Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Siódme Warsztaty Kynologiczne Pies w sporcie i rekreacji Dog in sport and recreation Szczecin, wrzesień 2020 r. Pies w sporcie i rekreacji Siódme Warsztaty Kynologiczne, Szczecin, wrzesień 2020 r. Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Siódme Warsztaty Kynologiczne Pies w sporcie i rekreacji Dog in sport and recreation Szczecin, wrzesień 2020 r. ISBN 978-83-7663-311-4 2 Pies w sporcie i rekreacji Siódme Warsztaty Kynologiczne, Szczecin, wrzesień 2020 r. Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Komitet organizacyjny VII Warsztatów Kynologicznych Przewodnicząca prof. dr hab. Katarzyna M. Kavetska Członkowie dr hab. inż. Wioletta Biel, prof. ZUT dr hab. Inga Kowalewska-Łuczak, prof. ZUT dr hab. inż. Robert Witkowicz, prof. UR dr Katarzyna Królaczyk mgr inż. Maja Cierniak mgr inż. Katarzyna Gościewska 3 Pies w sporcie i rekreacji Siódme Warsztaty Kynologiczne, Szczecin, wrzesień 2020 r. Spis treści strona 1 Żywieniowe wspomaganie zdolności wysiłkowych u psów sportowych 7 Wioletta Biel, Katarzyna Królaczyk, Katarzyna Kazimierska, Jagoda Kępińska 2 Zastosowanie ziół w profilaktyce i terapii zwyrodnienia stawów u psów 14 Anita Kołodziej-Skalska 3 Komercyjne mieszanki dla psów oparte na surowcach niepoddanych obróbce termicznej 18 Karolina Breczko, Wioletta Biel 4 Analiza składu mineralnego pełnoporcjowych karm suchych dla psów i ich zgodność z wytycz- 25 nymi żywieniowymi Katarzyna Kazimierska, Wioletta Biel, Robert Witkowicz 5 Suszone gryzaki – smaczna przekąska czy mikrobiologiczne zagrożenie? 30 Jagoda Kępińska, Wioletta Biel 6 Rola składników mineralnych i witamin w diec ie psów aktywnych 35 Kamila Mateuszuk, Sandra Łączkowska, Wioletta Biel 7 Związki o działaniu chodroprotekcyjnym 42 Kamila Mateuszuk, Wioletta Biel 8 Makroskładniki w żywieniu psów sportowych 47 Sandra Łączkowska, Kamila Mateuszuk, Wioletta Biel 9 Psia apteczka – pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) 53 Katarzyna Królaczyk, Wioletta Biel 10 Podroby drobiowe w diecie psa 57 Mateusz Bucław 11 Markery genetyczne wydolności fizycznej psów 59 Andrzej Dybus, Arkadiusz Terman, Daniel Polasik 12 Niedobór kinazy pirogronianowej u psów i kotów 65 Hanna Kulig, Małgorzata Szewczuk, Kamila Kuźmińska 13 Molekularne podłoże dysplazji biodrowej (CHD) u berneńskich psów pasterskich 70 Nicola Padzik, Małgorzata Szewczuk 14 Polimorfizmy zwiększające wydolność (PEPs) u psów myśliwskich 72 Magdalena Malepsza, Inga Kowalewska-Łuczak, Dagmara Zagrobelny 15 Otyłość u psów a predyspozycje genetyczne 75 Dagmara Zagrobelny, Daniel Polasik, Inga Kowalewska-Łuczak, Magdalena Malepsza 16 Możliwości wykorzystania nanocząstek w medycynie weterynaryjnej 79 Maria Stodolna 17 Co musisz wiedzieć o … zespole larwy wędrującej 82 Katarzyna M. Kavetska, Katarzyna Królaczyk 4 Pies w sporcie i rekreacji Siódme Warsztaty Kynologiczne, Szczecin, wrzesień 2020 r. 18 Diagnostyka molekularna babeszjozy psów ze szczególnym uwzględnieniem Babesia canis 89 Małgorzata Szewczuk, Nicola Padzik, Hanna Kulig 19 Endopasożyty psów bezdomnych z terenu Stargardu oraz wybranych wsi województwa za- 93 chodniopomorskiego Nikola Sadowska, Marta Juszczak-Czasnojć, Izabela