Spis treści Szanowni Czytelnicy! ........................................................................................................................ 5 Wystąpienie inauguracyjne Rektora Uniwersytetu Warszawskiego Profesora Marcina Pałysa ................................................................................................................. 7 Wystąpienie inauguracyjne Rektora Politechniki Warszawskiej Profesora Jana Szmidta ................................................................................................................... 15 Andrzej Eliasz Społeczne uwarunkowania innowacyjnych gospodarek ..................................................................23 Wystąpienie inauguracyjne Rektora Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie Profesora Marka Rockiego .............................................................................................................. 33 Jakub Skiba Polityka monetarna Eugeniusza Kwiatkowskiego w latach 1935–1939 ......................................... 37 Wystąpienie inauguracyjne Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Profesora Mirosława Wielgosia ....................................................................................................... 47 Jerzy Jurkiewicz W 100 Rocznicę Odrodzenia Polski Żołnierzom Niepodległości w hołdzie ................................... 53 Wystąpienie inauguracyjne Rektora Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Profesora Wiesława Bielawskiego ................................................................................................... 69 Wojciech Roszkowski Niemożliwe stało się możliwym – odrodzenie Polski w 1918 roku ................................................77 Radosław Lolo Święty Stanisław Kostka – z Mazowsza do nieba ...........................................................................81 4 Spis treści Henryk Skarżyński Słuch w rozwoju człowieka ........................................................................................................... 101 Maria Kurpik Piękno użyteczne – kilka refl eksji na temat Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie ....111 Metropolita Sawa (Michał Hrycuniak) Święty Duch – piękno, nadzieja .....................................................................................................119 Weronika Jakubczak Powszechna obrona terytorialna .................................................................................................... 135 Ks. abp Wojciech Polak, Metropolita Gnieźnieński, Prymas Polski Prymasi Polski Odrodzonej ............................................................................................................ 139 Mieczysława Demska-Trębacz Zapisane w pamięci naszej wspólnoty akademickiej. O związkach Ignacego Jana Paderew- skiego z macierzystą uczelnią ........................................................................................................ 147 Zeszyty opublikowane przez Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha ....................................................................................................................... 155 Szanowni Czytelnicy! Mam wielką przyjemność przekazać Państwu informację, że z dniem 1 lute- go 2019 roku Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha stał się pozawydziałową jednostką organizacyjną Politechniki Warszawskiej. Obecnie Instytut funkcjonuje na mocy porozumienia pięciu uczelni, tj. Po- litechniki Warszawskiej, Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawskiego Uniwer- sytetu Medycznego, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego, zachowując swój między- uczelniany charakter. Pełniąc służebną rolę na rzecz środowiska akademickiego Warszawy, IPWC wykonuje zadania badawcze, edukacyjne i organizacyjne. Przekazuję Państwu najnowszy zeszyt, zawierający interdyscyplinarne wykła- dy inauguracyjne akademickich uczelni warszawskich oraz przemówienia rekto- rów uczelni patronackich. Życzę Państwu miłej lektury i pozostaję z poważaniem. Tomasz Borecki Dyrektor Instytutu Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha Wystąpienie inauguracyjne Rektora Uniwersytetu Warszawskiego Profesora Marcina Pałysa Szanowni Państwo! Świętujemy początek kolejnego roku akademickiego. Mamy tu, w tej sali, studentów, którzy w postępowaniu rekrutacyjnym uzyskali najlepsze wyniki. Są studenci pierwszego stopnia i II stopnia, studiów jednolitych i doktoranci. Dla części z Państwa rozpoczyna się więc zupełnie nowy etap w życiu, dla innych to rodzaj kontynuacji – bo od dawna są Państwo członkami naszej społeczności akademickiej. Mam nadzieję, że doświadczeniem wszystkich Państwa jest – lub wkrótce bę- dzie – przekonanie, że Uniwersytet to miejsce, w którym rozwinęli Państwo swoje zdolności i umiejętności. Rolą