławy ......................................................................................................... 19 The role territorial marketing in creating the image of the city of Mława Mariusz Grębowiec Współczesny wymiar funkcjonowania wysokojakościowych produktów tradycyjnych i regionalnych w Polsce ����������������������������������������������������������������������������������������������������� 45 The contemporary dimension of the functioning of high-quality traditional and regional products in Poland Dariusz Strzębicki Rozwój sprzedaży posiłków przez Internet ������������������������������������������������������������������������ 59 Development of meal sales online WYBRANE ASPEKTY TURYSTYKI Ludwik Mazurkiewicz About two concepts of tourism region ................................................................................ 73 O dwóch koncepcjach regionu turystycznego Halina Makała, Sylwia Nalej Wykorzystanie mediów społecznościowych w rozwoju turystyki osób z niepełnosprawnościami ................................................................................................... 87 The use of social media in the development of tourism of people with disabilities Katarzyna Gralak Wielokulturowość województwa podlaskiego i jej wykorzystanie w kształtowaniu oferty turystycznej regionu ����������������������������������������������������������������������������������������������� 107 Multiculturality of the Podlaskie voivodeship and its use in shaping the tourist offer of the region Marzena Kacprzak, Marta Paszkowska Wpływ globalnej pandemii COVID-19 na zainteresowanie ofertą gospodarstw agroturystycznych w Polsce ����������������������������������������������������������������������� 123 Impact of the global COVID-19 pandemic on the interest in the offer of agritourism farms in Poland Bartosz Łukaszewski Czas wolny Polaków w kontekście potencjału turystycznego .......................................... 139 Free time of Polish people in the context of touristic potential Anna Milewska Dylematy i zasady dostępności dóbr publicznych w aspekcie aktywności turystycznej (wybrany zakres) ����������������������������������������������������������������������� 159 Dilemmas and rules of availability of public goods in the aspect of tourist activity (selected range) MARKETING I PRODUKTY ŻYWNOŚCIOWE W TURYSTYCE BOLESŁAW IWAN Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie WYBRANE PROBLEMY PROMOCJI PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH I REGIONALNYCH SELECTED PROBLEMS OF PROMOTING TRADITIONAL AND REGIONAL PRODUCTS Wstęp Turystyka jest pojęciem wielowymiarowym, a zarazem powszechnym we współczesnym świecie. Tak złożone zjawisko powinno być rozpatrywane w różnych jego aspektach: psy- chologicznym, społecznym, kulturowym oraz przestrzennym. Z punktu widzenia ekono- miczno-gospodarczego jest to istotny produkt rynkowy i posiada coraz większe znaczenie w wielu krajach. Można ją nazwać nawet „przemysłem XXI w.”, ponieważ koncentruje znaczny odsetek osób czynnych zawodowo oraz generuje dużą część produktów naro- dowych brutto. Ważną determinantą rozwoju sektora turystycznego (obok wielu pozostałych) są rozliczne walory rekreacyjne poszczególnych miejscowości i regionów świata. Atrakcje, zwłaszcza naturalne (przyrodnicze) oraz kulturowe, w tym kulinarne, sprawiają, że miliony osób w różnym wieku decydują się na podjęcie trudu udania się w podróż. Pragną bowiem poznać nowe destynacje turystyczne, elementy innej kultury, obyczaje miejscowej ludności, jej tradycje i wyznawane systemy wartości, a także kulinaria różnych regionów świata. Rozwój turystyki, również kulturowej, sprzyja doskonaleniu szeroko pojętej infrastruktury rekreacyjno-wypoczynkowej oraz aktywizacji lokalnych społeczności w różnych sferach. Ważnym problemem rozważań w kontekście niniejszego opracowania jest rozwój produkcji i podaży tradycyjnych artykułów spożywczych i napojów. W zestawie elementów tworzących współczesną turystykę oraz sprzyjających jej roz- wojowi zazwyczaj mniej uwagi poświęca się analizie oferty gastronomicznej adresowanej do zwiedzających, jak również roli wytworów lokalnych i regionalnych. Bez wątpienia 6 Bolesław Iwan ludzie chętnie przyjadą powtórnie do danej destynacji, jeśli znajdą tam wysokiej jakości oryginalne napoje oraz specjały żywnościowe. W związku z tym trzeba zaakcentować, że należy w sposób profesjonalny promować zarówno lokalną kuchnię, jak i specyfikę oraz niepowtarzalność regionalnych produktów spożywczych. Głównym celem niniejszego artykułu jest prezentacja i analiza problemów związanych z wybranymi metodami popularyzacji i promocji tradycyjnych oraz regionalnych artykułów rolno-żywnościowych oraz ich przetworów, a także napitków (trunków) i kulinariów. W tym kontekście różne, a więc i nietypowe, instrumenty promocji mają dwa wymiary celów do osiągnięcia. Z jednej strony głównymi adresatami tych działań są oczywiście konsumenci, w tym także turyści oraz odwiedzający. Różne formy promocji mają zachęcić przyjezd- nych do zakupu tradycyjnych regionalnych produktów oraz do korzystania z nich, także w lokalnych placówkach gastronomicznych. Drugi wymiar celów promocji odnosi się do samych wytwórców tradycyjnych regionalnych oraz lokalnych artykułów rolno-żywnościo- wych. Promocja i związany z nią wzrost popytu inspiruje rolników i przetwórców do zwięk- szania produkcji, tym samym powodując wzrost podaży rynkowej tego rodzaju produktów. Opracowanie zawiera krótkie omówienie istoty i specyfiki tradycyjnych regionalnych napojów i artykułów żywnościowych. Część tekstu poświęcono charakterystyce dzie- dzictwa kulinarnego i turystyki kulinarnej. Znaczna partia publikacji dotyczy różnych form popularyzacji produktów spożywczych, w tym niektórych wydarzeń promujących tradycyjne specjały regionalne. Metody badawcze zastosowane podczas pracy nad niniejszym opracowaniem wynikają z jego celów. Przygotowanie artykułu rozpoczęto od zgromadzenia literatury przedmiotu oraz zebrania informacji z innych źródeł. Ważną metodą zastosowaną w trakcie tworzenia tekstu była uczestnicząca obserwacja naukowa. Autor w czasie wyjazdów służbowych i turystycznych uważnie analizował imprezy oraz wydarzenia związane z promocją oraz sprzedażą produktów tradycyjnych. Zastosował też metodę swobodnego wywiadu nie- skategoryzowanego z producentami i oferentami produktów tradycyjnych. Posłużono się ponadto metodą analizy opisowej i porównawczej. Praca została wzbogacona ilustracjami. Źródłem informacji była literatura naukowa, a także odpowiednio dobrane strony interne- towe, w tym witryna Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Tradycyjne produkty spożywcze Tradycyjne produkty rolno-spożywcze oraz napoje i inne komponenty dziedzictwa kulinarnego są ważnymi elementami kompleksu atrakcji turystycznych określonych de- stynacji oraz regionów. Walory tego typu artykułów spożywczych i tradycyjnych kulinariów są ważnymi motywami