Fortuniak 20 Cukrzyca u psów 95 Karolina Walenciak 21 Lekooporność szczepów Staphylococcus spp. Wyizolowanych od zdrowych i chorych psów 104 Justyna Kajdanowicz, Jolanta Karakulska 22 Analiza morfometryczna czaszek wczesnośredniowiecznych psów z Pomorza z uwzględnie- 114 niem wskaźnika położenia czoła i wcięcia dogrzbietowego w otworze wielkim Piotr Baranowski 23 Urazy w bikejoringu 117 Katarzyna Pęzińska-Kijak, Dominik Gawor 24 Wpływ działania szelek na biomechanikę ruchu psa w zależności od ich rodzaju 120 Katarzyna Greń 25 Zapaść wysiłkowa u psów 124 Dorota Jankowiak, Radosław Drozd 26 Pasterstwo i pasienie zwierząt 130 Małgorzata Szewczuk, Marta Chęciak 27 Berneński pies pasterski (Bernese Mountain Dog) – pasterz i przyjaciel 138 Małgorzata Szewczuk, Arkadiusz Terman 28 Dog diving 143 Karla Karatysz 29 Czworonożni ratownicy górscy 146 Karolina Rudnik 30 Pies w sporcie i rekreacji - flyball 149 Martyna Otręba 31 Canicross jako dyscyplina sportowa, czyli bieganie z psem 154 Aleksandra Przeworska, Małgorzata Szewczuk 32 Historia nordyckich psów zaprzęgowych 158 Katarzyna J. Flis 33 Pies myśliwski – czyli jaki? 166 Emilia Rogowska 34 Dobry pies pasterski – porównanie psów pasterskich na przykładzie ras owczarek chorwacki i 172 pirenejski pies górski Urszula Borowska, Marta Wysocka, Małgorzata Szewczuk 5 Pies w sporcie i rekreacji Siódme Warsztaty Kynologiczne, Szczecin, wrzesień 2020 r. 35 Wpływ selenu na jakość okrywy włosowej psów 177 Nikola Sadowska, Marta Juszczak-Czasnojć 36 Porównanie stężenia selenu w surowicy psów zdrowych i z chorobami nowotworowymi 179 Nikola Sadowska, Marta Juszczak-Czasnojć, Ewelina Majsakowska 37 Podstawy pielęgnacji psa 181 Nikola Sadowska, Marta Juszczak-Czasnojć 38 Przygotowanie psa do podróży 185 Marta Juszczak-Czasnojć, Nikola Sadowska 39 Spotkanie z obcym psem na ulicy 188 Aleksandra Bilska, Małgorzata Szewczuk 40 Zero Waste dla właściciela psa 194 Katarzyna Królaczyk, Katarzyna M. Kavetska Uwaga. Komitet organizacyjny nie odpowiada za stronę merytoryczną prac. 6 Pies w sporcie i rekreacji Siódme Warsztaty Kynologiczne, Szczecin, wrzesień 2020 r. Wioletta Biel*, Katarzyna Królaczyk**, Katarzyna Kazimierska*, Jagoda Kępińska*** ŻYWIENIOWE WSPOMAGANIE ZDOLNOŚCI WYSIŁKOWYCH U PSÓW SPORTOWYCH *Katedra Nauk o Zwierzętach Monogastrycznych, Pracownia Żywienia Zwierząt i Żywności WBiHZ **Katedra Anatomii Zwierząt i Zoologii WBiHZ ***SKN Żywieniowców, WNoŻiR, ZUT w Szczecinie WPROWADZENIE Psem sportowym, oprócz predysponowanych ras do takiej pracy, może być prawie każdy pies, którego właściciel zdecyduje się na tę formę aktywności. W takiej sytuacji grupa psów sportowych okazuje się być bardzo liczna. Niestety wielu opiekunów nie zdaje sobie sprawy z tego, że pies spor- towy to pies wymagający szczególnej opieki, nie tylko pod względem fizycznym, ale także odporności oraz żywienia. Odpowiednio zbilansowana dieta jest jednym z najważniejszych czynników wpływają- cych na wyniki osiągane przez psa (Kazimierska i Biel 2020). Prawidłowo dobrane żywieniowe sub- stancje ergogeniczne stymulują produkcję energii, rozwój masy i siły mięśniowej oraz wspomagają wydolność fizyczną (Ostaszewski i wsp. 2012). U psów sportowych dodatkowo stosuje się