naszego Uniwersytetu jest uczenie tak, by powięk- szała się grupa osób myślących krytycznie, które unikają pospiesznych sądów; osób, które są niezależne i stawiają sobie wymagania. W czasach popularności fake news, a ostatnio już nawet deep fakes, refl eksyjność i unikanie pospiesznych sądów i reakcji nabiera szczególnego znaczenia. Naszą odpowiedzialnością jest, by studenci i absolwenci UW byli odporni na wiecową demagogię, uproszczone recepty i pozornie atrakcyjne wyjaśnienia, które padają w dyskursie publicznym; żeby wiedzieli, że nie na wszystkie złożone problemy można udzielić prostych odpowiedzi. Jestem przekonany, że takie podejście zaprocentuje w Państwa przy- szłej pracy, ale też w Państwa życiu w społeczeństwie. Inauguracja to dla społeczności uniwersyteckiej zawsze moment szczególny. W tym roku oznacza ona jednak nie tylko otwarcie nowego roku akademickiego: dziś także wchodzi w życie zupełnie nowa ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Została ona poprzedzona dwuletnimi konsultacjami ze środowiskiem, w których aktywny udział brali liczni przedstawiciele naszej społeczności. Wypra- cowane rozwiązania dają nowe szanse rozwoju nie tylko dla nas, ale i dla wszyst- 8 Marcin Pałys kich szkół wyższych w kraju, nowe szanse na rozwój nauki w Polsce. Wchodzące w życie prawo, jeśli je dobrze wykorzystamy, może przynieść uczelniom znaczące i korzystne zmiany. Ale to także – szczególnie w pierwszym okresie jego obowią- zywania – ogromne wyzwanie, aby te nowe rozwiązania wprowadzić. Przy okazji kolejnych inauguracji roku akademickiego, zawsze wiele czasu poświęcałem planom Uniwersytetu, naszym ambicjom, wyzwaniom, przed który- mi stoimy jako społeczność. Równie często wspominałem o barierach, które stoją na drodze realizacji tychże planów i ambicji. Za największą przeszkodę uważałem zawsze – i podkreślałem to bardzo często – brak wewnętrznej integracji naszej uczelni, rozbicie Uniwersytetu, poszatkowanie na dziedzinowe środowiska. Jest to efekt systemu, który sprawiał, że dotychczas jednostkom uniwersyteckim opła- cało się koncentrować przede wszystkim na własnym rozwoju, systemu, w któ- rym inne jednostki były konkurentami, a nie partnerami do współpracy. Często umykały nam wspólne uniwersyteckie cele, a przedsięwzięcia angażujące wiele jednostek były bardzo trudne do realizacji. W końcu jest szansa, że to się zmieni. Dzięki nowej ustawie będzie się po prostu opłacało współdziałać wewnątrz Uniwersytetu, otwierać się na inne środo- wiska, myśleć o uczelni jako całości. Ustawa premiuje działania na rzecz jakości nauki i kształcenia na całej uczelni, a nie w federacji indywidualnych wydziałów. To z pewnością najważniejszy element tej reformy. Inne elementy, w których upatrujemy szansę na pozytywne zmiany, to m.in. nowa organizacja kształcenia doktorantów, powiązanie uprawnień szkół wyższych z jakością oferowanego przez nie wykształcenia i prowadzonych tam badań, moż- liwość otrzymania przez najlepsze uczelnie dodatkowych środków fi nansowych na rozwój, a także zapisy dotyczące tworzenia federacji uczelni, o czym więcej będę mówił za chwilę. To, czy tę szansę związaną z nową ustawą wykorzystamy właściwie, zależy tyl- ko i wyłącznie od nas. Ustawa pozwala nam na nowo przemyśleć organizację Uni- wersytetu. Stwarza w tym zakresie ramy, które my sami musimy wypełnić treścią. Chciałbym, żebyśmy wszyscy mieli świadomość, rozpoczynając ten rok aka- demicki, że będzie się to wiązało z ogromnym nakładem pracy, w tym pracy ad- ministracji wszystkich szczebli, koniecznością porzucenia utartych schematów i ścieżek myślenia, potrzebą odejścia od długoletnich przyzwyczajeń. Niezbędna będzie umiejętność i chęć spojrzenia na uniwersytet oczami innych, wola szuka- nia kompromisów, godzenia różnych punktów widzenia, uwzględniania specyfi ki dziedzin. Nie możemy przy tym zgubić tego, co na Uniwersytecie już teraz dobrze funk- cjonuje, co przez dziesięciolecia wypracowaliśmy i dzięki czemu jesteśmy oce- niani jako najlepszy uniwersytet w Polsce. Wydziały i jednostki pozawydziałowe, które przez lata budowały środowiska naukowe, będą teraz działać w korzystniej- szych dla siebie warunkach, zachęcających do współpracy z innymi. Chciałbym Wystąpienie inauguracyjne Rektora Uniwersytetu Warszawskiego 9 rozwiać obawy tych wszystkich, którzy sądzą, że dorobek wydziałów zostanie zaprzepaszczony. Jednostki wydziałowe i niebędące wydziałami będą kontynuować swoją działal- ność, choć ich zadania i obowiązki będą się znacząco zmieniać, tak aby odpowiadać realiom nowego prawa. Ale nadal to właśnie one pozostaną środowiskami rozwoju nauki, to w nich zatrudniani będą pracownicy prowadzący badania i uczący stu- dentów, do nich przypisana będzie specjalistyczna infrastruktura, w tym aparatura badawcza, a więc to przez nie przepływać będą