substytuty żywności, suplementy żywieniowe oraz parafarmaceutyki. Jednym z takich suplementów o naukowo udowodnionej skuteczności jest kreatyna (Aktas i wsp. 1995, Lowe i wsp. 1998). Inne substancje mają status dodatków o ograniczonej (wyciągi z żeń-szenia) lub niepotwierdzonej naukowo skuteczności (BCAA, MCT, HMB, karnityna, witaminy i inne substancje antyoksydacyjne, mikroelementy, wyciągi roślinne). W przypadku psów sportowych niezwykle ważne jest też dbanie o prawidłowe funkcjono- wanie układu immunologicznego. Najczęściej wybieranymi dodatkami w tym celu są preparaty zioło- we, które wpływają na funkcje układu immunologicznego i mogą stanowić istotny element zapobie- gania i leczenia infekcji bakteryjnych lub wirusowych. Odgrywa to ważną rolę u psa sportowego, zwłaszcza, że treningi czy zawody, wiążące się ze wzmożonym wysiłkiem fizycznym i psychicznym, mogą przebiegać w niekorzystnych warunkach atmosferycznych. W 1947 roku Lazarew wprowadził do farmakologii termin „adaptogen”, obejmujący grupę farmakologicznie aktywnych związków, wy- wołujących w organizmie stan podwyższonej odporności niespecyficznej, pomagających w przysto- sowaniu się do zwiększonego wysiłku fizycznego, przeciwdziałających stresowi. Określenie to nie zostało całkowicie zaakceptowane przez oficjalną medycynę z powodu trudności w definitywnym ustaleniu granicy pomiędzy adaptogenami a immunostymulatorami, środkami anabolicznymi, noo- tropicznymi i tonizującym (Obidoska i Sadowska 2004). PREPARATY ZIOŁOWE Rośliny adaptogenne definiowane są jako rośliny, które wywierają wpływ normalizujący lub to- nizujący na ustrój, bez nadmiernej stymulacji oraz bez hamowania fizjologicznych funkcji ustrojo- wych. Mechanizm działania roślin adaptogennych nie jest precyzyjnie poznany, ale wiadomo, iż do- prowadzają one do zmian morfologicznych, biochemicznych i fizjologicznych na poziomie komórko- 7 Pies w sporcie i rekreacji Siódme Warsztaty Kynologiczne, Szczecin, wrzesień 2020 r. wym (poprzez wpływ na układy enzymatyczne) oraz narządowym (poprzez regulacje gospodarki hormonalnej) (Wolski i wsp. 2009). Najbardziej popularnym surowcem adaptogennym pochodzenia naturalnego jest żeń-szeń właściwy (Panax ginseng C.A. Mey). Dużym zainteresowaniem cieszą się również: eleuterokok kolcza- sty (żeń-szeń syberyjski, Eleutherococcus senticosus (Rupr. Et Maxim.) Maxim.), cytryniec chiński (Schisandra chinensis (Turcz.) Baill.), szczodrak krokoszowaty (Leuzea carthamoides (Wild.) Iljin), tar- czyca bajkalska (Scutellaria baicalensis Georgi), aralia mandżurska (Aralia mandshurica (Rupr. & Ma- xim.), przestęp biały (Bryonia alba L.) czy bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.). Żeń-szeń (Panax ginseng C.A. Mey) to bylina z rodziny Araliaceae uprawiana w wielu krajach azjatyckich oraz w Ameryce Północnej. Lecznicze oddziaływanie tego surowca ma duży związek z właściwościami antyoksydacyjnymi. Powstało bardzo wiele prac opisujących biologiczną aktywność związków czynnych żeń-szenia, saponozydów triterpenowych, stanowiących pochodne damaranu i kwasu oleanowego, a nazwanych ginsenozydami, lub według nomenklatury rosyjskiej panaksozy- dami. Wiadomo, że poprawiają one kondycję fizyczną, podnoszą wytrzymałość i sprawność